Miljenko JERGOVIĆ: Drugi pocałunek Gity Danon

22 lute­go 2016 roku uka­za­ła się pierw­sza książ­ka w ramach nowe­go wydaw­ni­cze­go pro­jek­tu Biu­ra Lite­rac­kie­go „Pro­za z Euro­py”. Dru­gi poca­łu­nek Gity Danon to zbiór opo­wia­dań Mil­jen­ka Jer­go­vi­cia – lau­re­ata Lite­rac­kiej Nagro­dy Euro­py Środ­ko­wej „Ange­lus” – na któ­ry zło­ży­ło się dwa­dzie­ścia pięć utwo­rów, w tym dwa publi­ko­wa­ne po raz pierw­szy w książ­ce. Auto­rem prze­kła­du jest Miłosz Wali­gór­ski.

W Bośni ludzie lubią opo­wia­dać. Histo­rie nie­ustan­nie wędru­ją z ust do ust, po dro­dze nabie­ra­ją cia­ła i rumień­ców, obra­sta­ją w piór­ka i w inter­pre­ta­cje. Pisarz słu­cha, a potem  wszyst­ko zapi­su­je… Jego gło­wa to języ­ko­wa „wie­ża ciśnień”, któ­ra ze wzmo­żo­ną siłą wystrze­li­wu­je opo­wie­ści w świat. Dzię­ki niej splo­ty słów docie­ra­ją do naj­dal­szych zaka­mar­ków wyobraź­ni, przej­mu­ją wła­dzę nad naj­wyż­szy­mi pię­tra­mi zachwy­tu, po czym bez pyta­nia ogła­sza­ją nie­pod­le­głość, prze­no­sząc czy­tel­ni­ka w kra­inę epic­kie­go roz­ma­chu.

Świat z opo­wia­dań Jer­go­vi­cia prze­siąk­nię­ty jest sta­nem woj­ny do szpi­ku kości. Kolej­ni boha­te­ro­wie zda­ją się w nim zanu­rze­ni tak bar­dzo, że pra­wie go nie zauwa­ża­ją. Nie­któ­rzy z nich przy­zwy­cza­ili się do zagro­że­nia albo wła­śnie powo­li się przy­zwy­cza­ja­ją. Czy­tel­nik – szcze­gól­nie nie­śle­dzą­cy kon­flik­tu bał­kań­skie­go z nale­ży­tą uwa­gą – może nie dostrzec siły histo­rii do momen­tu, w któ­rym ona sama nie upo­mni się o swo­je, nio­sąc w kolej­nych opo­wia­da­niach naj­czę­ściej roz­wią­za­nia osta­tecz­ne.

Dru­gi poca­łu­nek Gity Danon łączy lek­ki, gawę­dziar­ski ton z dotkli­wym doświad­cze­niem życia na Bał­ka­nach w XX wie­ku oraz okre­sem głów­nie ostat­niej bał­kań­skiej woj­ny. Spo­glą­da się tu na dal­szą i bliż­szą prze­szłość, powra­ca do cza­sów współ­cze­snych, a tak­że wkra­cza w świat legend oraz histo­rycz­nej fik­cji. W tek­stach obec­ny jest melo­dra­ma­tycz­ny ton, zako­rze­nio­ny moc­no w popkul­tu­rze, jak i w ust­nej tra­dy­cji Sło­wian z połu­dnio­wej Euro­py.

„Nasz język, czy­li język, któ­rym pisze się i mówi w Ser­bii, Czar­no­gó­rze, Bośni i Her­ce­go­wi­nie oraz w Chor­wa­cji, nie posia­da odmia­ny wyso­kiej, nie ma też ary­sto­kra­tycz­nej prze­szło­ści. Mówiąc wprost: to język chło­pów. Jego histo­ria nadal w dużej mie­rze jest histo­rią tra­dy­cji ust­nej” – mówi w wywia­dzie opu­bli­ko­wa­nym w biblio­te­ce Jer­go­vić. „Taka sytu­acja uła­twia pisa­rzom symu­lo­wa­nie języ­ka mówio­ne­go. Czę­sto, czy­ta­jąc naj­lep­sze dzie­ła naszej lite­ra­tu­ry, ‘sły­szy­my’ żywy głos auto­ra”.

Mil­jen­ko Jer­go­vić uro­dził się w Sara­je­wie w 1966 roku. To cenio­ny poeta, pro­za­ik, dra­ma­to­pi­sarz i publi­cy­sta. Nale­ży do chor­wac­kie­go i bośniac­ko-her­ce­go­wiń­skie­go PEN Clu­bu, jest lau­re­atem m.in. Nagro­dy Związ­ku Pisa­rzy Chor­wac­kich, Nagro­dy im. Ksa­ve­ra Šan­do­ra Gjal­skie­go, Poko­jo­wej Nagro­dy im. Eri­cha Marii Remarque’a, oraz sta­łym współ­pra­cow­ni­kiem kil­ku cza­so­pism na obsza­rze byłej Jugo­sła­wii. Od 1993 miesz­ka w Zagrze­biu.

Po pol­sku uka­za­ły się dotąd: Buick Rive­ra (2003), Ruta Tan­nen­baum (2008), Fre­elan­der (2010), Srda śpie­wa o zmierz­chu w Zie­lo­ne Świąt­ki (2011), Ojciec (2012) oraz Woł­ga, Woł­ga (2014). Kil­ka­na­ście opo­wia­dań, wier­sze oraz frag­men­ty mikro­po­wie­ści Wili­mow­ski i sagi Dvo­ri od ora­ha opu­bli­ko­wa­ła pra­sa lite­rac­ka.