recenzje / KOMENTARZE

Dwa wiersze z komentarzami

Wojciech Bonowicz

Komentarz Wojciecha Bonowicza do wierszy „Jeszcze raz” i „Świateczne popołudnie” pochodzących z książki Echa.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Jeszcze raz

Obu­dził się pod jej oknem. Wystar­czy­ło spoj­rzeć
na jego twarz żeby wie­dzieć że obu­dził się za póź­no
pod jej oknem. Obu­dził się jako zmar­ły jako krew
pla­ma krwi krwa­wa linia zakrwa­wio­ne oczy
wil­got­ny papie­ros. Wstał pla­ma wsta­ła pod­nio­sły się
oczy papie­ros zako­ły­sał się. Wycią­gnął rękę przed sie­bie
i ciem­ność przy­wi­ta­ła się.


Wiersz zamó­wio­ny przez trzech Mar­ci­nów – Bara­na, Sen­dec­kie­go i Świe­tlic­kie­go – do anto­lo­gii Żegnaj lalecz­ko. Wier­sze noir opu­bli­ko­wa­nej w 2010 roku przez Wydaw­nic­two EMG. Jeśli ist­nie­je coś takie­go jak mrocz­ne zmar­twych­wsta­nie, to wła­śnie o tym jest ten utwór. Pierw­szy wiersz po opu­bli­ko­wa­niu Pol­skich zna­ków, o któ­rym wie­dzia­łem, że wej­dzie do kolej­nej książ­ki. Nie­wy­klu­czo­ne, że to wła­śnie on zatruł jej atmos­fe­rę; już sły­szę, że Echa to naj­mrocz­niej­sza z moich ksią­żek.


Świąteczne popołudnie

Zno­wu wspo­mi­na­my Oświę­cim i nasze szczę­śli­we łąki
to jak się cho­dzi­ło do żab per­ko­zów kto gdzie miesz­kał
jak nazy­wa­li się sąsie­dzi (Faria­szew­scy). Na spa­ce­rach
rwa­ło się szczaw mar­ge­ryt­ki roz­kła­da­ło koc nad Sołą
owi­jał nas bez­piecz­ny dym z domów. Ojciec mówi:
coraz czę­ściej śni mi się że wra­cam do Oświę­ci­mia
z Kra­ko­wa z róż­nych innych miejsc.


Wiersz sen­ty­men­tal­ny. Pro­blem kogoś, kto uro­dził się i pierw­sze lata życia spę­dził w Oświę­ci­miu, ukry­ty jest tu w nie­skom­pli­ko­wa­nym wyli­cze­niu. Rze­czy­wi­ście z Oświę­ci­mia prze­ło­mu lat sześć­dzie­sią­tych i sie­dem­dzie­sią­tych (wypro­wa­dzi­li­śmy się stam­tąd, kie­dy mia­łem sie­dem lat) pamię­tam przede wszyst­kim przy­ro­dę: łąki, Sołę, sta­wy. W cza­sie wyciecz­ki nad sta­wy zoba­czy­łem po raz pierw­szy rze­kot­kę drzew­ną i per­ko­za. To, co w wier­szu mówi ojciec, mogło­by być rów­nie dobrze moimi wła­sny­mi sło­wa­mi. Byli­śmy bar­dzo szczę­śli­wi w Oświę­ci­miu. Ostat­nio poje­cha­łem tam z rodzi­ca­mi i bra­tem. Więk­szość sąsia­dów już się wypro­wa­dzi­ła albo umar­ła. Oświę­cim się zabu­do­wał, na ryn­ku zbu­rzo­no dom han­dlo­wy. Wte­dy zda­łem sobie spra­wę, że wiersz tro­chę oszu­ku­je, bo prze­cież żyli­śmy głów­nie w mie­ście: szko­ła, kościół, skle­py, kino „Luna” (już nie­ist­nie­ją­ce). Wiersz jak­by odsu­wa nas od tego, odsu­wa­jąc tym samym od ludzi, ich ruchu, zapa­chu, gło­sów. Jak­by nie do ludzi się chcia­ło wra­cać – poza sąsia­da­mi, ale i oni są wła­ści­wie w tym wier­szu zna­ka­mi miej­sca.

