Bernard Noël

Lizbona

sie­dem wzgórz bez papie­ża trzę­sie­nie zie­mi
gdy w wiel­kich szczę­kach słoń­ca zni­ka sło­ma oce­anu
domy w rzę­dach niczym kar­ni widzo­wie
jed­ne sto­ją wyżej niż dru­gie patrzą
jak sta­rze­je się na nich pościel cza­su
mia­sto ma tyle czer­wie­ni na dachach
jak­by mu ude­rzy­ła krew do gło­wy
oko szu­ka tu wszę­dzie legen­dar­nej bie­li
lecz mała teraź­niej­szość pokry­wa wszyst­ko
tyl­ko ser­ce poety zosta­ło nie­tknię­te
alko­hol kon­ser­wu­je lepiej niż pamięć
toteż skry­wa się pod cięż­kim kamie­niem
dowód że byt jest czymś wię­cej niż nie­byt
któ­ry potra­fi bawić się zmien­no­ścią
aby trwa­nie przy­oble­kło się w cia­ło
pozór zmie­nił się w nie­śmier­tel­ną cie­le­sność
z chwi­li na chwi­lę nowy nie­bosz­czyk umie­ra
tak samo jak naj­star­szy ze wszyst­kich umar­łych
prze­dziw­ne zrów­na­nie uni­ce­stwia czas

Marie-Claire Bancquart

Bóg

W komór­kach mego cia­ła
Bóg się kur­czy.

Przy­zna­ję mu jed­nak azyl
w akcie nega­cji,
w nie­ja­snej wie­dzy o tym,
kogo odtrą­cam.

Pomarsz­czo­ne cia­ło, zadaw­nio­na czu­łość.
On szu­ka po omac­ku.

Gdy dotknie moich kości,
roz­sy­pie się
razem z nimi.

Jean-Michel Maulpoix

[Dusza]

Dusza.
Tego się nie da powie­dzieć ina­czej. Ot, słów­ko ulot­ne. Tyle, co otwo­rzyć i zamknąć usta. Zła­pać w powie­trzu strzę­pek błę­ki­tu. Z nie­wia­do­me­go powo­du. Nic, tyl­ko bez­gło­śne pyta­nie. Upar­ta proś­ba o coś. Myśl, że mil­cze­niu o tym nale­ży się tak­że jakieś sło­wo. Temu cze­ka­niu na coś, tro­sce. Już raczej zazna­czyć pro­wi­zo­rycz­nym kon­tu­rem zmar­twie­nie, niż dać imię nadziei. Nic do zyska­nia, nic do stra­ce­nia. Zwy­czaj­nie, jesz­cze jed­na dziu­ra w języ­ku. Czu­je się tutaj prze­ciąg. Czyjś drżą­cy oddech. Ten sam, któ­ry nas trzy­ma przy życiu i któ­ry zosta­nie nam odję­ty, gdy tyl­ko nauczy się od nas paru zdań. Gdy wyczer­pie­my już całe słow­nic­two miło­ści. Wkrót­ce już zosta­nie­my sam na sam z tym sło­wem. Zdy­sza­nym, szyb­kim. Na wskroś sie­ro­cym. Sło­wem-kory­ta­rzem. Nie wyma­wia­my go nawet szep­tem, ono nie śmie poja­wić się na naszych war­gach. Boi się języ­ka, jak dzien­ne­go świa­tła. Nie ma powiek. Nie zna łez, ale cier­pie­nie, jakie z sobą nie­sie, tra­fia w samo sed­no. To cier­pie­nie pyta, chce wie­dzieć. Wyczer­pu­je się w twa­rzach. Szu­ka sobie miej­sca.

Liliane Giraudon

[w takim razie co począć słowa to gotowce]

w takim razie co począć sło­wa to gotow­ce dużo padli­ny na każ­dej stro­nie a niżej pod sto­łem nasze nogi odna­wia­ją upar­tą cho­re­ogra­fię zadaw­nio­nej trwo­gi jeże­li usu­nę maki­jaż waż­ne dla mnie są oczy nie­któ­re wie­czo­ry czy­ta­nie na głos w któ­rym trze­po­cze się wiersz zro­bić bur­del pod­pa­lić loka­le roz­pie­przyć cały ten szajs te ich gablo­ty zwłasz­cza ich gablo­ty żeby im poka­zać w jakim wyma­rzo­nym bał­ty­ku na jakiej cał­kiem innej pla­ży cia­ło idzie do przo­du roz­pro­szo­ne świa­tło cza­sem wyrzut gęstość ubi­tej śmie­ta­ny język wznie­ca kurz po kawa­le­rii wszyst­kie ścież­ki się plą­czą trop zatar­ty mno­żą się gra­ni­ce iść dalej nie zna­czy iść za kimś za czymś

