Nie być literackim tchórzem i leniem

Lász­ló Patócs: Jest Pan poetą, histo­ry­kiem lite­ra­tu­ry i prze­wod­ni­czą­cym Węgier­skie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Mło­dych Pisa­rzy. A co zwró­ci­ło Pana w stro­nę lite­ra­tu­ry dzie­cię­cej? Podej­rze­wam, że mogły stać za tym tak zwa­ne wzglę­dy prak­tycz­ne?

Árpád Kol­lár: Choć rze­czy­wi­ście lite­ra­tu­ra dzie­cię­ca jest bar­dziej docho­do­wa niż pisa­nie dla doro­słych, to jed­nak nie sta­ły za tym wzglę­dy finan­so­we. Nie żyję z pisa­nia. Do lite­ra­tu­ry dzie­cię­cej dopro­wa­dzi­ła mnie czy­sta cie­ka­wość i swe­go rodza­ju pasja twór­cza. Jako dziec­ko wie­le czy­ta­łem. Były to róż­na wier­szy­ki: jed­ne dobre, inne zupeł­nie sła­be czy tyl­ko mier­ne. Potem po pro­stu zaczę­ło mnie inte­re­so­wać, jak „zro­bio­ny jest” dobry wiersz dla dzie­ci. Następ­nie – jak wpro­wa­dzić w to wszyst­ko życie tak, by powsta­ła z tego książ­ka dla dzie­ci, taka z praw­dzi­we­go zda­rze­nia. I to się chy­ba uda­ło.

A jak oce­nia Pan współ­cze­sną węgier­ską sce­nę lite­ra­tu­ry dzie­cię­cej?

Nie­ste­ty, prze­cięt­ny rodzic nie­wie­le czy­ta wła­sne­mu dziec­ku, nie mówiąc już o czy­ta­niu dla wła­snej przy­jem­no­ści. Ma jed­nak jakieś wyobra­że­nie ze szko­ły o tak zwa­nej lite­ra­tu­rze, jakieś wyobra­że­nie o dobrej i złej lite­ra­tu­rze. Potem otwie­ra pod­ręcz­nik czy książ­kę swo­je­go dziec­ka i prze­cie­ra oczy ze zdzi­wie­nia, bo żył w prze­ko­na­niu, że lite­ra­tu­ra jest czymś świę­tym, czymś, co nie­mal­że chro­ni naród od śmier­ci. Albo przy­naj­mniej że jest czymś miłym, przy­zwo­itym, atrak­cyj­nym dla dziec­ka, speł­nia­ją­cym funk­cję edu­ka­cyj­ną, kie­dy sam nie ma na to cza­su. A tu poja­wia się tak zwa­ny „poeta współ­cze­sny” i bez par­do­nu ruj­nu­je przy­szłość dziec­ka.

Ma Pan na to jakieś anti­do­tum?

Jedy­nym anti­do­tum na taką sytu­ację jest regu­lar­ne czy­ta­nie współ­cze­snej lite­ra­tu­ry. Jestem w tej kwe­stii dość kon­ser­wa­tyw­ny. Wie­rzę w lite­ra­tu­rę, wie­rzę, że może być czymś dobrym, bar­dzo dobrym. Nie tyl­ko jako for­ma roz­ryw­ki, ale tak­że wła­śnie jako coś, co spra­wia, że roz­wi­ja­my się sami i roz­wi­ja­ją się nasze dzie­ci. Ale nie wte­dy, gdy zarzu­ca się dziec­ko tona­mi nie­in­te­re­su­ją­cych, źle dobra­nych tek­stów. Klu­czem jest więc znów edu­ka­cja i rodzi­na. Ale sytu­acja nie jest prze­cież bez­na­dziej­na. Wystar­czy wyjść ze „stre­fy kom­for­tu”, nie być lite­rac­kim tchó­rzem i leniem. Odważ­my się porzu­cić zako­rze­nio­ne w nas ste­reo­ty­py. Nie cho­dzi o to, czy pro­po­no­wać dziec­ku lite­ra­tu­rę współ­cze­sną czy kla­sy­kę, ale by zna­leźć do tek­stu swo­ją wła­sną dro­gę.

W wie­lu recen­zjach moż­na prze­czy­tać o „nie­biań­skiej har­mo­nii” mię­dzy tek­stem a ilu­stra­cja­mi Nor­ber­ta w Pań­skich książ­kach dzie­cię­cych. Jakie były dla Pana naj­waż­niej­sze kry­te­ria jeśli cho­dzi o war­stwę gra­ficz­ną?

Wyda­je mi się, że nie zaszko­dzi by od cza­su do cza­su zaba­wić się z czy­tel­ni­kiem tak­że za pomo­cą ilu­stra­cji. Mój wydaw­ca myśli tu podob­nie do mnie. Muszę przy­znać, że nie do koń­ca znam się na gra­fi­ce, więc wiem, że muszę tu odpu­ścić. Kie­dy otrzy­ma­łem pro­po­zy­cje ilu­stra­cji, wie­dzia­łem, że mogę sobie na to pozwo­lić. Nor­bert wyko­nał tu świet­ną pra­cę, z dużą wraż­li­wo­ścią pod­cho­dził do każ­de­go wer­su. Jestem więc szczę­ścia­rzem, gdyż u nie­wie­lu wydaw­ców mógł­bym poświę­cić tyle cza­su i uwa­gi jed­nej książ­ce.