Kartoteka 25: Wiersze (10)

Dariusz Suska
Nazy­wa­łem to życiem

Nazy­wa­łem to życiem, a życia nie było.
W reszt­ce słoń­ca, w pośpie­chu, pła­cąc za ben­zy­nę,
Zoba­czy­łem: to nie ja. Zamiast mnie coś żyło.
Z soczy­stej sztucz­nej tra­wy wyra­sta­ły żywe
Orga­ni­zmy prę­tów. Ran­ną tkan­kę sta­cji
Chro­nił, jak mógł, żywo­płot z kwit­ną­cych for­sy­cji.
To jest wła­śnie życie? Prze­siąk­nię­te świa­tłem
Ciem­no­żół­te kwia­ty, kur­czą­ce się w szy­bach
Rusza­ją­cych wozów?
– Czym pan pła­ci? – Niczym. I to wszyst­ko? Życie?
Obro­ty pla­sti­ku, kod do wykre­śle­nia,
Bo skoń­czą się wpły­wy z godzin do zabi­cia.
A co z innym życiem? Było? Nie jest? Ściem­nia się
Wcze­śniej i wcze­śniej, minu­tę po siód­mej
Deszcz i patrzę w nie­bo, w poza­ludz­ki rejestr.
Oddy­cha­li do zdję­cia, a byli nie­ży­ciem,
Bo jak pona­zy­wać to, co było. Nie jest.
Widok z samo­cho­du. Łąka żół­tych mle­czy.
Prze­zro­czy­sty chło­piec w prze­zro­czy­stym świe­tle
Gonił za świersz­cza­mi, jak­by były życiem.
A życia nie było. Zmie­nio­ne w powie­trze,
Coś jesz­cze rzad­sze­go, coś nie­by­wa­łe­go,
Bro­dzą­cą istot­kę. I nie było chłop­ca.
Mię­dzy lewym pasem a star­tym chod­ni­kiem
Nie­ży­cie mu bie­gło, w koni­czy­nie, w ostach

[z tomu Czy­sta zie­mia, Wro­cław 2008]

„Co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr”. A jed­nak się pisze. To sta­ła obse­sja poetów, tutaj dodat­ko­wo wspo­ma­ga­na przez siłę oddzia­ły­wa­nia wspo­mnia­ne­go zwro­tu fra­ze­olo­gicz­ne­go, rymo­wa­ne­go powie­dzon­ka. Więc może rym oca­la, może jest uprosz­czo­ną for­mą pro­ce­du­ry magicz­nej? U Suski w wie­lu wier­szach tak jest. Zaklę­cia mają rze­czy­wi­ście prze­bić sko­ru­pę cza­su, mają pomóc w powro­cie do źró­dła, do źró­dło­we­go momen­tu wstrzą­su i reflek­sji. Sta­cja ben­zy­no­wa, pła­ce­nie kar­tą i zaraz ten wstrząs z wido­kiem na jedy­nie słusz­ne, jedy­nie praw­dzi­we żół­te kwia­ty for­sy­cji. „Zamiast mnie coś żyło” – za taką fra­zę jestem w sta­nie wie­le oddać. I jesz­cze „skoń­czą się wpły­wy z godzin do zabi­cia”. Już się koń­czą. I nie ma wiel­kie­go zna­cze­nia, jak to nazwiesz. Nie­ży­cie i życie pole­ca­ją się z ukry­cia. Tu doszło do odsło­nię­cia tego w jed­nym bły­sku.