O autorze

Wojciech Bonowicz

Urodzony 10 stycznia 1967 roku w Oświęcimiu. Poeta, publicysta, dziennikarz. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Otrzymał wyróżnienie w Konkursie na Brulion Poetycki (1989), nagrodę główną w konkursach poetyckich "Nowego Nurtu" (1995) oraz im. K.K. Baczyńskiego (1995). Laureat Nagrody Literackiej Gdynia za tom Pełne morze (2007). Do Nagrody Literackiej Nike nominowano biografię Tischner (2001) oraz Pełne morze (2007). Tom Echa (2013) nominowany do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej. Stale współpracuje z "Tygodnikiem Powszechnym" (jako felietonista) i miesięcznikiem "Znak". Mieszka w Krakowie.

Powiązania

Poezja „szkieletu”, ogołocenia

recenzje / ESEJE Wojciech Bonowicz

Recen­zja Woj­cie­cha Bono­wi­cza, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze pre­mie­rze książ­ki Do środ­ka Julii Szy­cho­wiak, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 6 listo­pa­da 2023 roku.

Więcej

Samochód na babilońskich numerach

dzwieki / WYDARZENIA Andrzej Sosnowski Julia Szychowiak Wojciech Bonowicz

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Woj­cie­cha Bono­wi­cza, Andrze­ja Sosnow­skie­go i Julii Szy­cho­wiak pod­czas Por­tu Wro­cław 2008.

Więcej

Rozmowy rodzinne po latach

dzwieki / WYDARZENIA Bogusław Kierc Mariusz Grzebalski Wojciech Bonowicz

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Woj­cie­cha Bono­wi­cza, Mariu­sza Grze­bal­skie­go i Bogu­sła­wa Kier­ca pod­czas Por­tu Wro­cław 2007.

Więcej

Rozbiórka

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Urszu­li Kozioł, Ryszar­da Kry­nic­kie­go, Boh­da­na Zadu­ry, Pio­tra Som­me­ra, Jerze­go Jar­nie­wi­cza, Zbi­gnie­wa Mache­ja, Andrze­ja Sosnow­skie­go, Tade­uszy Pió­ry, Dar­ka Fok­sa, Woj­cie­cha Bono­wi­cza, Mar­ci­na Sen­dec­kie­go, Dariu­sza Suski, Mariu­sza Grze­bal­skie­go, Dariu­sza Sośnic­kie­go, Krzysz­to­fa Siw­czy­ka, Mar­ty Pod­gór­nik i Jac­ka Deh­ne­la pod­czas Por­tu Wro­cław 2007.

Więcej

Rafał Wojaczek, który jest

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go poświę­co­ne­go twór­czo­ści Rafa­ła Wojacz­ka pod­czas Por­tu Legni­ca 2004.

Więcej

Wieczór, Center, Piasek, Kruki, Występek, Wzgórze

recenzje / KOMENTARZE Wojciech Bonowicz

Szkic Woj­cie­cha Bono­wi­cza opu­bli­ko­wa­ny w cyklu pre­zen­ta­cji naj­cie­kaw­szych archi­wal­nych tek­stów z dwu­dzie­sto­pię­cio­le­cia festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra.

Więcej

Wiersze ludowe i Konwalia

dzwieki / WYDARZENIA Adam Wiedemann Wojciech Bonowicz

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go Woj­cie­cha Bono­wi­cza i Ada­ma Wie­de­man­na pod­czas festi­wa­lu Port Legni­ca 2001.

