Prześwity

Przy Zmartwychwstaniu ciał Luki Signorellego

Popatrz jak się spie­szą,
żeby wejść
w swo­je cia­ła,
te duchy.
Czy cia­ło jest lep­sze,
że aż tak

im spiesz­no?
Z góry
roz­le­wa się
świa­tło i trą­by
zie­lo­no­skrzy­dłych anio­łów. Lecz
oni nie dba­ją o to,

spie­szą na zgro­ma­dze­nie
spie­szą się
do mowy, aż poja­wi się
rynek, aż
poja­wi się czło­wie­czeń­stwo. A jed­nak
zasta­na­wia­my się

w pre­zbi­te­rium
ciem­nej kate­dry,
czy po powro­cie jest lepiej?
Arty­sta chciał
tak to przed­sta­wić: każ­de ścię­gno,
któ­re prę­żą,

powra­ca­jąc,
jest dosko­na­łe. Ale
czy zale­ży im na
dosko­na­ło­ści?
kie­dy wydo­by­wa­ją się
z zie­mi

w cięż­kość, w kolor
w oko mala­rza?
Na zewnątrz
jest rok 1500,
wszę­dzie wokół kate­dry
uli­ce pospiesz­nie otwie­ra­ją się

wśród dzi­kich
srebr­nych traw…
Na ścia­nie kate­dry
kobie­ty i męż­czyź­ni
po doj­ściu do tego miej­sca
nie wie­dzą jak

prze­stać się spie­szyć.
Odcho­dzą powo­li
gru­pa­mi,
para­mi. Wkrót­ce
nie­któ­rzy są już ubra­ni, ist­nie­je
odle­głość, ist­nie­je

per­spek­ty­wa. Sto­jąc pod nimi,
w koście­le
w Orviet­to, jak może­my im
powie­dzieć, żeby byli
poważ­ni, nie­ustra­sze­ni
i wol­ni,

i że nie ma wej­ścia,
jest tyl­ko wcho­dze­nie.
Bez prze­rwy
przy­by­wa­ją,
pra­gnąc imion,
chcąc

szczę­ścia. W swo­jej pra­cow­ni
Luca Signo­rel­li
w imię Boga
i Nauki
i wia­ry­god­no­ści
wła­mał się do cia­ła,

stu­diu­jąc przy­by­wa­nie.
Lecz mur cia­ła
otwie­ra się
bez koń­ca;
zni­ka­ją­cy punkt tak głę­bo­ki
i ulot­ny,

że jesz­cze go nie odkry­li­śmy,
jesz­cze nas
nie powstrzy­mał. Więc wci­nał się
głę­biej,
prze­cho­dząc powo­li
od sym­bo­lu

do pięk­na. Jak głę­bo­ko
leży praw­da?
Kie­dy jego jedy­ny syn
zgi­nął nagłą śmier­cią
kazał przy­nieść cia­ło
i poło­żyć

na sto­le w pra­cow­ni;
sta­nął w pew­nej odle­gło­ści
i cze­kał
na naj­lep­sze
świa­tło, naj­lep­szą
głę­bię dnia,

a potem z roze­zna­niem, kunsz­tem
gra­cją i uwa­gą, prze­bił się
do cie­nia, prze­bił się
do kości i ścię­gien, do wszyst­kich
zagłę­bień
zebra­ne­go zim­ne­go świa­tła.
Cały­mi dnia­mi trwa­ła
ta głę­bo­ka piesz­czo­ta,
prze­ci­na­nie, roz­pi­na­nie,

aż jego umysł
wspiął się
w otwar­te cia­ło
i zago­ił.

Do czytelnika

Przy­się­gam ci, że chcia­ła wró­cić do tego, co zamknię­te, nie­spiesz­ne,

do zie­mi, na któ­rą moż­na powie­dzieć To jest moje praw­dzi­we życie, Dzień dobry,
na któ­rą moż­na powie­dzieć Dziew­czy­na na klęcz­kach, któ­ra jest mną,
wciąż prze­ko­pu­je metr kwa­dra­to­wy gle­by,
żeby opi­sać i roz­płasz­czyć na kart­ce wszyst­ko, co tam się uda zna­leźć,
i nazwać, gdzieś pod koniec kwiet­nia, gdzie wie­rzą w idee,
w czwar­tek, tę odro­bi­nę, któ­ra prze­trwa, i całą resz­tę.