Jerzy Jar­nie­wicz
Zapis

Zagraj ze mną wstęp­nie. Mam samo­wy­zwa­lacz.
Wstą­pi­my do zdjęć czar­nych i bia­łych.
Zaj­rzy­my przez dziur­kę w migaw­ce. Spi­sze­my
sło­wa, słod­kie i sło­ne, sobie nawza­jem,
na sto­pach nie­obu­tych i ruchli­wych nad­garst­kach.
Napi­sze­my na lędź­wiach: Sta­wy ud two­ich
są jak naszyj­ni­ki. Albo: Pępek twój
nigdy nie jest bez napo­ju. A może: Brzuch
jak bróg psze­ni­cy oto­czo­ny lilia­mi? Dosyć,
język się nie­cier­pli­wi, stu­ka po pod­nie­bie­niu i ude­rza
w zęby, jak­by zapo­mniał o miej­scach, do któ­rych
wkrót­ce doj­dzie­my. Popro­wa­dzę ci rękę,
przy fle­szu. Trzask fle­sza. Nie czy­taj już wię­cej.
Pisz.

[z tomu Maki­jaż, Wro­cław 2009]

Do cze­go doj­dzie­my z nie­wi­dzial­ną part­ner­ką, nie­wi­dzial­nym part­ne­rem? Na razie są pró­by, „gra się wstęp­nie”. Będzie o cie­le, cały czas jest o cie­le. Nawet ten „samo­wy­zwa­lacz” brzmi jak „samo­opa­lacz”. Spro­sto­wa­nie: cia­ło jest jak naj­bar­dziej widzial­ne. Będzie jesz­cze bar­dziej, gdy je utrwa­li­my – na kli­szy, na kart­ce papie­ru. Pro­ces utrwa­la­nia-zapi­sy­wa­nia jest świet­nie pod­pa­trzo­ny, wymy­ślo­ny. Nawet uję­to nie­cier­pli­wie­nie się migaw­ki, nie­cier­pli­wie­nie się słów. Jed­no i dru­gie potrze­bu­je wła­ści­we­go momen­tu, szu­ka się dla nich języ­ka. Dla­te­go odrzu­ca się hie­ra­tycz­nie brzmią­ce (wyglą­da­ją­ce) dłu­ży­zny. Przez dziur­kę w migaw­ce widać tyl­ko pew­ne sło­wa. Dla­cze­go te? Tajem­ni­ca pisa­nia, trza­sku fle­sza.

Piotr Maty­wiec­ki
Powrót

pierw­szy pora­nek waka­cji
bie­gnę po pła­skich kamie­niach
boso wpa­dam na łąkę
lecę do stru­mie­nia

bły­ska na bia­łych kamie­niach
sekun­da sta­ra i szyb­ka
nie­ru­cho­my szum zie­mi
nad nią porost rosy
mięk­ki wod­ny mech

bie­gnę i sie­bie wyprze­dzam
wpa­dam do zim­nej stru­gi
czu­ję na pier­siach napór wód
odry­wa nogi od kamien­ne­go dna
szar­pię się w gęstej zgu­bie

wte­dy zamy­kam oczy
wte­dy mogłem umrzeć
dzi­siaj je otwie­ram

[z tomu Zdar­te okład­ki (1965‒2009), Wro­cław 2009]

Z boga­tej twór­czo­ści wybrać tyl­ko dro­biazg? Tego nie robi się poecie. Nie­raz tak wła­śnie trze­ba. Szcze­gól­nie wte­dy, gdy jego poety­ka na dro­bia­zgach się opie­ra. Na szcze­gó­łach, któ­re opla­ta się reflek­sją, zme­ta­fo­ry­zo­wa­nym opi­sem. Albo two­rzy szyb­ki, „zni­kli­wy” film. Tak jak tu. Klat­ka po klat­ce prze­su­wa się, wspi­na obraz, by na koniec ude­rzyć tym wstrzą­sa­ją­cym „wte­dy zamy­kam oczy/ wte­dy mogłem umrzeć/ dzi­siaj je otwie­ram”. Zamy­ka­łem, bojąc się śmier­ci. Dzi­siaj je otwie­ram, bo tam­ten strach prze­stał być waż­ny. O śmier­ci i lęku z nią zwią­za­nym pisa­ło wie­lu. Maty­wiec­ki potrze­bo­wał tyl­ko kil­ku słów, żeby zasu­ge­ro­wać jej afir­ma­cję.