Więcej

Pozytywki i marienbadki

nagrania / między wierszami Różni autorzy

O twór­czo­ści Andrze­ja Sosnow­skie­go wypo­wia­da­ją się Woj­ciech Bono­wicz, Jacek Guto­row, Anna Kału­ża, Joan­na Orska, Piotr Śli­wiń­ski, Kamil Zając.

Więcej

Poeci: Marcin SENDECKI

nagrania / między wierszami Marcin Sendecki Wojciech Bonowicz

Odci­nek nowe­go pro­gra­mu lite­rac­kie­go „Poeci”, w któ­rym Woj­ciech Bono­wicz roz­ma­wia z Mar­ci­nem Sen­dec­kim.

Więcej

Katastrofa jest zasadą świata

wywiady / o książce Marek Doskocz Wojciech Bonowicz

Roz­mo­wa Woj­cie­cha Bono­wi­cza z Mar­kiem Dosko­czem.

Więcej

Dialog w ciemności – posłowie

recenzje / KOMENTARZE Wojciech Bonowicz

Autor­ski komen­tarz Woj­cie­cha Bono­wi­cza do książ­ki Dia­log w ciem­no­ści Wła­dy­sła­wa Seby­ły.

Więcej

Kraść bezceremonialnie, nie spodziewać się profitów

wywiady / o książce Marcin Baran Wojciech Bonowicz

Z Woj­cie­chem Bono­wi­czem o książ­ce Echa roz­ma­wia Mar­cin Baran.

Więcej

Sebyła. Wojna zabrała mu życie, ale oszczędziła archiwum

recenzje / IMPRESJE Wojciech Bonowicz

Esej Woj­cie­cha Bono­wi­cza towa­rzy­szą­cy pre­mie­rze książ­ki Dia­log w ciem­no­ści Wła­dy­sła­wa Seby­ły.

Więcej

Dialog w ciemności – posłowie

recenzje / KOMENTARZE Wojciech Bonowicz

Autor­ski komen­tarz Woj­cie­cha Bono­wi­cza do książ­ki Dia­log w ciem­no­ści Wła­dy­sła­wa Seby­ły wyda­nej nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go 2 lute­go 2012.

Więcej

O Przygodach przyrody

recenzje / NOTKI I OPINIE Bohdan Zadura Tomasz Fijałkowski Wojciech Bonowicz

Komen­ta­rze Woj­cie­cha Bono­wi­cza, Toma­sza Fijał­kow­skie­go, Anny Kału­ży oraz Boh­da­na Zadu­ry.

Więcej

Hieny, Pickpocket

recenzje / KOMENTARZE Wojciech Bonowicz

Autor­ski komen­tarz Woj­cie­cha Bono­wi­cza do wier­szy z książ­ki Hur­tow­nia ran i Wier­sze ludo­we.

Więcej

O Białym tygodniu

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rze Karo­la Mali­szew­skie­go, Woj­cie­cha Bono­wi­cza, Rafa­ła Sko­niecz­ne­go, Miło­sza Bie­drzyc­kie­go, Jaro­sła­wa Nowo­sa­da.

Więcej

Lekcja Różewicza

recenzje / NOTKI I OPINIE Wojciech Bonowicz

Nota Woj­cie­cha Bono­wi­cza o książ­ce nauka cho­dze­nia / gehen ler­nen Tade­usza Róże­wi­cza.

Więcej

O Po sobie

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rze Woj­cie­cha Bono­wi­cza, Pio­tra Kępiń­skie­go, Kry­sty­ny Miło­będz­kiej, Andrze­ja Sosnow­skie­go, Agniesz­ki Wol­ny-Ham­ka­ło.

Więcej

Albo-albo, Znaleźli o świcie

recenzje / KOMENTARZE Wojciech Bonowicz

Autor­ski komen­tarz Woj­cie­cha Bono­wi­cza do wier­szy z książ­ki Wybór więk­szo­ści i Wier­sze z oko­lic.

