recenzje / KOMENTARZE

Mer Betlejem, Orlę (fragmenty)

Darek Foks

Autorski komentarz Darka Foska do książki Mer Betlejem, która ukazała się w Biurze Literackim.

Biuro Literackie

16
Pewien miesz­ka­niec Lwo­wa spo­tkał w lesie lisa. A ponie­waż jesz­cze nigdy nie roz­ma­wiał z lisem, powie­dział:
– Dzień dobry, lisie. Co sły­chać?
Lis obrzu­cił go peł­nym pychy spoj­rze­niem i zapy­tał:
– Z czym do lisa, czło­wie­ku?
Czło­wiek pomy­ślał chwi­lę i rzekł:
– Znam nie­złą sztucz­kę.
Lis, któ­ry był spe­cja­li­stą od sztu­czek, zain­te­re­so­wał się tro­chę.
– Jakaś nowa sztucz­ka? – zapy­tał.
– Kie­dy spo­ty­kam w lesie myśli­we­go, wyj­mu­ję z kie­sze­ni dowód oso­bi­sty i mam świę­ty spo­kój – powie­dział czło­wiek.
W tej samej chwi­li nad­szedł myśli­wy z psa­mi. Czło­wiek się­gnął do kie­sze­ni.
Póź­niej dokoń­czę, bo wła­śnie zbli­ża­my się do prze­bu­do­wa­nej napręd­ce Czar­nej Kamie­ni­cy, o któ­rej też muszę tro­chę opo­wie­dzieć.

20
Pewien miesz­ka­niec Lwo­wa wybrał się na polo­wa­nie. Kie­dy już zapu­ścił się głę­bo­ko w las, usły­szał płacz dziec­ka. Rozej­rzał się i spo­strzegł nie­mow­lę na wierz­choł­ku spo­re­go dębu. Myśli­wy wszedł na drze­wo, zdjął chło­pa­ka i posta­no­wił, że będzie się wycho­wy­wał z jego cór­ką.
Dzie­ci rosły sobie w spo­ko­ju i kocha­ły się bar­dzo. Mały, przez całą rodzi­nę nazy­wa­ny Wró­bel­kiem, wyglą­dał na szczę­śli­we­go.
Myśli­wy miał sta­rą ciot­kę, któ­ra czę­sto go odwie­dza­ła. Pew­ne­go dnia ciot­ka przy­nio­sła wiel­ki kocioł.
– Po co ci ten kocioł? – zapy­ta­ła cór­ka myśli­we­go.
– Powiem ci, jeśli niko­mu nie powtó­rzysz – powie­dzia­ła ciot­ka.
Cór­ka myśli­we­go obie­ca­ła, że będzie mil­czeć.
– Jutro, kie­dy twój ojciec pój­dzie na polo­wa­nie, ugo­tu­ję Wró­bel­ka.
Póź­niej dokoń­czę, bo wła­śnie zbli­ża­my się do prze­bu­do­wa­ne­go napręd­ce Uni­wer­sy­te­tu Jana Kazi­mie­rza, o któ­rym też muszę tro­chę opo­wie­dzieć.

22
Żył sobie raz we Lwo­wie czło­wiek, któ­ry prze­bie­rał się za żebra­ka, cho­dził od drzwi do drzwi i pory­wał co ład­niej­sze dziew­czy­ny. Dziew­czyn nikt nigdy wię­cej nie widział.
Pew­ne­go dnia prze­bie­ra­niec sta­nął przed drzwia­mi hydrau­li­ka, któ­ry miał trzech dorod­nych synów.
Póź­niej dokoń­czę, bo wła­śnie zbli­ża­my się do prze­bu­do­wa­ne­go napręd­ce Niskie­go Zam­ku, o któ­rym też muszę tro­chę opo­wie­dzieć.

