Literatura pogrzebała więc karierę naukową

17 lat temu mia­łem kil­ka domów. Poza domem rodzin­nym, wynaj­mo­wa­ną z przy­szłą żoną kawa­ler­ką w sute­re­nie z ciek­ną­cym sufi­tem i nie­za­my­ka­ną klat­ką scho­do­wą, w któ­rej nadep­ną­łem kie­dyś na gło­wę śpią­ce­mu na scho­dach sąsia­do­wi, moim domem była wów­czas rów­nież biblio­te­ka uni­wer­sy­tec­ka. Sie­dzia­łem w niej nad roz­grze­ba­nym dok­to­ra­tem. Osią moich zain­te­re­so­wań była toż­sa­mość i napię­cie mię­dzy tym, co pry­wat­ne i spo­łecz­ne. W pra­cy pró­bo­wa­łem przy­gląd­nąć się auto­iden­ty­fi­ka­cji uro­dzo­nych na Gór­nym Ślą­sku potom­ków eks­pa­trian­tów z obsza­ru przed­wo­jen­ne­go woje­wódz­twa lwow­skie­go. Pro­jekt, w któ­rym jed­no­cze­śnie byłem bada­czem i bada­nym, oka­zał się dla mnie zbyt cięż­kim doświad­cze­niem i osta­tecz­nie nie uda­ło mi się go skoń­czyć. Bez nie­go naj­pew­niej nie stał­bym się jed­nak poetą. Bo cho­ciaż już wcze­śniej byłem uważ­nym czy­tel­ni­kiem, to poza arty­ku­ła­mi nauko­wy­mi nicze­go nie pisa­łem. O wszyst­kie­mu zade­cy­do­wał przy­pa­dek. Kil­ka ład­nych i kil­ka nie­ład­nych lat póź­niej zro­zu­mia­łem, że o samym sobie nie pisze się dok­to­ra­tów. O samym sobie pisze się wier­sze.

Pod­czas pra­cy nad arty­ku­łem na temat pamię­ci orga­ni­zu­ją­cej myśle­nie o Ślą­sku ude­rzy­ło mnie to, że komen­dant mili­cji, któ­re­mu pod­le­ga­ły oddzia­ły ZOMO pacy­fi­ku­ją­ce kopal­nię Wujek, nazy­wał się Gru­ba, co po ślą­sku ozna­cza kopal­nię. Wstrzą­snę­ło mną to, w jak nie­zwy­kle okrut­ny spo­sób histo­ria splą­ta­ła się z języ­kiem. Od tego cza­su ści­sły, ana­li­tycz­ny spo­sób pisa­nia zaczął coraz bar­dziej wyda­wać mi się obcy i nie­przy­sta­ją­cy do tego, co sta­ra­łem się powie­dzieć. Robio­ne na mar­gi­ne­sach, nie­miesz­czą­ce się w pre­cy­zyj­nych, badaw­czych wymo­gach notat­ki zaczę­ły roz­ra­stać się w lite­rac­ki, anga­żu­ją­cy mnie coraz bar­dziej pro­jekt. Osta­tecz­nie prze­kształ­cił się on w moją debiu­tanc­ką książ­kę Chy­ba na pew­no, któ­ra nabra­ła wła­ści­we­go kształ­tu pod­czas festi­wa­lo­wych spo­tkań w Stro­niu Ślą­skim. Odno­to­wa­no pod­ów­czas nie­wy­ja­śnio­ne zja­wi­ska. Nad wsią prze­la­ty­wa­ło mon­ty­paj­to­now­skie UFO, któ­re pomię­dzy Bie­dron­ką a nie­czyn­ną sta­cją kole­jo­wą strze­li­ło we mnie pro­mie­niem, któ­ry zamie­nił mnie w poetę, choć dotych­czas zamie­niał ludzi w Szko­tów. Widocz­nie ktoś coś nie­pra­wi­dło­wo pousta­wiał. Spra­wa oka­za­ła się nie­od­wra­cal­na.

