Kartoteka 25: Wiersze (17)

Bian­ka Rolan­do
War­kocz Bere­ni­ki

Muszę się pospie­szyć i w koń­cu sfo­to­gra­fo­wać te okna
zaku­rzo­ne, naprze­ciw­ko, w brud­nej kamie­ni­cy, pusto­stan
Nikt tam nie miesz­ka od lat, spa­dek, zanie­dba­ne spra­wy
Muszę sfo­to­gra­fo­wać te szkla­ne kli­sze, sza­rość, ich uro­dzaj
Jest w ramie alu­mi­nio­wa żalu­zja-gilo­ty­na, są tam też stel­le
Przy­kle­jo­ne do szy­by papie­ro­we gwiaz­dy i czar­ny pło­mień
Po prze­kąt­nej trzy, obok też trzy (kto by mi uwie­rzył)
róż­ne zakoń­cze­nia, wiel­ko­ści, świa­tło­czu­łe wyci­nan­ki

W dru­gim oknie są trzy kolej­ne, jest też luster­ko na sznur­ku
kto wie­sza takie w oknie? (zupeł­nie nie­zro­zu­mia­ły prze­kaz?)
I zawią­zu­je się hałas, zaczy­na­ją gene­ral­ny remont kamie­ni­cy
Robot­ni­cy pię­tro wyżej już zaczę­li, ostat­nie porząd­ki, widzę ich
znu­dze­ni plu­ją gdzie popad­nie, przy­cho­dzą straż­ni­cy, dozor­cy
Wiem, znaj­dą je, i za chwi­lę wyrzu­cą sta­re okna na śmiet­nik
a z nimi mój kawa­łek nie­ba, naprze­ciw wycho­dzę z nie-poko­ju
i zni­kam w ciem­ni wywo­łu­jąc w tobie począ­tek wier­sza

[z tomu Stel­le, Stro­nie Ślą­skie 2019]

Obser­wu­ję aktyw­ność Bian­ki Rolan­do w inter­ne­cie, widzę kolej­ne pra­ce pla­stycz­ne i foto­gra­ficz­ne. Dla­te­go zupeł­nie nie dzi­wi mnie komu­ni­kat w sty­lu „Muszę się pospie­szyć i w koń­cu sfo­to­gra­fo­wać te okna”. On pozwa­la na utoż­sa­mie­nie pew­nej psy­cho­fi­zycz­nej cało­ści z gło­sem mówią­cym w wier­szu, a może nawet z autor­ką. Po co wła­ści­wie oca­la­my, po co chce­my oca­lać sta­re, zaku­rzo­ne okna, któ­re za chwi­lę zosta­ną wyrwa­ne i znisz­czo­ne przez robot­ni­ków? Nie wiem. Jest w nas jakaś tęsk­no­ta? Lęk przed utra­tą? Cze­go? Nie cho­dzi tyl­ko o mecha­nicz­ne kolek­cjo­no­wa­nie. To się­ga głę­biej. U Rolan­do o wie­le głę­biej. Ileż ona widzi odcie­ni zatra­ce­nia, ile moż­li­wo­ści ura­to­wa­nia „sta­rych klisz”. Tak, te dwa okna w pusto­sta­nie są dla niej jak kli­sze. Teraz musi je tyl­ko „wywo­łać”. Zapra­sza nas do ciem­ni. I wycho­dzi z niej zwy­cię­ska. Wywo­ła­ła coś sobie, wywo­ła­ła w nas. Napraw­dę widzę ten „kawa­łek nie­ba”.

Robert Rybic­ki
Rzęch

języ­ka, poswar­ki
kocha­no­lo­gów, echa
zamierz­chłych komu­ni­ka­tów, że
wygna­łem pają­ka liściem mię­ty, albo
Kasia obna­ży­ła różo­we pię­ty, nie
pro­wa­dzą ani do nie­dzie­li, ani
do łody­żą­tek ruko­li czy akme­lii;
w jaski­ni rewo­lu­cja: erec­tus prze­cią­gnął
sznu­rek konop­ny przez jed­ną dziur­kę w nosie
i wycią­gnął dru­gą, co wzbu­dzi­ło powszech­ny
śmiech: inter­fe­ren­cja ludz­kich gło­sów wśród
sta­lak­ty­tów i nie­to­pe­rzo­wych pisków gni­je
w śmiet­ni­ku pamię­ci, twar­dy dysk zmiękł.
I na tym rzę­chu języ­ka muszę się wspi­nać do poezji
jak kolej­ką wyso­ko­gór­ską na grań!
Gdy wiersz niczym się nie róż­ni od zupy.
Gdy popu­lar­ność domo­ro­słych kucha­rzy
prze­bi­ja kaba­re­cia­rzy, sła­wa pospo­li­ta
jak grze­ba­nie wyka­łacz­ką w zgo­rze­li.
W mał­żo­wi­nie nosa mości się koza.
Nosz panie! Taka fra­za! Zaje­bio­za!

Pozdra­wia was życie, któ­re zabie­ra czas.