26
Żył sobie kie­dyś we Lwo­wie noc­ny por­tier. Pew­ne­go ran­ka po śnia­da­niu, kie­dy jego żona już wycho­dzi­ła do pra­cy, powie­dział:
– Szko­da, że nie mamy dzie­ci.
– Rze­czy­wi­ście – powie­dzia­ła kobie­ta. – Szko­da.
Póź­niej dokoń­czę, bo wła­śnie zbli­ża­my się do prze­bu­do­wa­nej napręd­ce Basz­ty Pro­cho­wej, o któ­rej też muszę tro­chę opo­wie­dzieć.

28
Żyła kie­dyś we Lwo­wie leni­wa dziew­czy­na, któ­ra nawet poma­gać mat­ce w pra­cach domo­wych nie chcia­ła. Mat­ka nie wytrzy­ma­ła i zbi­ła cór­kę. Cór­ka dar­ła się jak obdzie­ra­na ze skó­ry.
Aku­rat koło ich domu prze­cho­dzi­ła żona dyrek­to­ra gim­na­zjum. Weszła do środ­ka i zapy­ta­ła, co się dzie­je, bo to była ludz­ka pani. Kobie­ta się tro­chę wsty­dzi­ła, więc powie­dzia­ła:
– Cór­ki nie mogę ode­rwać od prac domo­wych, cią­gle by tyl­ko sprzą­ta­ła i goto­wa­ła. W ogó­le się nie uczy.
– Daj­cie ją do mnie – powie­dzia­ła żona dyrek­to­ra gim­na­zjum. – Posza­le­je sobie.
Mat­ka się ucie­szy­ła, a żona dyrek­to­ra gim­na­zjum zapro­wa­dzi­ła dziew­czy­nę do wiel­kie­go domu koło remi­zy. Na począ­tek nowa gospo­sia mia­ła sprząt­nąć wiel­ką kuch­nię, peł­ną brud­nych naczyń.
Dziew­czy­na wpa­da­ła w pani­kę, bo prze­cież nie potra­fi­ła sprzą­tać.
Póź­niej dokoń­czę, bo wła­śnie zbli­ża­my się do prze­bu­do­wa­ne­go napręd­ce Klasz­to­ru Ber­nar­dy­nów, o któ­rym też muszę tro­chę opo­wie­dzieć.

36
Pewien murarz ze Lwo­wa zako­chał się w dziew­czy­nie i oże­nił się z nią. Któ­re­goś dnia rzekł do żony:
– Idę budo­wać ten hiper­mar­ket, o któ­rym kie­dyś ci mówi­łem. Zrób coś dobre­go na kola­cję.
– Dobrze, kocha­nie – odpo­wie­dzia­ła kobie­ta.
Budo­wa hiper­mar­ke­tu tro­chę się prze­dłu­ży­ła, bo ktoś coś źle obli­czył, więc kola­cja wysty­gła.
Murarz wró­cił do domu następ­ne­go dnia rano w nie naj­lep­szym nastro­ju. Nie tknął jedze­nia i poło­żył się spać. Śni­ło mu się, że jego bry­ga­dzie uda­ło się po raz pierw­szy posta­wić hiper­mar­ket na czas. Obu­dził się i poszedł do kuch­ni. Zjadł, wypił piwo i wró­cił do łóż­ka. Zamknął oczy i pomy­ślał o kil­ku tech­no­lo­gicz­nych sztucz­kach, któ­re mogły­by pomóc związ­ko­wi zawo­do­we­mu mura­rzy w wal­ce o skró­ce­nie cza­su pra­cy do jed­ne­go dnia w roku.
Póź­niej dokoń­czę, bo wła­śnie zbli­ża­my się do prze­bu­do­wa­nej napręd­ce Kate­dry św. Jura, o któ­rej też muszę tro­chę opo­wie­dzieć.


Nigdy nie byłem na Ukra­inie, a co za tym idzie, nie byłem we Lwo­wie. Swo­ją wie­dzę o tym mie­ście czer­pa­łem z pol­sko­ję­zycz­nej bro­szu­ry ano­ni­mo­we­go auto­ra, któ­rą mój dotyk i wzrok datu­ją na lata dwu­dzie­ste ubie­głe­go stu­le­cia, a któ­rą zna­la­złem przy­pad­kiem w posa­gu żony.