Więcej

Powinno mówić niewyrażalne

wywiady / o książce Kuba Mikurda Wojciech Bonowicz

Roz­mo­wa Kuby Mikur­dy z Woj­cie­chem Bono­wi­czem.

Więcej

„Pół świata nas / nienawidzi. / Drugie pół to my”, czyli esencja i ekstaza w ogrodzie detali

recenzje / ESEJE Przemysław Koniuszy

Recen­zja Prze­my­sła­wa Koniu­sze­go z książ­ki Echa Woj­cie­cha Bono­wi­cza, któ­ra uka­za­ła się 20 grud­nia 2013 roku na stro­nie Biblio­te­ka Mło­de­go Czło­wie­ka.

Więcej

Kraść bezceremonialnie, nie spodziewać się profitów

wywiady / o książce Marcin Baran Wojciech Bonowicz

Z Woj­cie­chem Bono­wi­czem o książ­ce Echa roz­ma­wia Mar­cin Baran.

Więcej

„Pół świata nas / nienawidzi. / Drugie pół to my”, czyli esencja i ekstaza w ogrodzie detali

recenzje / ESEJE Przemysław Koniuszy

Recen­zja Prze­my­sła­wa Koniu­sze­go z książ­ki Echa Woj­cie­cha Bono­wi­cza, któ­ra uka­za­ła się 20 grud­nia 2013 roku na stro­nie Biblio­te­ka Mło­de­go Czło­wie­ka.

Więcej

Powrót podmiotu odłożony

recenzje / ESEJE Paweł Mackiewicz

Recen­zja Paw­ła Mac­kie­wi­cza z książ­ki Pol­skie zna­ki Woj­cie­cha Bono­wi­cza.

Więcej

Alt + a i inne polskie znaki Wojciecha Bonowicza

recenzje / ESEJE Marcin Jurzysta

Recen­zja Mar­ci­na Jurzy­sty z książ­ki Pol­skie zna­ki Woj­cie­cha Bono­wi­cza.

Więcej

Polska: tyle, ile znaczy z perspektywy dżdżownicy

recenzje / IMPRESJE Przemysław Rojek

Recen­zja Prze­my­sła­wa Roj­ka z książ­ki Pol­skie zna­ki Woj­cie­cha Bono­wi­cza.

Więcej

Nie (wy)obrażać sobie za wiele…

recenzje / IMPRESJE Konrad Wojtyła

Recen­zja Kon­ra­da Woj­ty­ły z książ­ki Pol­skie zna­ki Woj­cie­cha Bono­wi­cza.

Więcej

Notatki o nowej książce Wojtka Bonowicza

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki Woj­cie­cha Bono­wi­cza.

Więcej

O Hurtowni ran i Wierszach ludowych

recenzje / NOTKI I OPINIE Adam Wiedemann Karol Maliszewski Marcin Świetlicki

Komen­ta­rze Ada­ma Wie­de­man­na, Mar­ci­na Świe­tlic­kie­go, Karo­la Mali­szew­skie­go.

Więcej

O Wyborze większości i Wierszach z okolic

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rze Ada­ma Wie­de­man­na, Maria­na Sta­li, Artu­ra Gra­bow­skie­go, Rado­sła­wa Kobier­skie­go, Karo­la Mali­szew­skie­go, Rafa­ła Rża­ne­go.

Więcej

Znaki dla odważnych

recenzje / ESEJE Marian Stala

Recen­zja Maria­na Sta­li z książ­ki Peł­ne morze Woj­cie­cha Bono­wi­cza.

Więcej

Znaki wspólnoty

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Recen­zja Jac­ka Guto­ro­wa z książ­ki Peł­ne morze Woj­cie­cha Bono­wi­cza.

Więcej

O Pełnym morzu

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rza Jac­ka Guto­ro­wa, Jaro­sła­wa Borow­ca, Dariu­sza Sośnic­kie­go, Maria­na Sta­li, Pio­tra Kępiń­skie­go i Kuby Mikur­dy.

Więcej