Postscriptum 2016

Pęd pogo­ni, pęd uciecz­ki miał być opu­bli­ko­wa­ny jako suple­ment do pisma „Orien­ta­cja”, podob­nie jak pierw­szy z tej (reda­go­wa­nej przez Jerze­go Leszi­na) serii tom Jaro­sła­wa Mar­kie­wi­cza Przy­sze­dłem zapy­tać o wła­sne imię cza­su któ­ry wno­szę. Osta­tecz­nie jed­nak, ku moje­mu zasko­cze­niu, uka­zał się jako doda­tek do Alma­na­chu ruchu kul­tu­ral­ne­go i arty­stycz­ne­go ZSP w grud­niu trud­ne­go 1968 roku. Więk­szość z zawar­tych w nim wier­szy pocho­dzi­ła z przy­go­to­wy­wa­ne­go wte­dy prze­ze mnie do dru­ku debiu­tanc­kie­go zbio­ru Akt uro­dze­nia, dokład­niej: z pierw­szej jego wer­sji, noszą­cej tytuł Odmia­na żeń­sko-rze­czo­wa.

Nie­ste­ty moja pierw­sza książ­ka uka­za­ła się z licz­ny­mi błę­da­mi i zmia­na­mi redak­cyj­ny­mi. Przede wszyst­kim jed­nak bra­ko­wa­ło w niej trzech tek­stów: „Aktu uro­dze­nia” i „Nasze­go spe­cjal­ne­go wysłan­ni­ka”, zdję­tych przez cen­zu­rę, oraz wier­sza bez tytu­łu „palić nie wol­no…”. Na ich miej­sce weszły trzy inne, któ­re w tym wyda­niu pomi­jam.

W wyda­nym rok póź­niej tomi­ku Akt uro­dze­nia zabra­kło zresz­tą ponow­nie zarów­no wier­sza tytu­ło­we­go (cho­ciaż w nim miał się uka­zać aku­rat bez tytu­łu), jak też „Nasze­go spe­cjal­ne­go wysłan­ni­ka” (cho­ciaż pró­bo­wa­łem go opu­bli­ko­wać pod ochron­nym tytu­łem „Odkry­cie Ame­ry­ki”). Cen­zu­ra jesz­cze kil­ka­krot­nie nie dopusz­cza­ła do jego publi­ka­cji, zdję­ła go rów­nież z tomi­ku Orga­nizm zbio­ro­wy, gdzie jedy­nym śla­dem, jaki po nim pozo­stał, jest tytuł dru­gie­go roz­dzia­łu tej pokie­re­szo­wa­nej książ­ki. Osta­tecz­nie uka­zał się dopie­ro po dzie­się­ciu latach w tomie Nasze życie rośnie, wyda­nym przez Insty­tut Lite­rac­ki w Pary­żu.

W niniej­szym wyda­niu publi­ku­ję go w jego naj­wcze­śniej­szej wer­sji, zaty­tu­ło­wa­nej „Jed­no­gło­śnie, jed­no­ręcz­nie”, usu­nię­tej przez Urząd Kon­tro­li Pra­sy, Publi­ka­cji i Wido­wisk (bo tak się owa insty­tu­cja ofi­cjal­nie nazy­wa­ła) z listo­pa­do­we­go nume­ru poznań­skie­go mie­sięcz­ni­ka „Nurt” w 1968 roku.

Tak­że wier­sze począt­ko­wy i ostat­ni zamiesz­czam tutaj w ich wcze­śniej­szych wer­sjach; w ostat­nim wykre­śli­łem też kil­ka lini­jek. Świa­do­mie pozo­sta­wiam tak­że jego pier­wot­ny tytuł, cho­ciaż zmie­ni­łem go w Akcie uro­dze­nia, gdzie rów­nież zamy­ka książ­kę.

Ze wstę­pu, spre­pa­ro­wa­ne­go przez redak­cję z frag­men­tów moich dwóch tek­stów (m.in. z „Ety­mo­lo­gii świa­ta” cze­ka­ją­cej wte­dy na druk w anto­lo­gii Za pro­giem wybo­ru) oraz dopi­sa­ne­go samo­wol­nie zakoń­cze­nia pozo­sta­wiam jedy­nie przed­ostat­ni aka­pit, pisa­ny w pierw­szej oso­bie.

Zale­ża­ło mi na tym, żeby moim wier­szom towa­rzy­szy­ły rysun­ki Andrze­ja Bere­ziań­skie­go, nie­za­leż­ne­go arty­sty, z któ­rym się przy­jaź­ni­łem i w któ­re­go pra­cow­ni spę­dzi­łem wie­le cza­su. Wydaw­ca wolał ina­czej. Dopie­ro teraz, po czter­dzie­stu ośmiu latach, czte­ry rysun­ki tuszem, któ­re Andrzej wry­so­wał mi do moje­go oso­bi­ste­go egzem­pla­rza Pędu pogo­ni, pędu uciecz­ki w grud­niu 1968 roku, ujrzą świa­tło dru­ku.