Emmanuel Hocquard

[Mówisz ty mnie nie widzisz]

Mówisz ty mnie nie widzisz
coraz mniej widzisz

Foto­gra­fie
to obra­zy mojej zewnętrz­no­ści

Nie widzisz mnie

Widzisz obraz któ­ry mnie przed­sta­wia
two­je wyobra­że­nie o mnie

Jesteś więź­niem obra­zów
w książ­ce z ilu­stra­cja­mi

Prze­pędź czer­wo­ne­go noso­roż­ca
Książ­ki

Nie zamy­kaj mnie w książ­ce

Prze­myj stół

Jacques Roubaud

Sacré-Coeur!

Widzę cie­bie
o Smocz­ku,
z tym wiel­kim cyc­kiem w kształ­cie krzy­ża

Sacré-Coeur!
Ależ was jest aż sie­dem!
Widać to dobrze z dołu
pagór­ka przy skwe­rze świę­te­go Pio­tra
trzy małe smocz­ki
trzy śred­nie smocz­ki
i jeden wiel­ki

Jest wie­czór
Glo­ria nie­bios roz­chy­la się
aby anio­ły mogły się przy­ssać
do trzech małych smocz­ków
i trzech śred­nich smocz­ków

Ale ty
wiel­ki Smocz­ku
tyś prze­zna­czo­ny dla Dzie­ciąt­ka Jezus
ach!
Oby nie zra­ni­ło sobie uste­czek
na two­im cyc­ku w kształ­cie krzy­ża

Henri Meschonnic

[nie mówię do wszystkich]

nie mówię do wszyst­kich
lecz doty­kam każ­de­go cie­bie
piszę listy przy­szło­ści
tyl­ko ty możesz je ujrzeć
pojąć
usta w usta
to mój czas moja ścia­na moja książ­ka

Jacques Dupin

[Rozumieć albo czuć to, co chrzęści pod ściółką]

Rozu­mieć albo czuć to, co chrzę­ści pod ściół­ką, pod strzę­pem liścia, pod naszy­mi sto­pa­mi. I chcia­ło­by wyjść z ukry­cia – zapi­sać sie­bie. Zara­ża­jąc lite­ry swo­ją inten­syw­no­ścią i bez­ła­dem… To, co krzy­czy, sza­mo­cze się pod ściół­ką. Jakieś pta­sie zamiesz­ki. I nagle wdzie­ra się w nas masa opił­ków żela­za, jak­by ich pazer­ność i agre­syw­ność roz­snu­wa­ła włók­na naszych ner­wów, eli­mi­no­wa­ła napię­cie mię­śni, wybi­ja­ła otwo­ry w całym cie­le. Czuć, odkry­wać to co jest, co było, jesz­cze tam nie będąc, co pali nas w środ­ku, co wycier­pia­ne jest tyl­ko wte­dy, gdy się zapi­sze i co nie zapi­sa­ło­by się bez tego otwar­cia w przy­pły­wie sza­leń­stwa, bez wywier­ce­nia dziu­ry w nie­czy­tel­nej rze­czy­wi­sto­ści. Bez miło­sne­go unie­sie­nia i odnie­sio­nych ran. Bez udzia­łu śmier­ci, któ­rej szy­ki zosta­ły pokrzy­żo­wa­ne, roz­pro­szo­ne jej pion­ki i rymy, wcie­lo­ne i zaprzę­gnię­te do pra­cy to wszyst­ko, cze­go ona zda­je się pożą­dać: nie­rze­czy­wi­sto­ści i szar­la­ta­ne­rii.

