Tanja STUPAR-TRIFUNOVIĆ: Zegary w pokoju matki

09/08/2021 Premiery

W serii Biu­ra Lite­rac­kie­go „Nowe pro­za­tor­skie gło­sy z Euro­py” uka­za­ła się wła­śnie książ­ka Zega­ry w poko­ju mat­ki Tan­ji Stu­par-Tri­fu­no­vić w prze­kła­dzie Miło­sza Wali­gór­skie­go.

 

 

W serii Biu­ra Lite­rac­kie­go „Nowe pro­za­tor­skie gło­sy z Euro­py” uka­za­ła się wła­śnie książ­ka Zega­ry w poko­ju mat­ki Tan­ji Stu­par-Tri­fu­no­vić w prze­kła­dzie Miło­sza Wali­gór­skie­go. Serb­ska poet­ka i pro­za­icz­ka opo­wia­da o kobie­tach w okre­sie poko­ju i w cza­sie woj­ny, o boha­ter­kach, któ­re w tak dużym stop­niu wpły­nę­ły na kształt jej rodzin­ne­go regio­nu. Bada prze­mil­cza­ną i wyma­za­ną rolę kobiet w waż­nych wyda­rze­niach histo­rycz­nych, w któ­rych czę­sto i ruty­no­wo przy­pi­sy­wa­no im rolę bier­nych obser­wa­to­rek, pozba­wio­nych pra­wa do inge­ro­wa­nia w „wiel­ką”, „męską” histo­rię woj­ny i poli­ty­ki.

 

„To histo­ria matek i córek” – pisze Stu­par-Tri­fu­no­vić w autor­skim komen­ta­rzu w biBLio­te­ce. „Chcia­łam opo­wie­dzieć o życiach kobiet w byłej Jugo­sła­wii przed woj­ną i po niej, poka­zać to wszyst­ko, co pozo­sta­wa­ło nie­obec­ne w dys­kur­sie publicz­nym, a doty­czy­ło wła­śnie kobiet i dzie­ci, któ­re wobec gło­śnych dźwię­ków woj­ny czy poli­ty­ki były pozba­wio­ne gło­su”. I na koniec doda­je: „Jako kobie­ty też jeste­śmy pora­nio­ne przez wojen­ne trau­my. W odpo­wie­dzi na to współ­cze­sny świat wyma­ga, byśmy były rado­sne i zaan­ga­żo­wa­ne we wszyst­kie przy­pi­sa­ne nam role. Jest wyraź­na wyrwa mię­dzy cię­ża­rem histo­rii a współ­cze­snym życiem i jego domyśl­ną łatwo­ścią”.

 

Histo­rie matek i córek są też tłem do opo­wie­ści o schro­nie­niu, bez­dom­no­ści i poczu­ciu nie­przy­na­leż­no­ści. Nar­ra­tor­ka Zega­rów w poko­ju mat­ki prze­tłu­ma­czo­nych przez Miło­sza Wali­gór­skie­go utknę­ła mię­dzy dwo­ma sta­na­mi, dwo­ma życia­mi, dwie­ma miło­ścia­mi, dwie­ma nie­do­koń­czo­ny­mi książ­ka­mi. Ta dwo­istość roz­dzie­ra ją od wewnątrz, pod­czas gdy na zewnątrz chro­nią ją róż­ne akcep­to­wal­ne spo­łecz­nie maski, któ­re ubie­ra, by upo­rać się z nagłym ode­rwa­niem od wygód bez­tro­skie­go dzie­ciń­stwa. Pisar­stwo i lite­ra­tu­ra sta­ją się dla niej jedy­nym domem i sank­tu­arium, w któ­rym jej podzie­lo­ne ja może wresz­cie stać się jed­no­ścią.

 

Zda­niem Patry­cji Cha­jęc­kiej: „Nie moż­na pisać o powie­ści Stu­par Tri­fu­no­vić bez zwró­ce­nia uwa­gi na język, któ­re­mu bli­żej do poezji niż pro­zy. Nasy­co­ny meta­fo­ra­mi, nie­zwy­kle pla­stycz­ny i ope­ru­ją­cy sym­bo­lem sta­no­wi narzę­dzie, za pomo­cą któ­re­go boha­ter­ka pró­bu­je oddać swo­je wewnętrz­ne roz­dar­cie, a tak­że przy­wo­łać wspo­mnie­nia. W pro­ce­sie tym ska­za­na jest jed­nak na nie­po­wo­dze­nie czy może raczej – cią­głe nie­do­po­wie­dze­nie, ponie­waż sło­wa nie są tym samym, co prze­ży­te emo­cje, nie potra­fią cał­ko­wi­cie oddać ludz­kie­go bólu. Sta­no­wią jedy­nie namiast­kę ludz­kie­go doświad­cze­nia”.

