Praca poetów prasowych

Zaska­ku­ją­ce to wyda­rze­nie nie wywo­ła­ło zbyt wie­lu komen­ta­rzy ani emo­cji, a prze­cież nie spo­sób zaprze­czyć, że odby­ła się nie­daw­no wiel­ka pró­ba wytrzy­ma­ło­ści wier­sza pol­skie­go. Histo­ria poezji pole­ga rów­nież na prze­kra­cza­niu kolej­nych i róż­nych gra­nic. Prze­waż­nie para­ją się tym auto­rzy o nasta­wie­niu awan­gar­do­wym, choć nie zawsze. Futu­ry­ści na przy­kład, przed­sta­wia­jąc kolej­ny swój tekst, zda­wa­li się mówić: o! pro­szę bar­dzo! wiersz może wyglą­dać i w ten spo­sób, to też jest poezja. Ale i Staff napi­sał sonet pod nie­wąt­pli­wie wyzy­wa­ją­cym tytu­łem Gnój. Inno­wa­to­rzy kwe­stio­nu­ją zatem zasta­ne wer­sy­fi­ka­cje, reje­stry mowy, gatun­ko­we pra­wi­dła, tema­ty. Dzię­ki tym auto­rom, któ­rym się uda­ło, otrzy­ma­li­śmy mnó­stwo nowych jako­ści poetyc­kich. Z intu­icyj­nej sta­ty­sty­ki wyni­ka, że nie wszyst­kim przy­pa­dły odno­wi­ciel­skie lau­ry. Spo­ro hero­icz­nych zamie­rzeń skoń­czy­ło się utknię­ciem w mro­kach histo­rii czy w zbio­rach nie­czy­ta­nych ręko­pi­sów. W każ­dym razie Adam Zaga­jew­ski 16 stycz­nia 2016 roku ogło­sił na łamach „Gaze­ty Wybor­czej” wiersz Kil­ka rad dla nowe­go rzą­du.

Wiersz? Żeby nie skła­mać, sam się naj­pierw zasta­na­wia­łem, czy to ma być wiersz. Z jed­nej stro­ny, owszem, są wer­sy, są stro­fo­idy, są mię­dzy nimi świa­tła. Z dru­giej prze­cież: czy Adam Zaga­jew­ski mógł­by posu­nąć się aż tak dale­ko? Czy olim­pij­ski poeta zary­zy­ko­wał­by wszyst­ko i poszedł na prze­war­to­ścio­wa­nie języ­ka, w któ­rym stwo­rzył swo­je dotych­cza­so­we dzie­ło?

A może w „Wybor­czej” zna­leź­li się kawa­la­rze? Zaga­jew­ski przy­słał krót­ki komen­tarz pro­zą, no to w redak­cji się zaba­wi­li i ory­gi­nal­ny tekst do cna zde­li­mi­to­wa­li? Ale nie, „Gaze­ta” od kil­ku mie­się­cy namięt­nie ratu­je demo­kra­cję pol­ską, bie­ga jak kod z pęche­rzem i nie ma już po pro­stu cza­su na takie mało waż­ne dro­bia­zgi jak zwy­kła redak­cja tek­stu, a co dopie­ro mówić o solid­niej­szym przy­ło­że­niu się, jakie­go wyma­ga­ło­by prze­ro­bie­nie publi­cy­stycz­nej pro­zy na wiersz.