Jean-Pierre Faye

[przyjaciółko która jesteś innym mną]

przy­ja­ciół­ko któ­ra jesteś innym mną
szep­tem bądź imię two­je
przyjdź oddech twój
niech się speł­ni pożą­da­nie two­ich warg i ud
two­je cia­ło noc­ne i dzien­ne
daj mi dzi­siaj
przyj­mij zaklę­cia moje tak jak two­je wła­sne
są prze­ze mnie zakli­na­ne
i wtrąć nas jed­no w dru­gie
lecz dzię­ki tęsk­no­cie
wybaw nas od tęsk­no­ty
niech tak się sta­nie

Michel Deguy

Iaculatio tardiva

I nie wystar­czy mówić takim
Rób tak jak­byś mnie kocha­ła Pokaż się pokaż mi
Two­je del­ty twój Ren twe Sekwa­ny twą Sie­nę
Jak Ron­sard któ­ry wyśpie­wał swe can­to z szan­ta­żu
Za pie­nią­dze pierś nad pier­sia­mi
Runo cie­ni­ste cen­trum zie­mi
Gdy nie ma cie­bie sło­wa się nie kle­ją
Spraw bym wez­brał Musisz być z cia­ła ina­czej pli­sa nie będzie zdo­by­ta
Bez twe­go krę­go­słu­pa bez twych czuł­ków nie potra­fię
Wypo­wie­dzieć cza­su bez zega­ra pia­sko­we­go two­jej krwi

Tak jak mówi­my Zapal świa­tło
Ja im powiem Daj mi zapa­mię­tać
Two­je poślad­ki pier­si two­ją krew i cień
Jest co zebrać ocza­mi tak­że z powiek

Philippe Jaccottet

[Czym jest spojrzenie?]

Czym jest spoj­rze­nie?

Żądłem ostrzej­szym niż język
bie­giem od nad­mia­ru do nad­mia­ru
od głę­bi do odda­li
od naj­więk­szej ciem­no­ści po naj­czyst­szą jasność

to ptak dra­pież­ny

Francis Ponge

Morela

More­lo­wy kolor, któ­ry jest tym, co rzu­ca nam się w oczy na samym począt­ku, zgęsz­czo­ny w for­tun­nej obfi­to­ści i stu­lo­ny w kształ­cie owo­cu, znaj­du­je się jakimś cudem w każ­dej czą­stecz­ce jej miąż­szu, w stop­niu rów­nie inten­syw­nym, co jej smak.

Zawsze więc jest to małe, okrą­głe, przy­tul­ne dla dło­ni i pra­wie bez szy­puł­ki, coś, co dźwię­czy w bęben­kach uszu poma­rań­czo­wą gamą, przez kil­ka miar cza­su.

W każ­dym razie, cho­dzi tu o nutę w tona­cji duro­wej, o inten­syw­nym brzmie­niu.
Ale ów księ­życ obej­mu­je swo­ją poświa­tą tyl­ko sło­wa stłu­mio­ne, warzą­ce się na wol­nym ogniu, co daje efekt uży­cia obcią­gnię­te­go fil­cem peda­łu.
Naj­żyw­sze jego pro­mie­nie wbi­ja­ją żądło w sam śro­dek.
Rin­fo­rzan­do roz­le­ga się do wewnątrz.

Podzie­lo­na na dwie czę­ści; żaden inny podział nie wcho­dzi tutaj w grę. Tyłe­czek anio­ła, leżą­ce­go na wznak, albo dzie­ciąt­ka-jezus na obru­sie.
A zło­to kału, w kolo­ry­sty­ce wenec­kiej, któ­re gro­ma­dzi się w środ­ku owo­cu, prze­świe­ca tuż pod pal­cem, poprzez dziur­kę.

Widzi­my już teraz jaśniej to wszyst­ko, co odda­la­jąc more­lę od poma­rań­czy, przy­bli­ża ją, na przy­kład, do zie­lo­ne­go mig­da­łu.
Lecz efekt stłu­mie­nia, o któ­rym już mówi­łem, nie skry­wa pod spodem żad­nej kon­struk­cji z bia­łe­go drew­na, toteż nie ma mowy o roz­cza­ro­wa­niu, czy o wpro­wa­dze­niu w błąd; tutaj nie ma nicze­go na pokaz.
Nic z tych rze­czy. Pod naj­cień­szą z moż­li­wych osło­nek, cień­szą od skór­ki brzo­skwi­ni, pod czymś lek­kim jak para wod­na, pod pra­wie niczym, utka­nym z puszy­stej mato­wo­ści – i cze­go nie ma potrze­by usu­wać, gdyż było­by to zwy­czaj­nym, wsty­dli­wym odwró­ce­niem na lewą stro­nę ostat­niej koszul­ki – wgry­za­my się w peł­nię rze­czy­wi­sto­ści, gościn­nej i świe­żej.
Jeśli cho­dzi o jej wymia­ry, w sumie jest to coś w rodza­ju śliw­ki, ule­pio­nej jed­nak z cał­kiem innej mąki, któ­ra nie tyl­ko nie przej­dzie szyb­ko w stan płyn­ny, lecz zamie­ni się zapew­ne w kon­fi­tu­rę.
Tak, będzie tego ze dwie łyżecz­ki gęstej kon­fi­tu­ry.