 

Miłosz Wali­gór­ski to sla­wi­sta i hun­ga­ry­sta. Jest lau­re­atem Nagro­dy im. Ada­ma Włod­ka (2015). Prze­kła­da z węgier­skie­go, sło­wac­kie­go i języ­ków połu­dnio­wo­sło­wiań­skich, tłu­ma­czy też tek­sty wła­sne (poezję i pro­zę). Tan­ja Stu­par-Tri­fu­no­vić to serb­ska poet­ka i pro­za­icz­ka uro­dzo­na w 1977 roku. Stu­dio­wa­ła serb­skie język i lite­ra­tu­rę na Wydzia­le Filo­lo­gicz­nym Uni­wer­sy­te­tu w Ban­ja Luce. Pra­cu­je jako redak­tor­ka pisma „Pute­vi” oraz kie­row­nicz­ka dzia­łu kul­tu­ry w Biblio­te­ce Naro­do­wej i Uni­wer­sy­tec­kiej w Ban­ja Luce. „Zega­ry w poko­ju mat­ki” wyróż­nio­ne zosta­ły Nagro­dą Lite­rac­ką Unii Euro­pej­skiej.

 

O zna­cze­niu tej nagro­dy mówi też autor­ka w roz­mo­wie opu­bli­ko­wa­nej na łamach biBLio­te­ki: „Z per­spek­ty­wy twór­cy chy­ba jed­nak naj­więk­szą war­to­ścią jest zyska­nie euro­pej­skiej publicz­no­ści, a to napraw­dę war­tość nie do prze­ce­nie­nia, szcze­gól­nie dla auto­rek i auto­rów pocho­dzą­cych z małych kra­jów i piszą­cych w mniej popu­lar­nych języ­kach. A z zyska­niem nowych odbior­ców wią­żą się moż­li­wość udzia­łu w euro­pej­skim życiu lite­rac­kim, zapro­sze­nia na festi­wa­le, dal­sze prze­kła­dy. To w dużej mie­rze dzię­ki nagro­dzie Zega­ry zosta­ły też prze­tłu­ma­czo­ne na język angiel­ski, nie­miec­ki, węgier­ski, no i oczy­wi­ście pol­ski”.

 

belka_2

Inne wiadomości z kategorii
Teksty i materiały o książce w biBLiotece
  • o książce Poezję i prozę można pisać tak samo Roz­mo­wa Alek­san­dry Olszew­skiej z Tan­ją Stu­par-Tri­fu­no­vić, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Zega­ry w poko­ju mat­ki, w prze­kła­dzie Miło­sza Wali­gór­skie­go, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 9 sierp­nia 2021 roku. więcej
  • KOMENTARZE Utrata ojczyzny Autor­ski komen­tarz Tan­ji Stu­par-Tri­fu­no­vić w ramach cyklu „Histo­ria jed­nej powie­ści”, towa­rzy­szą­cy pre­mie­rze książ­ki Zega­ry w poko­ju mat­ki, w prze­kła­dzie Miło­sza Wali­gór­skie­go, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 9 sierp­nia 2021 roku. więcej
  • ESEJE Głosy kobiet Recen­zja Patry­cji Cha­jęc­kiej towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Zega­ry w poko­ju mat­ki Tan­ji Stu­par-Tri­fu­no­vić (w prze­kła­dzie Miło­sza Wali­gór­skie­go), wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 9 sierp­nia 2021 roku. więcej
  • zapowiedzi książek Zegary w pokoju matki (2) Frag­ment zapo­wia­da­ją­cy książ­kę Zega­ry w poko­ju mat­ki Tan­ji Stu­par-Tri­fu­no­vić (w prze­kła­dzie Miło­sza Wali­gór­skie­go), któ­ra uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 9 sierp­nia 2021 roku. więcej
  • zapowiedzi książek Zegary w pokoju matki (1) Frag­ment zapo­wia­da­ją­cy książ­kę Tan­ji Stu­par-Tri­fu­no­vić Zega­ry w poko­ju mat­ki, w tłu­ma­cze­niu Miło­sza Wali­gór­skie­go, któ­ra uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 9 sierp­nia 2021 roku. więcej