Wcze­śniej, sny. Sen o tym, że jest cie­pło
i będzie cie­pło. Sen o góro­wa­niu
jak o pio­sen­ce miło­snej,
sen o wła­ści­wej bro­ni, a potem ide­al­nej uciecz­ce.

Potem sen o pio­sen­ce o tym, że ma się tu coś do zro­bie­nia.

Potem sen o was dwoj­gu, sie­dzą­cych na kana­pie, o nastro­jach
wojsk (ręce Boga), o mie­ście pło­ną­cym w odda­li.

Sen o przed­tem i potem (czy zbli­ża­my się do sie­bie?) sen
o w koń­cu, po wie­lu dniach…

(Pan­na ___________wydaje z sie­bie prze­szy­wa­ją­cy krzyk).

Przy­się­gam ci, że to się zaczy­na od dziew­czy­ny, w dzień, kie­dy po ule­wie
znie­nac­ka wycho­dzi słoń­ce (jak­by dla uka­za­nia cze­go na wzgó­rzach -
bia­łe­go bla­sku x, palą­cej wspa­nia­ło­ści y,
zawo­dzą­ce­go nie­koń­czą­ce­go się ___________?) ta dziew­czy­na po zbie­gnię­ciu
z domu w dół, a potem ponad siat­ką, nie jak zwie­rzę,
lecz jak coś rozum­ne­go, oczko po oczku, i dalej

na przy­dzie­lo­ną zie­mię – na kon­kurs nauko­wy – na wszyst­ko w obrę­bie
metra kwa­dra­to­we­go gle­by. W tym miej­scu to zaczy­na się
wymy­kać. Wzię­ła szpa­del i zary­so­wa­ła gra­ni­ce. Przez śro­dek
chwa­stów, poro­stów, mchów, zatrzy­mu­jąc połów­ki tego, co zna­la­zło się w środ­ku
przy­pad­kiem, świe­że liście, śmie­cie nawia­ne przez wiatr -

Oto zapach roz­cię­tej zie­mi, zapach czte­rech boków.
Oto brą­zo­wa sło­dycz abs­trak­cji, w któ­rej jej czte­ry płyt­kie bruzd­ki
powta­rza­ją jed­no sło­wo.
Weź­mie linij­kę i wepchnie ją na całą dłu­gość.
Wsu­nie jej ostrą kra­wędź przez kolo­nie, tune­le,
przez sprosz­ko­wa­ne ska­ły i sprosz­ko­wa­ne liście,

i wszyst­ko na dro­dze do jedy­ne­go wła­ści­we­go celu,
jak opa­da­ją­cy płaszcz, unie­sie­nie ramion,
(po tym, jak odrzu­ci­ło się ideę x,
po tym, jak czy­tel­ni­ko­wi przy­dzie­li­ło się y) -

jej dziu­ra w iłach jak przy­sło­wie w środ­ku pola cier­pli­wo­ści,
kar­mią­ce szcze­gó­ła­mi powie­trze nad sobą,
ozdo­ba kwiet­nio­we­go powie­trza,
ren­dez-vous zie­mi i rąk -

Powiedz­my, że ją tam zosta­wi­my, w kuc­ki, wypię­tą,
wycią­ga­ją­cą chwa­sty pęse­tą,
roz­ry­wa­ją­cą roz­kwit na praw­dę,
każ­de nasio­no każ­da dżdżow­ni­ca po dro­dze w dół zapa­ko­wa­ne do
pla­sti­ko­wej toreb­ki (czy mam cię porów­nać do), Powiedz­my, że ją

tam zosta­wi­my, dokąd jesz­cze mogli­by­śmy pójść? Sło­wo,
usta ponad wodą? Czy jest gdzieś miej­sce

ani tam, ani tu?
Gdzie teraz będzie­my żyć, w jakim tere­nie?
Bło­to, popiół, __________, _________ . Chce­my, żeby się do nas lepi­ło,
ręce nie peł­ne, ale i nie czy­ste. Co jest utka­ne wystar­cza­ją­co luź­no,
ale nie prze­pusz­cza nicze­go, kłę­bek wstąż­ki,
jej wło­sy upię­te tak, żeby było widać wiatr?

