Kartoteka 25: Wiersze (2)

Adam Wie­de­mann
Odcho­dy wio­sny

Jak dłu­go czu­jesz się god­ny miło­ści, to coś tam.
Boisz się cze­goś? W pew­nym
momen­cie to prze­sta­je być waż­ne. Pomyśl sobie,
ile zagra­ża kotom buszu­ją­cym po ogród­ku
w poszu­ki­wa­niu skąd­inąd myszy na zabi­cie.

Jeśli więc nie masz miło­ści, może jesteś sen­ny
albo choć głod­ny? Albo pić
ci się chce z kole­ga­mi pod nie­pew­nym nie­bem?
Pomyśl, ile ma trosk ta pani, co śpi na sie­dzą­co
i ile będzie mia­ła, kie­dy ją obu­dzi­cie.

To, co naj­bar­dziej kochasz, minie w pierw­szym rzę­dzie,
zaro­śnie ple­śnią agrest i kot
zesi­ka się pod naj­pięk­niej­szym rodo­den­dro­nem.
Ale pomyśl, czy nie jest wię­cej war­ta owa pleśń,
niż wło­cha­ty bukie­cik two­ich ser­decz­nych życzeń.

Gra­bów, 6.7.98

[z tomu Kon­wa­lia, Legni­ca 2001]

Kto nie ma miło­ści, ten… A może nikt jej nie ma, choć nade­szła wio­sna, któ­ra podob­no sprzy­ja rytu­ałom (obcho­dom) z nią zwią­za­nym. Kto nie ma miło­ści, ten jest jak cym­bał brzmią­cy. Jego zawo­dze­nie przy­po­mi­na jęki snu­ją­ce­go się po ogro­dzie kota. Kot dogo­ni mysz, zesi­ka się pod rodo­den­dro­nem, uczy­ni sobie ogród pod­da­nym. W powie­trzu będzie uno­sić się woń „odcho­dów wio­sny”. Pośród tego boha­ter, któ­ry zdą­ży wrzu­cić do tego ogród­ka kil­ka zręcz­nych sfor­mu­ło­wań na temat miło­ści. Wpraw­dzie ich praw­da i moc, zde­rzo­ne z „fekal­nym”, natu­ra­li­stycz­nym antu­ra­żem, nie wyda­ją się do koń­ca pra­wo­moc­ne, ale tak mię­dzy Bogiem a praw­dą – co jest do koń­ca pra­wo­moc­ne? Tu pew­ne jest prze­ko­na­nie, że miło­ści towa­rzy­szy usta­wicz­ny lęk o to, że nie spro­sta się zada­nym przez wio­snę i sytu­ację ocze­ki­wa­niom. Zresz­tą ten lęk ma swo­ją dru­gą stro­nę, nie­mal escha­to­lo­gicz­ną. Im bar­dziej kochasz, tym bar­dziej jesteś wysta­wio­ny na utra­tę, na dotkli­wość ze stro­ny losu (odcho­dze­nie i „odcho­dy”).

Andrzej Nie­wia­dom­ski
[Nie­wie­le do wybo­ru]

do B…Z…

Nie­wie­le do wybo­ru. Chwa­sty smro­dli­we, pokrzy­wy
dotkli­we, gorz­kie pio­łu­ny i spro­śna cie­mię­ży­ca. To wszyst­ko
mia­ło być spa­cer­kiem, tym­cza­sem nie wie nikt,
co kry­je się za gra­ni­ca­mi łąki. Uhm, rze­czy pięk­ne,
ale bez duszy? I prze­cież budzę się dru­gie­go paź­dzier­ni­ka,
wiec ptak (spóź­nio­ny sło­wik?) usi­łu­je wymu­sić syme­trię mie­się­cy
i zda­rzeń. A wiesz, w tej dedy­ka­cji dla B.Z. kry­ją się
dwaj, ale nie ty, ale nie tyl­ko, jesz­cze
kil­ko­ro, któ­rzy znie­nac­ka rzu­ci­li pust­ko­wie,
zaga­sła świa­tłość two­jej przy­jem­no­ści i zim­no mi
w kościach. Zna­ki nie są czy­tel­ne, skry­te
w cze­re­pie, wszyst­ko brzmi w przy­po­wie­ściach, a nic
nie wyraź­nie. Ist­nie­je miej­sce, któ­re­go wiersz
nie tyka. Jutro jadę na wschód, o, chroń­cie mnie,
chroń­cie, dale­ko stąd, jak naj­da­lej