Oto więc ów mię­czak jadal­ny sadów, któ­ry prze­ka­zu­je nam sobą, miast zmien­nych nastro­jów morza, tona­cję sta­łe­go lądu i prze­strze­ni dla pta­ków, w rejo­nie skąd­inąd fawo­ry­zo­wa­nym wyraź­nie przez słoń­ce.
Jego kli­mat, mniej mar­mu­ro­wy, mniej lodo­wa­ty, niż kli­mat, w któ­rym uda­je się grusz­ka, koja­rzy się raczej z okrą­głą dachów­ką śród­ziem­no­mor­ską lub chiń­ską.

Oto, bez wąt­pie­nia, owoc w sam raz dla pra­wej dło­ni, stwo­rzo­ny po to, by tra­fić natych­miast do ust.
Moż­na by go połknąć od razu, gdy­by nie twar­da i wła­ści­wie nie­po­trzeb­na pest­ka, któ­ra spra­wia, że musi­my tę czyn­ność roz­ło­żyć na dwa, mak­sy­mal­nie czte­ry kęsy.

Wów­czas, istot­nie, pod­cho­dzi nam do warg owa pest­ka, w cudow­nie zło­ta­wo-rdza­wym kolo­rze, wpa­da­ją­cym w brąz.
Niczym słoń­ce, oglą­da­ne pod­czas zaćmie­nia przez przy­dy­mio­ne szkło, ciska ognie i strza­ły pło­mie­ni.
Tak, czę­sto ozdo­bio­ne jesz­cze strzęp­ka­mi miąż­szu, jest to praw­dzi­we, mau­re­tań­sko-wenec­kie słoń­ce, inten­syw­nie zamknię­te w sobie, posęp­ne i zazdro­sne. Ryzy­ku­jąc poro­nie­niem, more­la nosi je gniew­nie w sobie i marsz­cząc twar­dą brew, chcia­ła­by pocho­wać w zie­mi całą odpo­wie­dzial­ność za drze­wo, któ­re kwit­nie różo­wo na wio­snę.

Claude Roy

Przyjaciel

dla Simo­na Ley­sa

Jest pra­wie w moim wie­ku Razem pra­cu­je­my
Czę­sto się spo­ty­ka­my Cóż ja o nim wiem
Mówią że jest ambit­ny Że trze­ba na nie­go uwa­żać
Że nie zawa­hał­by się przejść po two­im tru­pie
by wspiąć się szcze­bel wyżej po dra­bi­nie wła­dzy
wła­dzy zresz­tą (jak myślę) nie­zbyt pocią­ga­ją­cej
W każ­dym razie zamknię­ty jest na czte­ry spu­sty
Jest moim sąsia­dem Cóż ja o nim wiem

Su Dong­po żył w XI wie­ku w cza­sach dyna­stii Song
Nigdy go nie widzia­łem Nie znam jego mowy
I bie­dzę się wraz z moim przy­ja­cie­lem sino­lo­giem
nad prze­kła­da­mi jego wier­szy cza­sem bar­dzo trud­nych
Ale wiem co czuł gdy w śnież­ną pogo­dę
jechał kon­no przez las a gałę­zie mu strzą­sa­ły płat­ki na szy­ję

Wiem o czym roz­my­ślał
prze­pły­wa­jąc jesie­nią wody zbie­gu rzek
Jing i Jang-cy
i razem z nim widzę
tam­te kolo­ry wpół­doj­rza­łych zbóż
Owe­go dnia padał deszcz Był rok 107
Sły­szę głos jego żony:
„Jesteś jesz­cze bar­dziej nie­mą­dry niż two­je dzie­ci”
i wiem jak jego pies Czar­ny Pysk
mer­dał ogo­nem kie­dy Su doń mówił
Jego żona umar­ła Bolał po jej stra­cie
aż do koń­ca życia Cesarz go wypę­dził
(inte­lek­tu­ali­sta w Chi­nach nigdy nie miał łatwe­go życia)
Su był smut­ny Pisał pięk­ne wier­sze

Mam wra­że­nie że dość dobrze znam Su Dong­po
Nie jest moim sąsia­dem Jest przy­ja­cie­lem