Od tego cza­su opu­bli­ko­wa­łem dwa kolej­ne tomy (wła­śnie uka­zu­je się moja trze­cia książ­ka Kar­ni­ster), prze­ło­ży­łem z ukra­iń­skie­go trzy zbio­ry wier­szy, opu­bli­ko­wa­łem autor­ski wybór Miro­na Bia­ło­szew­skie­go. Wier­sze, któ­re kieł­ko­wa­ły na mar­gi­ne­sie nigdy nie­skoń­czo­ne­go dok­to­ra­tu, sta­ły się zaś istot­nym ele­men­tem pra­cy badaw­czej cze­skie­go dok­to­ran­ta kom­pa­ra­ty­sty­ki przy­go­to­wu­ją­ce­go dyplom na temat ślą­skiej lite­ra­tu­ry w Cze­chach i Pol­sce, co w mojej lite­rac­kiej histo­rii jest para­dok­sal­nym i zabaw­nym akcen­tem.

Lite­ra­tu­ra pogrze­ba­ła więc moją karie­rę nauko­wą. Zabra­ła mi rów­nież samo­chód, któ­ry roz­bi­łem, wra­ca­jąc z biu­ro­we­go festi­wa­lu. Bez­względ­ny bóg poezji zażą­dał wów­czas od dzi­ka, by ten zło­żył się w ofie­rze w krwa­wym obrzę­dzie wpad­nię­cia w pro­wa­dzo­ne prze­ze mnie auto. Lite­ra­tu­ra zabra­ła mi rów­nież zde­rzak oraz maskę moje­go kolej­ne­go samo­cho­du, któ­ry przed spo­tka­niem autor­skim, któ­re mia­łem pro­wa­dzić, sta­ra­no­wał cofa­ją­cy na sta­cji ben­zy­no­wej facet. W zamian za to dała mi mnie same­go. Nie potra­fię i nie chcę myśleć dziś już o sobie bez tego kom­po­nen­tu mojej toż­sa­mo­ści, któ­ry zwią­za­ny jest z poezją. Lite­ra­tu­ra pozwo­li­ła mi się tro­chę lepiej zro­zu­mieć, opo­wie­dzieć się same­mu sobie, prze­czy­tać sie­bie same­go. Zro­zu­mia­łem to dopie­ro, gdy czas ode­rwał ode mnie moje dotych­cza­so­we książ­ki i pozwo­lił mi przyj­rzeć się im na powrót z per­spek­ty­wy czy­tel­ni­ka. Gdy je pisa­łem, prze­ko­na­ny byłem, że w swo­ich wier­szach pomi­jam sie­bie same­go jako mało zaj­mu­ją­cy ele­ment świa­ta. Poezja dała mi rów­nież, poprzez sie­bie samą, spo­sob­ność spo­tka­nia się z oso­ba­mi, któ­re czy­ta­ły napi­sa­ne prze­ze mnie wier­sze. Nie chcę pisać „moje wier­sze” w nadziei, że te cza­sem prze­sta­ją być moje i sta­ją się rów­nież wier­sza­mi czy­tel­ni­ków.

Lite­ra­tu­ra pozwo­li­ła mi rów­nież poznać wie­le fascy­nu­ją­cych osób. Kil­ka z tych zna­jo­mo­ści wykro­czy­ło z cza­sem poza ramy zwy­kłe­go kole­żeń­stwa. Poezja ści­śle splo­tła się rów­nież z moim życiem zawo­do­wym, choć cza­sem nie jest to tak oczy­wi­ste jak w przy­pad­ku pra­cy prze­kła­do­wej, spo­tkań czy warsz­ta­tów lite­rac­kich, któ­re zda­rza mi się pro­wa­dzić i orga­ni­zo­wać. Moja aktyw­ność na polu pro­jek­to­wa­nia gra­ficz­ne­go, któ­re jest moim pod­sta­wo­wym źró­dłem utrzy­ma­nia, bywa rów­nież sple­cio­na z lite­ra­tu­rą. Naj­bar­dziej satys­fak­cjo­nu­ją­ce reali­za­cje gra­ficz­ne, przy któ­rych pra­co­wa­łem, ści­śle zwią­za­ne są z lite­ra­tu­rą. Jestem auto­rem okła­dek i ukła­dów typo­gra­ficz­nych kil­ku­dzie­się­ciu ksią­żek. I cho­ciaż to nie jedy­ny obszar mojej pla­stycz­nej aktyw­no­ści, to tego typu pro­jek­ty zazwy­czaj otwie­ra­ją przede mną naj­cie­kaw­sze moż­li­wo­ści, jakie daje pro­jek­to­wa­nie gra­ficz­ne. Bywa­ją bowiem for­mą prze­kła­du tek­stu na język wizu­al­ny.