Komen­tarz do cało­ści:

W paru tek­stach na temat tej powie­ści, poja­wi­ły się błęd­ne spo­strze­że­nia ich auto­rów, suge­ru­ją­ce czy­tel­ni­ko­wi, że Mer Betle­jem to to, co wypeł­nia roz­dział pią­ty książ­ki. Korzy­sta­jąc z oka­zji, pra­gnę wyja­śnić, że to, co wypeł­nia roz­dział pią­ty, to cytat z powie­ści jed­nej z boha­te­rek Mera Betle­jem, a dokład­nie – żony mera. Cytat ten (owszem, ma jakieś 80 stron, ale cały czas jest to cytat, dla pew­no­ści wydru­ko­wa­ny mniej­szą czcion­ką – jak na cytat przy­sta­ło), nie ma tytu­łu. Mer Betle­jem to tytuł mojej cało­ści – pew­nie dla­te­go umie­ści­łem go na okład­ce i stro­nie tytu­ło­wej.

O autorze

Darek Foks

Urodzony w Skierniewicach. Poeta, prozaik, redaktor i scenarzysta. Studiował na Wydziale Wiedzy o Teatrze warszawskiej Akademii Teatralnej, ukończył scenopisarstwo w łódzkiej Filmówce. Laureat m.in. głównej nagrody Konkursu na Brulion Poetycki (1993), Nagrody im. Natalii Gall (1999), Nagrody TVP Kultura (2006) za książkę Co robi łączniczka (przygotowaną wraz ze Z. Liberą), nominowaną również do Nagrody Literackiej Gdynia (2006). Laureat Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius (2014) za całokształt twórczości. Dwukrotnie nominowany do Paszportu Polityki (2000, 2004). Redaktor działu prozy w „Twórczości”. Mieszka w Skierniewicach.

Powiązania

Wiersz polski średniej długości

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Dar­ka Fok­sa, Krzysz­to­fa Jawor­skie­go, Zbi­gnie­wa Mache­ja i Toma­sza Maje­ra­na pod­czas Por­tu Wro­cław 2007.

Więcej

Rozbiórka

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Urszu­li Kozioł, Ryszar­da Kry­nic­kie­go, Boh­da­na Zadu­ry, Pio­tra Som­me­ra, Jerze­go Jar­nie­wi­cza, Zbi­gnie­wa Mache­ja, Andrze­ja Sosnow­skie­go, Tade­uszy Pió­ry, Dar­ka Fok­sa, Woj­cie­cha Bono­wi­cza, Mar­ci­na Sen­dec­kie­go, Dariu­sza Suski, Mariu­sza Grze­bal­skie­go, Dariu­sza Sośnic­kie­go, Krzysz­to­fa Siw­czy­ka, Mar­ty Pod­gór­nik i Jac­ka Deh­ne­la pod­czas Por­tu Wro­cław 2007.

Więcej

Lament na dancingu

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go z udzia­łem Dar­ka Fok­sa, Mar­ty Pod­gór­nik, Dag­ma­ry Suma­ry, Ada­ma Zdro­dow­skie­go i Tade­usza Pió­ry pod­czas Por­tu Wro­cław 2005.

Więcej

Piosenki dla martwego koguta

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go Juri­ja Andru­cho­wy­cza, Andri­ja Bon­da­ra, Naza­ra Hon­cza­ra, Myko­ły Riab­czu­ka, Osta­pa Sly­wyn­skie­go, Ser­hi­ja Żada­na, Dar­ka Fok­sa oraz Boh­dan Zadu­ry pod­czas Por­tu Legni­ca 2004.

Więcej

Rafał Wojaczek, który jest

dzwieki / WYDARZENIA Różni autorzy

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go poświę­co­ne­go twór­czo­ści Rafa­ła Wojacz­ka pod­czas Por­tu Legni­ca 2004.