Gdy­by, na przy­kład, to było to miej­sce,

gdzie bogo­wie wal­czą z olbrzy­ma­mi i potwo­ra­mi
(a my – ide­al­ny kra­jo­braz, cia­ło, inter­pre­ta­cja),

gdy­by, na przy­kład, to nie było miej­sce wybra­ne, lecz takie,
do któ­re­go moż­na zabłą­dzić, łąka z dziu­rą w środ­ku,

i nie­któ­rzy przez taką dziu­rę prze­peł­za­ją do inne­go miej­sca,

a nie­któ­rzy przy jej pomo­cy liczą i kupu­ją,

a nie­któ­rzy cho­wa­ją się w niej i widzą Go, jak prze­cho­dzi,

a dla nie­któ­rych to jest dziu­ra w ple­cach bie­gną­ce­go czło­wie­ka,

przez któ­rą to, co się do nie­go zbli­ża, dosta­je się do środ­ka, i rośnie,

dziu­ra w jego pier­si, przez któ­rą widać drze­wa w odda­li,
i rośnie, wypy­cha nie­bo, wypy­cha opo­wieść,

aż jest bli­sko, jest wszyst­kim, co widać, ta chwi­la, dziu­ra w jego ple­cach,

w któ­rej teraz poja­wia się dziew­czy­na z chwa­stem i zeszy­tem.

Ambra

Ponie­waż nasza skó­ra jest kom­plet­nym kra­jo­bra­zem, oce­anem,
musi­my być nie­za­po­mnia­ni albo nie być wca­le.

Kała­mar­ni­ce, nie­zna­ne ludz­kim oczom, wypły­wa­ją
zwa­bio­ne świa­tłem księ­ży­ca na wodzie – coś,

co umy­ka tak wytrwa­le, war­te jest pożą­da­nia.
Wte­dy osia­da­ją na mie­li­znach albo dopa­da ich

wróg, wie­lo­ryb. Cza­sem ryba­cy
wie­sza­ją papie­ro­we latar­nie na dzio­bach łódek

i tyłem wio­słu­ją do brze­gu. Tak dużo cza­su
potrze­ba, żeby uwie­rzyć

w dowo­dy.
Weź­my poła­ma­ny księ­życ nad fala­mi,

brak zapa­chu księ­ży­co­we­go świa­tła
w sło­nej wodzie – w koń­cu

wzór sta­je się jasny. Kała­mar­ni­ca olbrzy­mia, któ­rą
rzad­ko widu­je się za życia, lecz wie­lo­ryb­ni­cy

czę­sto znaj­du­ją jej zwło­ki w wie­lo­ry­bach.
Tam wydzie­la swo­je moc­ne wonie,

swo­je­go ducha – Joy, Fly By Night, Gre­en
Para­di­se, zawsze dążąc do tego,

czym musi się stać. Jak­że się nazy­wa­ła, ambra?
poru­sza się przede mną, pra­wie na dotknię­cie -

jaśmin, lawen­da, ber­ga­mot­ka, róża…

Piórko dla Voltaire’a

Ptak to alfa­bet, prze­la­tu­je
nad nami, zapa­sy
w sty­lu wol­nym,
sta­do,
plan podró­ży.
Nie­któ­re nigdy nie doty­ka­ją zie­mi.

I każ­dy lot to łuk pod­pie­ra­ją­cy nie­bo,
pożycz­ka dla nie­ba.
A słów­ka, któ­re z nich two­rzy­my, poje­dyn­cze pió­ra, zrzu­ca­ne
dla nas na uzdro­wie­nie,
spa­da­ją i spa­da­ją;
pomy­sło­wa zbro­ja…

