Śruby milczenia

Wska­za­nie: Sła­wo­mir ELSNER Anty­po­dy

Daw­no – bo od cza­su Mar­le­wa Dariu­sza Sośnic­kie­go i Wybo­ru więk­szo­ści Woj­cie­cha Bono­wi­cza – nie czy­ta­łem liry­ki tak kry­sta­licz­nej, a zara­zem tak asce­tycz­nej. Wyda­je się, że gdy­by Elsner nie był poetą, musiał­by zostać kar­tu­zem albo tra­pi­stą. Każ­dy wiersz jest dokrę­ca­niem śru­by mil­cze­nia.

Tak wła­śnie tłu­ma­czę sobie rze­czy­wi­stość Anty­po­dów – jako przy­po­wie­ści ere­mi­ty w jego wła­snym Ske­tis, swo­iste apo­fteg­ma­ta. Swo­iste – bo wypra­ne z inten­cji dydak­tycz­nych. Nie jest to Elsner Sty­li­ta (choć bunu­elow­ski boha­ter prze­nie­sio­ny do pie­kła współ­cze­sno­ści, do tego kako­fo­nicz­ne­go inter­na, był­by może traf­ną wizu­ali­za­cją pod­mio­tu wier­szy), ale Elsner z dna, z piw­nic, spod zie­mi i lodo­wej kry, Elsner z rdzy i pia­sku. Mona­da z zatrza­śnię­ty­mi okna­mi. Od cza­su do cza­su sły­chać w tym poko­ju puka­nie do drzwi, sze­lest roślin zara­sta­ją­cych ścież­ki, któ­ry­mi od daw­na nikt nie cho­dził.

Ten, kto cho­dzi w tej kra­inie, cho­dzi sam, mil­czy sam. Jest roz­dar­ty mię­dzy pra­gnie­niem ciszy i gło­dem dia­lo­gu. Zda­je się mówić: prze­pra­szam, że mówię, że piszę wier­sze, że poru­szam się w takiej prze­strze­ni. Dla­te­go jest asce­tycz­ny, dla­te­go nie pada tu jed­no pate­tycz­ne sło­wo. W jaki spo­sób w for­mal­nym mini­ma­li­zmie, w tym wyco­fa­niu uda­je mu się zelek­try­zo­wać sło­wa i fra­zy, jak moż­li­wa jest tak kunsz­tow­na uciecz­ka przed kunsz­tem – nie wiem. Pozo­sta­je to dla mnie tajem­ni­cą.