Więcej

Mer Betlejem i 60% słów

dzwieki / WYDARZENIA Darek Foks Maciej Malicki

Zapis całe­go spo­tka­nia autor­skie­go Dar­ka Fok­sa i Macie­ja Malic­kie­go pod­czas Por­tu Legni­ca 2003.

Więcej

Poematy taty

recenzje / ESEJE Darek Foks

Szkic Dar­ka Fok­sa opu­bli­ko­wa­ny w cyklu pre­zen­ta­cji naj­cie­kaw­szych archi­wal­nych tek­stów z dwu­dzie­sto­pię­cio­le­cia festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra.

Więcej

Sonet drogi i Paradiso

dzwieki / WYDARZENIA Darek Foks Marta Podgórnik

Zapis całe­go potka­nia autor­skie­go Dar­ka Fok­sa i Mar­ty Pod­gór­nik pod­czas Por­tu Legni­ca 2000.

Więcej

Dyskusja „Barbarzyńcy czy nie. Dwadzieścia lat po przełomie”

nagrania / między wierszami Różni autorzy

Port Wro­cław 2009: wypo­wie­dzi Dariu­sza Nowac­kie­go, Pio­tra Śli­wiń­skie­go, Justy­ny Sobo­lew­skiej, Pio­tra Czer­niaw­skie­go, Dar­ka Fok­sa, Krzysz­to­fa Jawor­skie­go, Boh­da­na Zadu­ry, Roma­na Hone­ta.

Więcej

Dyskusja „Poezja a język niski”

nagrania / między wierszami Różni autorzy

Co poezji po wul­ga­ry­zmach? Odpo­wia­da­ją Woj­ciech Wil­czyk, Mar­cin Świe­tlic­ki, Darek Foks i Andrzej Sosnow­ski.

Więcej

Dyskusja „Co to jest barbarzyństwo w poezji?”

nagrania / między wierszami Różni autorzy

Mitycz­ne pyta­nie o kla­sy­cy­stów i bar­ba­rzyń­ców zada­ne Dar­ko­wi Fok­so­wi, Tade­uszo­wi Pió­rze, Ada­mo­wi Wie­de­man­no­wi i Boh­da­no­wi Zadu­rze.

Więcej

Tablet taty: fragmenty

dzwieki / RECYTACJE Darek Foks

Wier­sze z tomu Tablet taty, zare­je­stro­wa­ne pod­czas spo­tka­nia „Bar­ba­rzyń­cy i nie” na festi­wa­lu Port Wro­cław 2015.

Więcej

Barbarzyńcy i nie

nagrania / z fortu do portu Darek Foks Grzegorz Wróblewski Krzysztof Jaworski

Archi­wal­ne nagra­nie z udzia­łem Krzysz­to­fa Jawor­skie­go, Dar­ka Fok­sa, Grze­go­rza Wró­blew­skie­go.

Więcej

Haiku Birkenau

nagrania / z fortu do portu Darek Foks

Darek Foks na sce­nie Teatru im. Modrze­jew­skiej. Wie­czór autor­ski „Bitwa o Legni­cę” w ramach For­tu Legni­ca 1999.

Więcej

Komentarz Darka Foksa do krótszego motta

recenzje / KOMENTARZE Darek Foks

Komen­tarz Dar­ka Fok­sa do mot­ta z książ­ki Histo­ria kina pol­skie­go, któ­ra uka­za­ła się nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go 7 grud­nia 2015 roku.

Więcej

Panie i panowie, powtarzamy

wywiady / o książce Darek Foks Grzegorz Tomicki

Roz­mo­wa Grze­go­rza Tomic­kie­go z Dar­kiem Fok­sem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Histo­ria kina pol­skie­go, któ­ra uka­za­ła się nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go 7 grud­nia 2015 roku.

Więcej

Komentarz do wiersza „Weronika”

recenzje / KOMENTARZE Darek Foks

Autor­ski komen­tarz Dar­ka Fok­sa do wier­sza „Wero­ni­ka” z książ­ki Tablet taty, któ­ra uka­za­ła się 9 mar­ca nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go.

