Czy tam od razu naturalnie?

Nie wyda­je mi się, żeby czy­ta­nie, podob­nie jak jaz­da na wrot­kach, gra­nie na uku­le­le albo, powiedz­my, gra w stat­ki, było natu­ral­ne. Znacz­nie bar­dziej natu­ral­nym spo­so­bem obco­wa­nia z książ­ka­mi jest obgry­za­nie ich okła­dek, szcze­gól­nie jeśli są twar­de. Tak robi mój kot (kon­su­ment lite­ra­tu­ry z każ­dej pół­ki), tak robi rów­nież mój pół­to­ra­rocz­ny chrze­śniak. Natu­ral­nym spo­so­bem obco­wa­nia z książ­ka­mi jest rów­nież odwzo­ro­wy­wa­nie za ich pomo­cą ele­men­tów archi­tek­to­nicz­nych takich jak dach dwu­spa­do­wy. Tak z kolei robi star­sza o trzy lata sio­stra chrze­śnia­ka.

Wraz z wie­kiem zmie­nia­ją się oczy­wi­ście ludz­kie potrze­by, a więc i wyni­ka­ją­ce z natu­ry spo­so­by korzy­sta­nia z dostęp­nych wolu­me­nów. Natu­ral­nym odru­chem jest trak­to­wa­nie książ­ki jako pod­kład­ki pod pro­jek­tor fil­mo­wy, wachlarz lub śmier­cio­no­śne narzę­dzie owa­dziej zagła­dy. W chwi­lach unie­sie­nia moż­na nią zaś rzu­cać w part­ne­ra. Czy­ta­nie jed­nak wykra­cza poza porzą­dek natu­ry. W podob­ny spo­sób natu­ral­ne nie jest ani cha­dza­nie do kina ani pale­nie papie­ro­sów, ani uży­wa­nie dez­odo­ran­tu. Czyn­no­ści te potra­fią stać się jed­nak nawy­kiem, któ­ry z cza­sem sta­je się potrze­bą tak istot­ną, że zaczy­na wyda­wać się odru­chem natu­ral­nym. Tak jest i z czy­ta­niem.

Bywa cza­sem, że czy­ta­jąc prze­sta­ję wie­dzieć, że czy­tam. Tekst prze­sta­je być świa­tem zewnętrz­nym, czy­ta­nie zaś zaczy­na wydać się natu­ral­nym w nim prze­by­wa­niem. Tak jest nie­za­leż­nie od gatun­ku lite­rac­kie­go – pro­zy: bele­try­sty­ki i repor­ta­żu, któ­re czy­ta się po to, by prze­czy­tać, jak i poezji, któ­rą czy­ta się po to, by ją czy­tać. Takie uczu­cie towa­rzy­szy mi pod­czas lek­tu­ry Kiry Pie­trek i Jako­be Mansz­taj­na. W ich wier­szach się jest, choć nie zawsze jest to bycie kom­for­to­we. Dla­te­go cze­kam na anto­lo­gię Zebra­ło się śli­ny.

Na tego­rocz­ne hasło moż­na spoj­rzeć jed­nak ina­czej. Trop insta­gra­mo­wych zdjęć poka­zu­je, że w „czy­ta­niu natu­ral­nym” może cho­dzić nie o pro­ces czy­ta­nia jako taki, ale o sprzy­ja­ją­cy lek­tu­rze kon­tekst.  Pró­bu­ję wyobra­zić sobie zdję­cie poka­zu­ją­ce naj­bar­dziej natu­ral­ną prze­strzeń moje­go kon­tak­tu z książ­ką. W kadrze pew­nie był­by tram­waj. Pod­ło­ga ochla­pa­na, bo w tram­wa­ju wan­na i woda się wyle­wa tro­chę na zakrę­tach. Spod wan­ny mate­rac wysta­je, łóż­ko roz­ście­lo­ne. I skar­pet­ki roz­rzu­co­ne. Nie przy­stoi czy­tać w skar­pet­kach. Szcze­gól­nie w wan­nie.