Piór­ko, piór­ko, wcze­snym ran­kiem, gdzie rośnie twój ogród
fru­niesz pod wiatr, mówisz, spójrz,
to bez­piecz­ne:
nie wylą­do­wać,
tak jest lepiej.
Czło­wiek pełen słów

jest ogro­dem chwa­stów,
a kie­dy chwa­sty uro­sną
ogro­dem śnie­gu,
naszyj­ni­kiem śla­dów: tu gdzieś była, być może moja śnież­na sowa.
Kto ją wystra­szył?
Ja, mówi wró­bel,

swo­ją potrze­bą; jej strza­łą. Tu więc przy­na­le­żę, bez zezwo­le­nia, samot­nie
w tym pań­stwie zakrę­tów,
zabie­ram,
co nie mia­ło być zabra­ne.
Piór­ko
wyrwa­ne z cia­ła lub zna­le­zio­ne na śnie­gu
moż­na zanu­rzyć w atra­men­cie,
i utwo­rzyć sło­wo bądź kil­ka: zabor­czy, słoń­ce. Pió­ro
może się upić,
zaszło tak dale­ko, i tyle ma wciąż do przej­ścia – łąka,
na próż­no, wyobraź sobie
ten ból

a kie­dy odszedł, nie było niko­go

i to jest klucz do kró­le­stwa.

San Sepolcro

W tym błę­kit­nym świe­tle
mogę cię tam zapro­wa­dzić
teraz, gdy śnieg mnie
prze­szył na wylot,
do kości. To
jest mój dom,

moja część etru­skie­go
muru, drzew­ka cytry­no­we
sąsia­da i, zaraz poni­żej
dol­ne­go kościo­ła,
fabry­ka samo­lo­tów.
Kogut

przez cały dzień pie­je z mgły
na zewnątrz murów.
W powie­trzu jest mle­ko,
lód na ole­istych
skór­kach cytry­ny. Jak czy­sty
jest umysł,

świę­ty grób. To ta dziew­czy­na
u Pie­ro
del­la Fran­ce­ski, roz­pi­na­ją­ca
nie­bie­ską suk­nie,
płaszcz pogo­dy,
żeby zaczął się

poród. Chodź, może­my wejść.
Bóg jesz­cze się
nie naro­dził. Nikt jesz­cze
nie zmar­twych­wstał
do muze­ów, do pra­cy
przy taśmie – kadłu­by

i skrzy­dła – do pla­cu
tar­go­we­go. To wła­śnie
robią żywi: wcho­dzą.
To dale­ka dro­ga.
A suk­nia wciąż roz­chy­la się
od wiecz­no­ści

do osob­no­ści, czuć już ruchy.
Wewnątrz, w ser­cu,
tra­ge­dia, teraź­niej­szość
poro­nio­na na wie­ki,
a jed­nak wcho­dzi, każ­dy oddech
jest odpi­na­nym

guzi­kiem, czy­jeś prze­raź­li­wie
zwin­ne pal­ce
się­ga­ją do wszyst­kich reje­strów.

Modlitwa

Zza porę­czy na nad­brze­żu przy­pa­tru­ję się tysiąc­om pło­tek, jak roz­wi­ro­wu­ją się
wza­jem­nie, każ­da jest maleń­kim mię­śniem, ale też, nie
mogąc stwo­rzyć nur­tu, ze swo­je­go uni­so­no wytwa­rza­ją (zakrę­ca­jąc, za-
wra­ca­jąc w śro­dek,
wcho­dząc i wycho­dząc ze swo­je­go uni­so­no w uni­so­no) z samych sie­bie
nurt widzial­ny, taki, któ­ry nie jest w sta­nie wsz­cząć ani zabu­rzyć
w naj­drob­niej­szym stop­niu wirów wody, por­to­we­go cyklu
kil­wa­te­rów, tam, gdzie napo­ty­ka­ją głęb­szy opór, wody, jak­by
zde­rza­ją­cej się ze sobą (są w niej takie war­stwy), praw­dzi­we­go nur­tu,
któ­ry, nie­mal nie­wi­dzial­ny, prze­ka­zu­je widzial­ne­mu (płot­kom) strzał­kę
ruchu, wymu­sza­ją­ce­go zmia­nę -
to jest wol­ność. To jest siła wia­ry. Nikt nie otrzy­mu­je
tego, co chce. Nigdy nie sta­jesz się taki sam. Pra­gnie
się czy­sto­ści. Dane ci są prze­mia­ny. Coraz bar­dziej,
z każ­dą z lśnią­cych minut, przez któ­re prze­wle­czo­no wiecz­ność,
rów­nież zapo­mnie­nie, oczy­wi­ście, reper­ku­sje tego,
co na morzu. Tu, z peł­ny­mi pia­sku dłoń­mi, pozwa­la­jąc, by prze­sie­wał się
na wie­trze, zaglą­dam do środ­ka i mówię: „weź to, oto,
co oca­li­łam, weź to, pospiesz się”. A jeśli teraz
słu­cham? Słu­chaj, nie mówi­łam nic. To tyl­ko
coś, co zro­bi­łam. Nie zdo­ła­łam wybrać słów. Mogę teraz odejść.
Oczy­wi­ście nie jestem w sta­nie wró­cić. Nie do tego. Nigdy.
To jest duch upo­zo­wa­ny na moich war­gach. Tutaj: nigdy.

