Kartoteka 25: Wiersze (8)

Mar­cin Sen­dec­ki
[Wszyst­ko]

Wszyst­ko mniej­sze. Wysia­dłem z tram­wa­ju
i porów­nu­ję kra­jo­braz z instruk­cją. Kiosk.
Gaw­ron. Dziew­czyn­ka wkła­da w usta dwa
różo­we pal­ce. Nie spo­sób się zgu­bić.
Drzwi brzyd­kie. Scho­dy brud­ne. Poli­czy­łem
stop­nie: czte­ry, więc bru­du nie­wie­le. Dzwo­nię.
Zosta­ję tam, wewnątrz. Wycho­dzę. Ciem­niej. Nie
ma nawet śnie­gu. Nie­zbyt dobrze widać, ale
prze­czy­ta­łem, że tram­waj się zja­wi
za dwa­na­ście minut. W kie­sze­ni mam książ­kę,
zapał­ki i tytoń. Nic mi nie wia­do­mo.

[z tomu Z wyso­ko­ści. Par­ce­le, Wro­cław 2006]

Wra­cam do począt­ków pew­nej for­ma­cji – nie poko­le­nio­wej, ducho­wej, spo­łecz­nej itd. – któ­rą nazwał­bym „for­ma­cją wier­sza”. Tak, jak obja­wi­ła mi się nagle w środ­ku lat 80. za spra­wą mini­ma­li­stycz­nych zapi­sów Sen­dec­kie­go, ale i Korn­hau­se­ra, Zadu­ry, Som­me­ra czy Bicu­le­wi­cza. Czło­wiek wte­dy nie zda­wał sobie spra­wy z tego, jak waż­ne tek­sty czy­ta. Donio­słe dla dal­sze­go roz­wo­ju, dla tego, co nastą­pi­ło w „skłon­no­ściach wier­sza”, skłon­no­ściach pew­ne­go sty­lu i nur­tu poezjo­wa­nia: „wszyst­ko mniej­sze”, ale bar­dziej odczu­wal­ne, dotkli­we, wyra­zi­ste. Jak rze­czy draż­nią­ce powie­kę, uwie­ra­ją­ce w kie­sze­ni. Ich szyb­kie, trium­fal­ne spi­sy wyczer­py­wa­ły pra­gnie­nie rze­czy­wi­sto­ści. Mówię o odczu­ciach poetyc­kie­go szczy­la, któ­rym wte­dy byłem. Dla któ­re­go Sen­dec­ki rze­czy­wi­ście coś odkry­wał. Poza regu­łą egzal­ta­cji i natchnie­nia. Asce­za, mini­ma­lizm, rze­czo­wość, powścią­gli­wość, instruk­cje za każ­dym razem od nowa dosto­so­wy­wa­ne do sytu­acji. Wyro­ki wyko­ny­wa­ne z dość kamien­ną twa­rzą.

Łukasz Jarosz
Pocz­tów­ka z Euro­py

Obo­je powta­rza­li: nam się to nie zda­rzy.
Trzy­ma­jąc się za ręce patrzy­li, jak ście­ki z far­biar­ni
bru­dzą na gra­na­to­wo rze­kę.
Ich cór­ka wyszła tydzień temu, koło łóż­ka wciąż
leżą jej spodnie ze śla­da­mi wtar­tej tra­wy.

Ojciec pluł obgry­zio­ny­mi paznok­cia­mi,
potem wyszedł zbi­jać sople nad oknem sypial­ni.
Ona była spo­koj­na, sta­ran­nie dobie­ra­ła sło­wa,
bez­gło­śnie roz­ło­ży­ła tale­rzy­ki na ser­nik.
Roz­pła­ka­ła się dopie­ro, gdy włą­czo­no kame­rę.

[z tomu Bia­ły tydzień, Wro­cław 2007]

Jarosz bywa bar­dziej dosłow­ny, dokład­ny. Tutaj naj­wy­raź­niej nie chce. Dro­bi szcze­gó­ły, wypa­tru­jąc, jakie zle­cą się pierw­sze sko­ja­rze­nia. W jego mikro­świe­cie nagle poja­wia­ją się media, za chwi­lę ktoś włą­czy kame­rę. A to nie jest dobre dla porząd­ku małe­go świa­ta. To jest przy­czy­na roz­chwia­nia, zde­rze­nia z czymś prze­kra­cza­ją­cym, ogrom­nym jak Euro­pa i jej odbi­cie na pocz­tów­ce. Bo wyda­rze­nia, choć­by naj­mniej­sze, mie­ści­ły się do tej pory w natu­ral­nym porząd­ku. Jarosz o takim porząd­ku naj­czę­ściej pisze, delek­tu­je się nim, kon­tem­plu­je har­mo­nij­nie sple­cio­ne sekun­dy. Tu coś zde­rzył, una­ocz­nił dra­mat, pozo­sta­wił tajem­ni­cę. Bar­dziej nie­po­ko­ją­cą niż zazwy­czaj.

Anna Pod­cza­szy
Pełen

Prze­cież ten dom jest pełen życia; co krok
leżą jego frag­men­ty: ręka tu, tam noga,
na samym środ­ku powie­ka.
Julia ma całą szu­fla­dę ciał od lalek: chce jesz­cze.

Mia­ło być jesz­cze, ale poszło. Prze­cież ten
dom jest pełen, cze­go chcesz wię­cej, kobie­to.
Ala ma sza­fę wypcha­ną suk­nia­mi, chęt­nie
doło­ży jesz­cze te dwie, co tam

upa­dły. Prze­cież ten dom jest; co
krok leżą płyt­ki, okna, sufi­ty i kra­wę­dzie; prze­strze­nie
pła­skie i nie­pła­skie, nie­ład­ne obok ład­nych
w bez­ła­dzie. Wsta­łam i patrzę
na sie­bie
w lustrze.

[z tomu mniej, wię­cej, Wro­cław 2007]

Marze­nie o sca­le­niu doznań, roz­sy­pa­nych jak kloc­ki na dywa­nie, w jed­no, w jeden „dom”. Domów może być wie­le nawet wte­dy, gdy mówi­my o jed­nej i tej samej budow­li. To zale­ży, kto mówi, kto wkła­da weń swo­je nadzie­je. Wyda­je się, że nadzie­je były duże, teraz są zastrze­że­nia. Coś mia­ło być, ale poszło. Zawsze coś idzie, odcho­dzi, odsta­je. A dom powi­nien być sta­bil­ny, lepiej zno­sić jakie­kol­wiek pró­by podzie­le­nia. Taka jest hipo­te­tycz­na odpo­wiedź na pyta­nie, „cze­go chcesz wię­cej, kobie­to”. To jest dom opo­wie­dzia­ny sło­wa­mi kobie­ty, któ­rej bra­ku­je słów. Jakaś nar­ra­cja o domu, rodzi­nie, o sta­bi­li­za­cji wypa­li­ła się, zawio­dła. Pod­cza­szy sca­la oca­la­łe frag­men­ty, przy­glą­da się, jak bar­dzo nie przy­sta­ją. Kobie­ta patrzy na sie­bie, lecz w lustrze odbi­ja się tro­ska o całość, a nie tyl­ko o jej wybra­ne kawał­ki. Obo­wią­zek miło­ści (peł­nej, całej) mimo wszyst­ko.