Mikrokosmos blokowiska

Jeden punkt na mapie, gdzieś w mie­ście lub na jego pery­fe­riach, wokół któ­re­go ogni­sku­je się życie całej spo­łecz­no­ści. To bar­dzo sta­ry motyw lite­rac­ki i fil­mo­wy. Knaj­pa w Por­tu­ga­lii Zol­ta­na Egres­sy­’e­go, opusz­czo­ny barak w Zmruż oczy Andrze­ja Jaki­mow­skie­go czy eks­klu­zyw­ny lokal „Para­di­se” z pro­zy Gło­wac­kie­go. Do gale­rii tych miejsc dołą­czył osie­dlo­wy warzyw­niak z naj­now­sze­go tomu opo­wia­dań Krzysz­to­fa Jawor­skie­go.

Autor, kiel­cza­nin, dok­tor nauk huma­ni­stycz­nych, badacz twór­czo­ści Bru­no­na Jasień­skie­go i poeta dość chęt­nie upra­wia rów­nież dra­mat i pro­zę. Zbiór Warzyw­niak skła­da się z sied­miu opo­wia­dań, do któ­rych dołą­czo­no na DVD ekra­ni­za­cję tytu­ło­we­go utwo­ru w for­mie ani­ma­cji Andrze­ja Barań­skie­go, z rysun­ka­mi Edwar­da Dwur­ni­ka.

Osie­dlo­wy sklep otwie­ra­ją o siód­mej rano. Już koło szó­stej spo­ty­ka­ją się tam Zega­rek, Gru­by Rysiek i „ten spod ósem­ki”, wkrót­ce dołą­czy do nich Mło­dy, Wnu­sio, zaku­py przyj­dzie zro­bić Psy­chicz­na, wpad­nie na chwi­lę zro­bić repor­taż Tle­nio­na z kablów­ki. Piw­ko się leje, toczą się roz­mo­wy, gdzieś na osie­dlu podob­no gra­su­je zbo­cze­niec. Nawet „umun­du­ro­wa­ny organ” jest taki swoj­ski. Jawor­ski opi­su­jąc ten mikro­ko­smos, posłu­gu­je się bar­dzo spe­cy­ficz­nym języ­kiem, peł­nym wytar­tych zwro­tów, nar­ra­tor sta­ra się mówić (myśleć), aż tak popraw­nie, że jest prze­ko­micz­ny: „Sta­nę­li­śmy jak zwy­kle pod ścia­ną pół­noc­ną warzyw­nia­ka, licząc od wej­ścia głów­ne­go, gdyż było to nasze ulu­bio­ne miej­sce. Mło­dzież szkol­na przed­ma­tu­ral­na gro­ma­dzi­ła się na przy­kład przy ścia­nie zachod­niej”.

W tym mikro­świe­cie blo­ko­wi­ska roz­gry­wa się histo­ria nasto­let­niej miło­ści uczniów zasad­ni­czej szko­ły: kul­tu­ry­sty Kwa­dra­ta, wącha­ją­ce­go klej Sznu­ró­wy i filo­zo­fu­ją­ce­go Świ­ni („Pierw­sza miłość”). Mię­dzy podwór­kiem a klat­ką scho­do­wą. Iro­nicz­no-dydak­tycz­na opo­wiast­ka koń­czy się obraz­kiem „dwa­dzie­ścia lat póź­niej” – spor­to­wiec zosta­je mene­lem, nar­ko­man sta­ty­stycz­nym ojcem rodzi­ny, a filo­zof mężem naj­brzyd­szej dziew­czy­ny i wła­ści­cie­lem fir­my wędli­niar­skiej. W tym świe­cie współ­cze­sne­go mia­sta prze­wi­ja się trój­ka dziew­cząt papla­ją­cych o cią­żach, chło­pa­kach w dam­skiej ubi­ka­cji („Chłop­cy od kul­tu­ry”), mały Cygan umie­ra­ją­cy na mro­zie („Opo­wieść wigi­lij­na”), posta­ci coraz bar­dziej sur­re­ali­stycz­ne – zapi­ja­czo­ny pisarz wysy­ła­ją­cy z podró­ży sza­lo­ne sms‑y („Sms‑y zebra­ne”) czy bra­cia Raskol­ni­kow kupu­ją­cy sie­kie­rę w pro­mo­cji („Poże­gna­nie ojczy­zny”). Wszyst­ko opi­sy­wa­ne z cha­rak­te­ry­stycz­nym dla Jawor­skie­go tro­chę cynicz­nym humo­rem.

A boha­te­rów łączy prze­ko­na­nie, że gdzieś tam ist­nie­je ten lep­szy świat, w któ­rym bra­cia Raskol­ni­kow poja­dą na plan fil­mo­wy, męki twór­cze lite­ra­ta prze­rwie anio­łek ze skład­nym ogni­stym mie­czem, a nar­ra­tor „Warzyw­nia­ka 360” zama­rzy: „jestem pełen nadziei i wia­ry, i wie­rzę, głę­bo­ko wie­rzę, że gdzieś tam jest warzyw­niak otwar­ty całą dobę”.