Ucieleśnia

Jesień w peł­ni i wystą­pił błąd, zakwi­tła śli­wa, dwa­na­ście
kwia­tów na trzech róż­nych
gałę­ziach, co dla nas oso­bi­ście ozna­cza brak kwia­tów na wio­snę, a może brak kwia­tów na
tych gałę­ziach, na któ­rych
wła­śnie
przy­sia­da, znie­nac­ka, sza­ro-zło­ty wędrow­ny ptak – jest tu jesz­cze? – sze­le­ści,
pomna­ża nie­wła­ści­we
powie­trze, poru­sza gałę­zie drob­ny­mi
sko­ka­mi, potem nie­ru­cho­mie­je – bar­dzo nie­ru­cho­mo – wydy­cha w ten tlen, któ­ry
przy­własz­cza sobie też mój
wytę­żo­ny wzrok, wła­śnie
tak, wchła­nia go, tak­że moje
myśle­nie, któ­re pró­bu­ję odciąć,
moje czło­wie­czeń­stwo, nie jestem błę­dem, myśli moje czło­wie­czeń­stwo, nie mogę
udać się gdzie­kol­wiek
indziej niż do tego cia­ła, po każ­dej z tych chwil nastę­pu­je wyłącz­nie
inna chwi­la, oddy­chaj, oddy­chaj,
moje komór­ki się­ga­ją na zewnątrz, mno­żę się na powierzch­ni
tej zie­mi, na
bło­cie – widzę swo­je śla­dy w słod­kim nie­bie­ska­wym bło­cie – gdzie wła­śnie
sta­łam i wycią­ga­łam się, żeby zoba­czyć, czy
to napraw­dę były kwia­ty; czy przy­pad­kiem, myśla­łam, nie papie­ry
na wie­trze, i smu­tek
jest we mnie jak po przy­mu­so­wym roz­sta­niu, jak wte­dy, kie­dy kocha­łam oso­bi­ste
kocha­nie, co teraz wyda­je się nie do pomy­śle­nia,
i patrzę na
bra­mę, jaka jest otwar­ta,
wyglą­da, jak­by sam fakt Boga jako
wyna­laz­ku w niej tkwił, pew­nie, jak w sio­dle, wygod­nie – i dokąd
z niej dro­ga
pro­wa­dzi – i czy urwa­ne dru­ty wiszą z kona­rów, i głos, któ­ry usły­sza­łam kie­dyś, mija­jąc,
jak myśla­łam, śpią­ce­go
męż­czy­znę, wymam­ro­ta­ne prze­kleń­stwo, i klat­ka po tym, jak wypusz­czo­no
zwie­rzę­ta,
są gdzie indziej, na innym wybie­gu, wybieg z pustą klat­ką
lśni, klat­ka jest
na pokaz, żałob­na, na nic, two­ja piel­grzym­ka koń­czy się tutaj,
jeste­śmy wyspa­mi, nie
zro­dzi­my nicze­go i
co mam zro­bić ze swo­ją wyobraź­nią? – i oso­ba we mnie drży – i jest jesz­cze
nie­win­ność, gdzieś się zaczy­na
nawet w tej chwi­li, i dziw­ne puch­nię­cie tak zwa­nej Dro­gi Mlecz­nej, i odgłos
skrzy­deł pta­ka, kie­dy pod­ry­wa się
nagle, i jak zmie­rza w okre­ślo­ne miej­sce, i ta pre­cy­zja, i jak nie mogę
już dłu­żej być pew­na, że nicze­go
nie wie, pło­mien­ny, jak brzy­twa, pie­rza­sty wąż, któ­re­go widzia­łam jako dziec­ko, z kamie­nia, i
jak wpa­tru­je się we mnie
ze szczy­tu pira­mi­dy, i krew spły­wa­ją­ca z ofia­ry, i wróż­bi­ci
roz­ry­wa­ją­cy ser­ca haka­mi, żeby
oznaj­mić, co
się zda­rzy, co jest praw­dą, i cała krew, przez tysiąc­le­cia, pły­ną­ca, żeby ode­przeć
przy­szłość, ode­przeć,
i armie na dale­kich rów­ni­nach, połysk ich zbroi w oku tego pta­ka
w tej chwi­li, kie­dy leci w moją stro­nę,
potem nade mną, i odgłos tysię­cy męż­czyzn, zebra­nych już za
wszel­ką cenę, odgłos
pod­ry­wa­ją­ce­go się pta­ka, cięż­ki, sze­lesz­czą­cy tam, gdzie prze­la­tu­je – z tym, że to
jed­nak jest jastrząb, nie przyj­rza­łam się
dokład­nie, odle­ciał polo­wać na sąsied­nie pole, i chlo­ro­fil
krą­ży, i słoń­ce się
zassa­ło, i arcy­ka­płan odcho­dzi w tej chwi­li od resz­tek
cia­ła zosta­wio­nych,
jak każe oby­czaj, dla miej­sco­wych pta­ków.

