Kalejdoskop debiutów

Wystrze­gał­bym się pro­roctw; w tej chwi­li stać mnie tyl­ko na fak­ty, tytu­ły, nazwi­ska. Z jed­nym wyjąt­kiem: Edward Pase­wicz. Jego debiut odbie­ra­łem już wte­dy jako wyjąt­ko­wy, a teraz to wra­że­nie jesz­cze się pogłę­bi­ło. W tym przy­pad­ku pro­ro­ko­wa­łem i będę pro­ro­ko­wać nadal, bo dostrze­gam wyjąt­ko­we i wpły­wo­we miej­sce tego pro­jek­tu w kra­jo­bra­zie poezji naj­now­szej. Mię­dzy inny­mi poka­zu­je i to, jak wyrwać się spod nar­ko­tycz­ne­go wpły­wu dyk­cji Sosnow­skie­go i co moż­na zro­bić z tak odzy­ska­nym języ­kiem. Przy­po­mnij­my: był rok 2002, a tytuł tomi­ku Dol­na Wil­da. Nie chciał­bym pomi­nąć roku dwu­ty­sięcz­ne­go, choć­by ze wzglę­du na Ada­ma Plusz­kę. Zauważ­my debiu­tanc­ki tomik wyda­ny wła­śnie w tym roku: z pra­wa z lewa. Rok 2001 sko­ja­rzył mi się na sta­łe z debiu­ta­mi Woj­cie­cha Brzo­ski (Nie­bo nad Sosnow­cem) i Paw­ła Lek­szyc­kie­go (wier­sze przy­go­do­we i doku­men­tal­ne). Pomi­jam mil­cze­niem ich wcze­śniej­sze arku­si­ki. Wra­ca­jąc do roku 2002, przy­po­mi­nam debiu­ty Paw­ła Sar­ny (Bia­ły Ojcze Nasz) i Ryszar­da Chłop­ka (Wiecz­na ospa). I nie zapo­mnij­my o nie­zwy­kle doj­rza­łym debiu­cie Tobia­sza Mela­now­skie­go pt. Wyciecz­ki kra­jo­znaw­cze.

Mam pro­blem z rokiem 2003. Pro­blem uro­dza­ju. Dla mnie przede wszyst­kim jest to rok debiu­tu Justy­ny Bar­giel­skiej (Dating ses­sions), o któ­rej, jak cią­gle mam nadzie­ję, jesz­cze usły­szy­my. Ale był to rów­nież rok innych ory­gi­nal­nych, a nawet zaska­ku­ją­cych debiu­tów: Kata­to­nie i epi­fa­nie Rober­ta Rybic­kie­go, Hemo­glo­bi­na Juliu­sza Gabry­ela, Som­nam­bó­le fan­to­mo­we Joan­ny Mueler. Pamię­tam rów­nież debiu­tanc­kie tomi­ki Rado­sła­wa Wiśniew­skie­go Nikt z przy­dom­kiemi Rober­ta Kró­la Gatun­ki śnie­gu. Jeśli cho­dzi o rok 2004, to naj­bar­dziej w pamięć zapa­dły zbio­ry: ście­le­nie i grze­ba­nie Woj­cie­cha Gie­dry­sa, Sprze­daw­cy kie­szon­ko­wych luste­rek Joan­ny Wajs, Żywo­ty rów­no­le­głe Jac­ka Deh­ne­la, Roz­twór nie­na­sy­co­ny Krzysz­to­fa Bie­le­nia. Rok 2005 był rokiem debiu­tu Bar­to­sza Kon­stra­ta (tha­na­tos jeans) i Szcze­pa­na Kopy­ta (yass) To waż­ne gło­sy, jak sądzę, jed­ne z ory­gi­nal­niej­szych w mija­ją­cej deka­dzie. Pamię­tam rów­nież: TrioPio­tra Kuśmir­ka, Wier­sze do czy­ta­nia Anny Toma­szew­skiej, Com­mo­do­re Artu­ra Nowa­czew­skie­go oraz Dar języ­ków i inne prze­ję­zy­cze­nia Mariu­sza Więc­ka.

Rok 2006 zapa­mię­ta­łem w związ­ku z debiu­tem Mar­ty Grun­dwald (aja­jaj). Ale nie tyl­ko. Dorzu­cić nale­ży: Somę Łuka­sza Jaro­sza, Gorz­kie jezio­ro Ryszar­da Będ­kow­skie­go, Biu­ro podró­żyKry­sty­ny Dąbrow­skiej, Ada­mo­wo Dariu­sza Ada­mow­skie­go, rewers Toma­sza Puł­ki. RdzaPrze­my­sla­wa Owczar­ka to debiut z roku 2007, do któ­re­go cią­gle wra­cam, będac prze­ko­na­nym, że to nie jed­no­ra­zo­wy wystrzał; mamy do czy­nie­nia z oso­bo­wo­ścią, przed któ­rą inte­re­su­ją­cy roz­wój i doro­bek. Podob­ne nadzie­je pokła­dam w innych debiu­tan­tach z owe­go roku: w Julii Szy­cho­wiak (Po sobie), Jaku­bie Przy­by­łow­skim (Bal­la­dy i roman­se), Mar­ci­nie Per­kow­skim (czarne/białe z odcie­niem) i Krzysz­to­fie Bąku (Zna­ki wod­ne).

W 2008 roku ory­gi­nal­nych debiu­tów było aż nad­to, to wyjąt­ko­we pod­su­mo­wa­ne dobie­ga­ją­cej koń­ca deka­dy. Moim zda­niem, tym razem naj­cie­kaw­szy debiut zwią­za­ny jest ze śro­do­wi­skiem łódz­kim: Luna i pies. Solar­na sol­da­te­ska Iza­be­li Kaw­czyń­skiej, poka­zu­ją­cej, jak wie­le jesz­cze moż­na zro­bić z tro­pów, któ­re wyda­wa­ły się cał­ko­wi­cie zuży­te, jak moż­na być zaska­ku­ją­co świe­żym w gra­ni­cach zna­nych meta­for, a tra­dy­cję potrak­to­wać lek­ko, niczym tram­po­li­nę do sko­ku w poetyc­ką nie­obli­czal­ność i nie­skoń­czo­ność. Do trzech naj­waż­niej­szych dla mnie debiu­tów roku zali­czam rów­nież Anty­po­dy Sła­wo­mi­ra Elsne­ra i Requ­iem dla Sad­da­ma Husaj­na i inne wier­sze dla ubo­gich duchem Kon­ra­da Góry. A w pierw­szej piąt­ce koniecz­nie widzę Domi­ni­ka Bie­lic­kie­go (Gru­ba tań­czy) i Moni­kę Mosie­wicz (cosi­nus sal­sa).

Tak jak powie­dzia­łem, od pro­roctw trzy­mam się z dale­ka. Po wie­lu rewe­la­cyj­nych debiu­tan­tach ślad zagi­nął. Nikt nie wie, jak to się poto­czy. Myślę jed­nak, że o takich posta­ciach, jak Pase­wicz, Kon­strat, Kopyt, Bar­giel­ska, Owcza­rek, Szy­cho­wiak czy Elsner może­my jesz­cze nie­jed­no usły­szeć i to w dość zadzi­wia­ją­cych kon­tek­stach. Mię­dzy inny­mi i tych zwią­za­nych z odno­wą poetyc­kie­go języ­ka.