Notatki Jestemki
Adam Poprawa
Głos Adama Poprawy w debacie "Książka 2008".
strona debaty
Książka 2008Wskazanie: Krystyna MIŁOBĘDZKA gubione
Jasne, to z Białoszewskiego „wywodu jestem’u”; autor Było i było jest dla Miłobędzkiej istotną tradycją, ale też – co oczywiste – przywoływanie Białoszewskiego nie oznacza sądu o uzależnieniu poetki. Trudno by nawet odpowiedzialnie uznać Białoszewskiego za jej patrona. Zaczynała zresztą Miłobędzka inaczej, o czym za chwilę (po wierszu, przy wierszu).
Bardzo mi ta Jestemka pasuje. Łączy poważne „jestem” – egzystencjalne, wzniosłe, poetyckie – z jakby nie do końca poważnym sufiksem „-ka”. Więc Jestemka. Jestem K – Krystyną, kobietą. A też Jestemka – poetka, Miłobędzka.
Zaczynała Miłobędzka od Anaglifów, czyli od zapisów, w których po swojemu korzystała z gatunkowego modelu sentencji. W najnowszych zaś książkach, co prawda nie bezwyjątkowo, ale jednak, poetka znów kondensuje, raczej skreśla, niż mnoży słowa. Widoczne jest to zwłaszcza w zestawieniu z nibybrulionowymi zapisami wyboru treści, obszernymi, nieledwie ekstatycznymi w ich niepowściągliwości (nie mówię tu o konkretnym akcie pisania, lecz o zamierzonym wrażeniu).
Tyle że sentencja zamyka, na co Miłobędzka by sobie nie pozwoliła.
chciałabym tylko biec
biec po nic
biec do nic
samo biec
żeby biec
biec
Proszę zobaczyć: niby wszystko jasne, wiersz trzyma się na powtórzeniach bezokolicznika „biec”, które to słówko nagle zaczyna dziwnieć, odzwyczajniać się. Dzieje się to w nowym związku frazeologicznym „samo biec”, a przede wszystkim w odosobnieniu: „biec” staje się samodzielną strofoidą. „samo biec/ żeby biec// biec” – ostatnie „biec”, opuszczone, niknie nie tylko w wybrzmieniu, ale, by tak rzec, również w „naturalnym”, własnym słabnięciu. A ten bieg to oczywiście zdynamizowane nawiązanie do toposu homo viator oraz do koncepcji życia jako odniesionej do siebie samej wędrówki. I to wszystko osiąga Miłobędzka, obracając jednym słówkiem.
O AUTORZE
Adam Poprawa
(ur. 1959) – filolog, krytyk literacki i muzyczny, edytor, pisarz. Wydał m.in. monografię Kultura i egzystencja w poezji Jarosława Marka Rymkiewicza (Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999), zbiór szkiców Formy i afirmacje (Universitas, Kraków 2003), tomy prozatorskie Walce wolne, walce szybkie (WBPiCAK, Poznań 2009), Kobyłka apokalipsy (WBPiCAK, Poznań 2014), zbiór Szykista. Felietony po kulturze (WBPiCAK, Poznań 2020). Przetłumaczył Epifanie Jamesa Joyce’a (Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2016). Przygotował poprawioną (odcenzurowaną i uzupełnioną) edycję Pamiętnika z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego (PIW, Warszawa 2014). Opracował poszerzone wydanie Języka poetyckiego Mirona Białoszewskiego (Ossolineum, Wrocław 2016) oraz tom Odbiorca ubezwłasnowolniony. Teksty o kulturze masowej i popularnej Stanisława Barańczaka (Ossolineum, Wrocław 2017). Jest felietonistą „Nowych Książek”.