Mój ogród, mój świt

Sąsiad przy­no­si mi ryby den­ne -
dor­sze w róż­nych odmia­nach -
garść oce­anu. Wycho­dzi spo­mię­dzy
prze­dzie­la­ją­cych nas jabło­ni,
trzy­ma­jąc swój dar jak cia­sno
zwi­nię­ty kłę­bek przę­dzy.

Co tydzień przy­no­si mi ryby, świe­żo zło­wio­ne
wyfi­le­to­wa­ne i zwi­nię­te
jak języ­ki. Zamra­żam je,
nie­me, aniel­skie
instru­men­ty. Mam ich cały chór.
Za życia żeru­ją,

prze­py­cha­jąc swo­je cia­ła przez bło­to,
bło­to przez swo­je cia­ła.
Spójrz, jakie się sta­ją bia­łe. Wyso­ko nad nimi
woda rzed­nie
w błę­kit, potem w powie­trze, potem w mniej…
Nie są tak słod­kie

jak te, co błysz­czą tam w górze,
szyb­kie ławi­ce,
wciąż pró­bu­ją­ce roz­lać się, prze­mie­nić w wodę.
Ale nale­żą do nas,
któ­rzy nie mogą wypaść z tego świa­ta,
tyl­ko wpaść w nie­go jesz­cze

głę­biej, prze­py­cha­jąc go przez
biał­ka oczu. Błot­ni­sty
świt, wypo­wia­da­my go, tonie­my w nim.
Nie zmok­niesz, jeśli będziesz iść
mię­dzy kro­pla­mi desz­czu,
mówi­ła mat­ka mat­ki.

Jest teraz sło­wa­mi, któ­rych nie sły­chać.
Pró­bu­ję klu­czyć pomię­dzy
tym, co jest tutaj: kre­dą, lilią, mle­kiem,
tyta­nem, śnie­giem -
mogę powie­dzieć tyle,
że kwia­ty jabło­ni zawie­ra­ją

pięć odcie­ni bie­li, a prze­cież
wiem, że jest ich jesz­cze wię­cej.
Pomię­dzy moim wstrzy­ma­nym odde­chem
i jego szyb­ką, gorą­cą śmier­cią
rośnie ogród, Biel. Jego lodo­wa­ty owoc
wyglą­da na praw­dzi­wy,

jaśnie­je. To pre­zent, mówi,
żebym nie mogła odmó­wić.