[z tomu Pogo gło­sek, Stro­nie Ślą­skie 2019]

Zro­zu­mia­łem, że wiersz powi­nien róż­nić się od zupy, a poeta to nie roz­chwy­ty­wa­ny przez wszyst­kie sta­cje tele­wi­zyj­ne magik od goto­wa­nia na wizji. To ktoś poza ukła­dem popu­lar­no­ści, sła­wy, pro­ste­go wyni­ka­nia zysków i strat. Samot­ny ryzy­kant, wspi­nacz ze wzro­kiem wbi­tym w grań. Język, któ­ry ma do dys­po­zy­cji, raczej mu w tym nie poma­ga. Jest kulą u nogi, „rzę­chem”. Tak napraw­dę zawar­ty w nim bez­wład, cię­żar „zamierz­chłych komu­ni­ka­tów” ścią­ga skal­ne­go odlud­ka w dół. Jak trud­no o wzlot… Mimo to Rybic­ki pró­bu­je. Kolej­ny raz od nowa z furią, wście­kło­ścią, szy­der­stwem. Eks­pre­sja bun­tu waż­niej­sza od moż­li­wo­ści przy­po­do­ba­nia się komen­ta­to­rem, „kocha­no­lo­gom” wszel­kiej maści. Eks­pre­sję znie­sma­cze­nia, a nie­raz nawet pogar­dy, rzu­ca nam w twarz ktoś, kto patrzy w stro­nę życia, a nie teatrzy­ku (kaba­re­tu) okre­śla­ją­ce­go się mia­nem poezji.

Kon­rad Góra
Przez fron­to­we okno 2

Ogłu­sza­ny, patrzę przez Odrę, przez gów­nia­ne,
coraz gęst­sze feerie, jak chu­dy, roz­czo­chra­ny facet
wjeż­dża rowe­rem z docze­pio­nym wóz­kiem na nowo
wybu­do­wa­ne strze­żo­ne osie­dle i paku­je pły­tę wió­ro­wą
z obrzmia­łych mro­zem mebli bodzio,
jest za duża, toteż łamie ją noga­mi,
zakła­da o kra­węż­nik i ska­cze po niej,
nikt mu nie jest nie­mi­ły, bo to syl­we­ster i wszy­scy są pija­ni,
biją petar­da­mi w zie­mię, rze­kę i nie­bo, i dokład­nie teraz
przy­po­mi­na mi się, że od dzie­ciń­stwa nie­na­wi­dzi­łem
idio­tycz­ne­go powie­dze­nia Trak­to­wać kogoś jak powie­trze,
i pytam go ocza­mi przez sie­dem­dzie­siąt metrów
huku, wrza­sku, non­sen­su:
– Macie tam jakieś powie­trze? – i widzę, jak odpo­wia­da mi
gwał­tow­ny­mi rucha­mi koń­czyn i bio­der: – Mamy,
dwa.

         Jed­no wyso­ko peł­ne kory­ta­rzy dru­gie
pod zie­mią w ścież­kach kre­tów któ­rych
nie może­my
nazy­wać już kory­ta­rza­mi żeby nie mącić

dzie­ciom

w gło­wach i jesz­cze

szyb­ciej docie­ra do mnie moja głu­po­ta,
bo nawet nie wiem, czy w Syrii są kre­ty,
ale kre­ty chy­ba są wszę­dzie, może Kanał Sueski
odciął od sie­bie pod­ga­tun­ki, sko­ro
uda­ło mu się to z ludź­mi, i widzę, jak ktoś
krzy­czy do nie­go przez bal­kon i zrzu­ca
mu zgrzew­kę, i idę do nie­go, a on
jedzie do mnie i ustę­pu­ję mu dro­gi w wej­ściu na
Mosty War­szaw­skie, wra­cam na ten now­szy, a
on wjeż­dża na star­szy, bo ja idę w syl­we­stra 2018/19,
a on jedzie w syl­we­stra 2003/4, kie­dy dru­gie­go mostu jesz­cze
nie było, na skłot przy Kro­me­ra, do mnie,

do poko­ju,

przez kuch­nię i gościn­ny.

[z tomu Kalen­darz majów, Stro­nie Ślą­skie 2019]

Jeże­li piszą­cy wiersz wie, co to „pły­ta wió­ro­wa”, to nie jest prze­cięt­nym „udu­cho­wio­nym” poetą. Wyra­sta ponad huma­ni­stycz­ną czy polo­ni­stycz­ną prze­cięt­ność i naj­wy­raź­niej jest raczej „uma­te­rio­wio­nym” twór­cą, spo­ty­ka­ją­cym się na co dzień z narzę­dzia­mi, odpa­da­mi, środ­ka­mi trans­por­tu, prze­miesz­cza­ją­cym się w poszu­ki­wa­niu cze­goś do zje­dze­nia, zebra­nia, sprze­da­nia, a przy oka­zji opi­sa­nia. Idzie i opi­su­je. Tym razem face­ta, któ­ry jawi mu się niczym jakiś uchodź­ca. A któ­re­mu tyl­ko na chwi­lę „nikt nie jest nie­mi­ły”, „bo to syl­we­ster i wszy­scy są pija­ni”. Gdy­by byli trzeź­wi, pogo­ni­li­by go psa­mi, wezwa­li poli­cję. Nicze­go do pale­nia by tu nie uzbie­rał, a tam w domu pew­nie cze­ka­ją zmar­z­nię­te dzie­ci. I tu poja­wia­ją się w domy­śle trzy kate­go­rie: dom, skłot i coś jesz­cze. „Chu­dy, roz­czo­chra­ny facet” koja­rzy mi się z trze­cią opcją. Poecie też tak się koja­rzy, w związ­ku z czym soli­da­ry­zu­je się z nim, współ­od­czu­wa, obu­rza się, że go nie widzi­my, trak­tu­je­my jak powie­trze. „Fron­to­we okno” poety zawsze będzie otwar­te na takie wido­ki. W imię spo­łecz­nie docie­kli­we­go widze­nia, ale i wal­ki. Bo to prze­cież zapis z fron­tu.