Więcej

Wymyślanie drwala

wywiady / o książce Darek Foks Zuzanna Witkowska

Roz­mo­wa Zuzan­ny Wit­kow­skiej z Dar­kiem Fok­sem o książ­ce Tablet taty, któ­ra uka­za­ła się 10 mar­ca 2015 roku nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go.

Więcej

Tylko nie mów, że była bez

wywiady / o pisaniu Bohdan Zadura Darek Foks

Roz­mo­wa Dar­ka Fok­sa z Boh­da­nem Zadu­rą o jego nowej książ­ce Krop­ka nad i, któ­ra uka­za­ła się nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go 22 wrze­śnia 2014 roku.

Więcej

Negocjacje próbne

recenzje / IMPRESJE Darek Foks

Esej Dar­ka Fok­sa towa­rzy­szą­cy pre­mie­rze książ­ki Dan­cing Dag­ma­ry Suma­ry.

Więcej

Ważne dokumenty

recenzje / NOTKI I OPINIE Darek Foks

Recen­zja Dar­ka Fok­sa towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze dwu­to­mo­wej edy­cji Szki­ców, recen­zji, felie­to­nów Boh­da­na Zadu­ry, wyda­nej przez Biu­ro Lite­rac­kie 4 czerw­ca 2007 roku.

Więcej

WNP: Warszawa – Nieborów – Polska

recenzje / KOMENTARZE Darek Foks

Autor­ski komen­tarz Dar­ka Fok­sa poświę­co­ny książ­ce Prze­ce­na map.

Więcej

Tablet taty

recenzje / ESEJE Monika Piotrowska-Wegner

Recen­zja Moni­ki Pio­trow­skiej-Wegner z książ­ki Dar­ka Fok­sa Tablet taty, któ­ra uka­za­ła się na blo­gu mon­weg.

Więcej

Szlifowane chropawym pumeksem

recenzje / ESEJE Marek Olszewski

Recen­zja Mar­ka Olszew­skie­go z ksią­żek Susza i Tablet taty, któ­ra uka­za­ła się w cza­so­pi­śmie „Nowe Książ­ki”.

Więcej

Polska szkoła montażu literackiego. Przypadek Darka Foksa

recenzje / IMPRESJE Klaudia Muca

Esej Klau­dii Mucy towa­rzy­szą­cy pre­mie­rze książ­ki Dar­ka Fok­sa Histo­ria kina pol­skie­go, któ­ra uka­za­ła się nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go 7 grud­nia 2015 roku.

Więcej

Liryczne migawki

recenzje / ESEJE Sylwia Sekret

Recen­zja Syl­wii Sekret z książ­ki Dar­ka Fok­sa Tablet taty, któ­ra uka­za­ła się na stro­nie Lubimyczytać.pl

Więcej

Ach, gdzie są niegdysiejsze foldery!

recenzje / ESEJE Karolina Górniak

Recen­zja Karo­li­ny Gór­niak z książ­ki Tablet taty Dar­ka Fok­sa, któ­ra uka­za­ła się 30 kwiet­nia 2015 roku w por­ta­lu Xiegarnia.pl.

Więcej

Że zapytam

recenzje / IMPRESJE Piotr Lorkowski

Esej Pio­tra W. Lor­kow­skie­go z książ­ki Tablet taty Dar­ka Fok­sa, któ­ra uka­za­ła się 9 mar­ca 2015 roku nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go.

Więcej

O Ustaleniach z Maastricht

recenzje / NOTKI I OPINIE Różni autorzy

Komen­ta­rze Agniesz­ki Wol­ny-Ham­ka­ło, Jac­ka Bie­ru­ta, Karo­la Pęche­rza i Krzysz­to­fa Siw­czy­ka.

Więcej

Czapajew wypłynął, czyli nowe klejenie starych map

recenzje / IMPRESJE Karol Maliszewski

Esej Karo­la Mali­szew­skie­go poświę­co­ny książ­ce Prze­ce­na map Dar­ka Fok­sa.

Więcej