Nie prze­sa­dzam, nie­ste­ty, pisząc o nie­chluj­nym przy­go­to­wy­wa­niu publi­ka­cji. Ot, poja­wi­ło się we Wro­cła­wiu spo­ro skan­dy­naw­skich miło­śni­ków pił­ki ręcz­nej, Bogu ducha win­nych, a „Gaze­cie” gra­ma­ty­ki. Lokal­ny doda­tek zamiesz­cza zdję­cie roz­en­tu­zja­zmo­wa­nej duń­skiej pary w Hali Stu­le­cia i infor­mu­je, iż „za swo­imi repre­zen­ta­cja­mi do Wro­cła­wia przy­je­cha­li tysią­ce kibi­ców tych zespo­łów”. Cie­ka­we, czy zabyt­ki Wro­cła­wia się gościom spodo­ba­li. Komen­tarz Ali­cji Leh­mann został zaty­tu­ło­wa­ny Jak (nie) zma­ni­pu­lo­wa­łam wypo­wie­dzi arcy­bi­sku­pa. Tytu­larz prze­do­brzył: albo bier­nik w (nomen omen) wypo­wie­dzi twier­dzą­cej, więc „wypo­wiedź”, albo dopeł­niacz w prze­cze­niu, na dwa fron­ty nie da rady. Wywiad zaś z Jac­kiem Fedo­ro­wi­czem uka­zał się pod tytu­łem Prze­pra­szam za żar­to­bli­wy ton tej roz­mo­wy, w ostat­nim zda­niu moż­na nato­miast prze­czy­tać „prze­pra­szam za mało żar­to­bli­wy ton tej roz­mo­wy”. Zgo­da, „mało żar­to­bli­wy” to wciąż jesz­cze „żar­to­bli­wy”, chy­ba jed­nak Fedo­ro­wicz mówi coś inne­go niż zapo­wia­da tytuł? I nic to, że dwa dni póź­niej zna­lazł się cho­chlik ofiar­ny.

A zatem: jeśli pusz­cza się takie rze­czy, to komu chcia­ło­by się bawić z Zaga­jew­skim? Poeta zresz­tą nie zapro­te­sto­wał, żad­ne­go spro­sto­wa­nia w każ­dym razie nie było, moż­na więc z wystar­cza­ją­cym praw­do­po­do­bień­stwem przy­jąć, że sam pod­dał poezję pol­ską, przy­naj­mniej swo­ją, tak rady­kal­nej pró­bie.

Mamy nowy rząd.

W skład nasze­go rzą­du wcho­dzi wie­lu bły­sko­tli­wych
mini­strów.

Jeden z naszych mini­strów mówi po angiel­sku.

Nasz nowy rząd zabrał się ener­gicz­nie do pra­cy.

Nie­ste­ty, nie jest dość zde­cy­do­wa­ny w sytu­acji,
gdy wciąż pozo­sta­ło tylu nie­po­praw­nych libe­ra­łów;
w nie­któ­rych mia­stach jest ich nawet wię­cej
niż tra­dy­cyj­nych kato­lic­kich rodzin.

Ury­wam w tym miej­scu prze­pi­sy­wa­nie; czu­ję zresz­tą, że wiersz Zaga­jew­skie­go, poza zło­śli­wą, zaczy­na mi spra­wiać rów­nież jakąś inną przy­jem­ność, cokol­wiek per­wer­syj­ną. Owszem, iro­nię utwo­ru zro­zu­mia­ła­by chy­ba nawet więk­szość posłów i sena­to­rów. Tak, nie­któ­re alu­zje wywo­ła­ły­by śmiech nawet publicz­no­ści pol­skich kaba­re­tów poka­zy­wa­nych w tele­wi­zji. A prze­cież sły­chać w tym wier­szu wca­le wyraź­nie echa prze­kła­dów Brech­ta! Nie ma co, nader prze­wrot­ny oka­zał się Zaga­jew­ski. Chy­ba jed­nak nie był­bym w sta­nie for­so­wać tezy, w myśl któ­rej w Kil­ku radach dla nowe­go rzą­du szło przede wszyst­kim o inter­tek­stu­al­ne sub­tel­no­ści.

Parę lat temu Jaro­sław Marek Rym­kie­wicz do innej gaze­ty, „Rzecz­po­spo­li­tej”, wysłał wiersz Do Jaro­sła­wa Kaczyń­skie­go. Począ­tek:

Ojczy­zna jest w potrze­bie – to zna­czy: łaj­da­cy
Znów wzię­li się do swo­jej odwiecz­nej tu pra­cy.

Cie­ka­we, obaj, Rym­kie­wicz i Zaga­jew­ski, uzna­li pier­wo­druk w gaze­cie za sto­sow­ny, obaj też w począt­ko­wych par­tiach swych utwo­rów mówią o pra­cy. Nie­zwy­kłe bywa­ją spo­tka­nia poetów.