Marginesy i krytyka

Sie­dzę wła­śnie inten­syw­nie nad mniej wię­cej set­ką tomi­ków wyda­nych w roku ubie­głym, oczy­wi­ście czy­tam je po kolei. Cóż, jako juro­ro­wi Sile­siu­sa nie bar­dzo wypa­da mi teraz (mię­dzy pierw­szym a dru­gim posie­dze­niem, piszę to 9 mar­ca) czy­nić publicz­ne­go spra­woz­da­nia aksjo­lo­gicz­ne­go z tej lek­tu­ry, nie­mniej parę uwag zapi­sać mogę.

Tak więc przy­po­mi­nam sobie książ­ki, o któ­rych spo­ro mówio­no. Odkry­wam te, do któ­rych wcze­śniej nie dotar­łem. Dowia­du­ję się przy oka­zji nie tyl­ko o ist­nie­niu auto­rów dotąd mi nie zna­nych, ale i o zja­wi­skach – przy­naj­mniej do pew­ne­go stop­nia – zaska­ku­ją­cych. Oto bowiem w róż­nych miej­scach kra­ju uka­zu­ją się tomi­ki wyda­wa­ne z wiel­ką pie­czo­ło­wi­to­ścią, z bar­dzo sta­ran­nie repro­du­ko­wa­ny­mi obra­za­mi czy zdję­cia­mi. Przed­się­wzię­cia to zapew­ne droż­sze niż wyda­nie „zwy­kłe­go” tomi­ku, a jed­nak coś takie­go ma miej­sce. Oto poja­wia się autor, któ­ry w jed­nym roku debiu­tu­je i wyda­je trzy następ­ne książ­ki poetyc­kie. Oto inna oso­ba, któ­ra wier­sze swo­je­go tomi­ku ilu­stru­je repro­duk­cja­mi ręko­pi­sów (a nie jest to aku­rat twór­ca na mia­rę Róże­wi­cza). Owszem, to raczej mar­gi­na­lia, ale ponie­kąd zna­mien­ne. Poezja, jak się oka­zu­je po raz kolej­ny, funk­cjo­nu­je rów­nież w jakichś wiel­ce swo­istych i zróż­ni­co­wa­nych obie­gach.

Jeśli zaś idzie o te obie­gi bar­dziej zna­ne: war­to zwró­cić uwa­gę na recep­cje naj­now­szych tomów Róże­wi­cza i Szym­bor­skiej. Kota w wor­ku komen­to­wa­no roz­ma­icie, poja­wi­ły się rów­nież opi­nie kry­tycz­ne. I dobrze, bo lite­ra­tu­rze nie­po­rów­na­nie bar­dziej sprzy­ja­ją argu­men­ty kry­tycz­ne niż aka­de­mie. Kry­ty­ko­wa­no rów­nież Szym­bor­ską – i tu sta­ło się coś zabaw­nie smut­ne­go: Jerzy Pilch albo­wiem wysto­so­wał list paster­ski, w któ­rym udzie­lił ojcow­skie­go napo­mnie­nia Mag­da­le­nie Miecz­nic­kiej. Mój Boże/ moje war­to­ści laic­kie – to już nie moż­na kry­tycz­nie napi­sać o wiel­kiej poet­ce? Nie­co wcze­śniej bul­lą meta­kry­tycz­ną potrak­to­wał Pilch Mar­ci­na Sen­dec­kie­go. Rozu­miał­bym spór na argu­men­ty, ale, nie­ste­ty, pisu­ją­cy słab­szą niż (on sam) nie­gdyś pro­zę (felie­to­no­wą i powie­ścio­wą) Pilch jako straż­nik kry­tycz­no­li­te­rac­kiej buziaw­ciup­no­ści?