[z tomu Kru­szy­wo, Legni­ca 2001]

W pierw­szej chwi­li pomy­śla­łem o Zadu­rze, że BZ to Boh­dan Zadu­ra. Zaraz przy­szło opa­mię­ta­nie, że raczej Boh­dan Zale­ski, bo tak roman­tycz­nie i „ukra­in­nie”, tak „leśmia­no­wo” i ste­po­wo. Spa­cer, co roz­rósł się nie­by­wa­le, łąka bez gra­nic („zie­lo­ne­go prze­stwór oce­anu”), jaz­da na wschód. Bar­dzo dużo do wybo­ru. Jed­nak autor sta­now­czo zaprze­cza – „Nie­wie­le do wybo­ru”, a jeśli jakieś pięk­no, to „bez duszy”. Bar­dzo opre­syj­ny wiersz; meto­dycz­nie, z każ­dą następ­ną linij­ką pozba­wia­ją­cy nadziei. Nawet nie wiem, dla­cze­go go lubię. Chy­ba za kon­kret­nie nazwa­ne­go pta­ka. I że jego głos (śpiew) potra­fi coś zmie­nić, wymu­sić, i że to waż­ne dla boha­te­ra, któ­ry się wobec tego okre­śla. Bar­dzo roman­tycz­na puen­ta (w duchu Sta­chu­ry) – to „o chroń­cie mnie,/ chroń­cie” czy­tam jak „strzeż­cie mnie, zorze miłe”. „Gasną­ca świa­tłość przy­jem­no­ści” też jest cie­ka­wa.

Tade­usz Pió­ro
Łzy kla­sy­ka

Ojciec umarł, pło­nę­ły dys­ko­te­ki
wyj­mo­wa­li­śmy pro­ce.
W szklan­kach pły­wa­ły oczy
błysz­czą­ce od setek, setek

wzru­szeń zie­lo­nej nocy.
Kro­ki bez­dusz­nych balet­nic
Draż­ni­ły pod stro­bo­sko­pem
spoj­rze­nia jak szpil­ki z krysz­ta­łu

pada­ły przed tobą, lalecz­ko
ani­ma­tor­ko kul­tu­ry:
nikt nie zna warun­ków

two­jej kapi­tu­la­cji, nagiej praw­dy mel­dun­ków
zza bary­kad z maku­la­tu­ry
co dzie­lą wg woli to mia­stecz­ko.

[z tomu Wola i Ocho­ta, Legni­ca 2001]

Wte­dy na hasło „ojciec umarł” odpo­wia­da­li­śmy chó­ral­nie „mat­ka ode­szła”. Takie były nawią­za­nia przed laty, takie gry i zaba­wy. Teraz zro­bi­ło się pusto i cicho, ten wiersz leży na sto­le dziw­nie skur­czo­ny i mały. Poja­wia się myśl w sty­lu „jak oni pięk­nie bawi­li się sone­tem”. Chy­ba naj­pięk­niej i naj­bar­dziej kon­se­kwent­nie czy­nił to Boh­dan Zadu­ra. Ale i to nie­zła sztu­ka, kla­sy­ka gatun­ku. Kto miał­by pła­kać i z jakie­go powo­du? Śmierć ojca, pło­ną­ce dys­ko­te­ki (pra­wie jak komi­te­ty)? W tle raczej rebe­lia oby­cza­jo­wa niż rewo­lu­cja spo­łecz­na. To wszyst­ko w duchu – „byli­śmy mło­dzi, mie­li­śmy pro­ce, coś nam się chcia­ło”. Ta ener­gia począt­ku życia i wier­sza, mło­dość w sta­nie wrze­nia, nagle upa­da jak­by pod­cię­ta czy zanie­cha­na. Wszyst­kie­mu win­na jakaś dys­po­zy­tor­ka mocy i „naga praw­da mel­dun­ków”. Bary­ka­dy oka­za­ły się ilu­zo­rycz­ne, bo tyl­ko z papie­ru. Jed­nak oczy pło­nę­ły kie­dyś napraw­dę. Od alko­ho­lu i wzru­szeń. Teraz zglisz­cza, popio­ły.