Cztery poematy

Fragment poematu „Fala”

Wystar­czy poje­dyn­cza myśl, aby zor­ga­ni­zo­wać życie i je wtło­czyć
W nie­zwy­kłe, ale żywot­ne for­my, lecz spo­ro myśli naj­zwy­czaj­niej
Wie­dzie czło­wie­ka wprost w bagno ich wła­snych dobrych inten­cji.
Pomyśl, ile prze­cięt­na oso­ba musi ich mieć w cią­gu jed­ne­go dnia czy nocy,
Tak że sta­ją się jak migo­tli­we tło dla cią­gle powta­rza­nych
Gestów, nie mając wła­sne­go życia, jedy­nie odbi­ja­jąc echem
Podej­rze­nia ich posia­da­czy. Faj­nie jest poszpe­rać
I może nawet coś wykom­bi­no­wać. Ale żeby czu­ły zamęt
Sce­ne­rii mógł cokol­wiek zna­czyć, sło­wa muszą narzu­cić się cie­le­śnie,
Trze­ba zre­zy­gno­wać z pew­nej świe­żo­ści na rzecz gęsto­ści
Wynio­słej opi­nii, ska­za­nej na uwiąd w zapo­mnie­niu: ani zbyt line­ar­nej,
Ani nazbyt nadę­tej i dale­kiej. Wte­dy cała korzyść
Z pogrą­że­nia się w sobie, z runię­cia przez świe­tlik w dachu
Wła­snych naby­tych poglą­dów, reor­ga­ni­zu­je labi­rynt, wysta­wia­jąc
Swo­je wymow­ne stem­ple w wybra­nych zakąt­kach, jak szu­bie­ni­ce,
I w ten spo­sób hip­no­ty­zu­ją­cy plan kra­jo­bra­zu naresz­cie
Robi się czy­tel­ny. Taki to zresz­tą kra­jo­braz jak gol­fo­we pole,
Choć parę natu­ral­nych pre­mii zosta­ło roz­trop­nie zacho­wa­nych. I kie­dy
Nabie­ra ostro­ści, to wła­śnie ten zapa­dły kąt życia pokąt­nie
Wcho­dzi w pole widze­nia. Wid­nie­je tam, jak część cia­ła. I kwe­stia
Mówie­nia z sen­sem robi się tak mgła­wi­co­wa. Czy to nie ów „sens” -
Ta odro­bi­na mego życia, któ­rą w ogó­le widzę – tak mi odpo­wia­da
Jak pies, i kiwa ogo­nem, cho­ciaż radość i przy­wią­za­nie to już pra­wie
Wszyst­ko, co może tutaj zna­leźć wyraz? Cóż musia­łem uczy­nić,
Aby chcieć jesz­cze dalej wędro­wać w coś inne­go, w eks­pli­ka­cję
Moich postęp­ków, na przy­kład, gdy wie­dza może posia­dać taką
Wznio­słą otocz­kę rado­ści, jak brzeg jezio­ra na pusty­ni
W bla­sku zacho­dzą­ce­go słoń­ca? Jeże­li zatem spodo­ba się upaść
Wszyst­kim moim kon­struk­cjom, będę miał przy­naj­mniej tę satys­fak­cję,
Wie­dząc, że ona nie musi być wiecz­na, aby pozo­stać przy życiu,
Roz­pro­mie­nio­na, zbi­ja­ją­ca z tro­pu cza­rem dobrych manier.

System [fragment]

Tej nie­dzie­li, któ­ra jest też ostat­nim dniem stycz­nia, zatrzy­maj­my się na moment, aby zoba­czyć, gdzie tkwi­my. Nie­daw­no zaczął się nowy rok i oto nad­cho­dzi nowy mie­siąc, brze­mien­ny cię­ża­rem obiet­nic i praw­do­po­dob­nych roz­cza­ro­wań, sta­jąc za kuli­są jak ów aktor, nie­świa­dom nicze­go oprócz rychłe­go koń­ca wła­śnie wypo­wia­da­nej kwe­stii, pochło­nię­ty bez resz­ty, kolum­na ocze­ki­wa­nia. I już nic na to nie moż­na pora­dzić, trze­ba dać się poło­żyć w dryf nowe­go mie­sią­ca. Wyry­wa się nas z jed­ne­go i rzu­ca w następ­ny; rok jest jak szyb­ko­bież­ny dia­bel­ski młyn; jutro wszy­scy uczest­ni­cy nie­odwo­łal­nie znaj­dą się pod zna­kiem lute­go i trze­ba będzie przy­wyk­nąć do życia z wła­ści­wo­ścia­mi lute­go, ba, czło­wiek może się nawet do nich dosko­na­le przy­sto­so­wać, a potem przyj­dzie kolej­ny mie­siąc z całym sznu­recz­kiem nowych impli­ka­cji w zana­drzu. Samo takie życie jest już czymś nie­moż­li­wie trud­nym, ale, dziw­na rzecz, nikt zda­je się tego nie dostrze­gać; ludzie żeglu­ją przed sie­bie cał­kiem sym­pa­tycz­nie i wła­ści­wie spra­wia­ją wra­że­nie, jak­by cie­szy­ły ich postę­py roku, potra­fią też wypeł­nić jego roz­sze­rza­ją­cą się prze­strzeń licz­ny­mi zaję­cia­mi, któ­re naj­wy­raź­niej wie­le dla nich zna­czą. Natu­ral­nie nie­któ­rzy są smut­niej­si od innych, lecz nie wyda­je się, aby tak było z powo­du dyk­ta­tu­ry mie­się­cy i lat, no i po jakimś cza­sie to prze­cho­dzi. Jed­nak ci nie­licz­ni, któ­rzy pra­gną życio­we­go ładu, poczu­cia roz­wo­ju i pro­gre­sji w stro­nę wyty­czo­ne­go celu, oni cier­pią strasz­li­wie. Cza­sem usi­łu­ją zamro­czyć świa­do­mość ruchli­wej, acz nie­unik­nio­nej i bez­za­sad­nie im narzu­co­nej siat­ki godzin za pomo­cą alko­ho­lu lub nar­ko­ty­ków, jed­nak środ­ki te pro­wa­dzą jedy­nie do prze­bu­dzeń dzie­sięć razy bole­śniej­szych niż zwy­kle, do poran­ków przy­no­szą­cych nową i jesz­cze strasz­liw­szą wie­dzę o nie­moż­li­wo­ści pogo­dze­nia celów wła­snych z cela­mi kosmo­su. Jeśli zaś zda­rzy się tak, że jakaś przy­jem­na czy cie­ka­wa spra­wa na chwi­lę wyrwie cię lub wytrą­ci ze świa­do­mo­ści uwię­zie­nia, zawsze masz jesz­cze obraz poje­dyn­cze­go dnia, aby się zre­flek­to­wać. Jest on mikro­ko­smo­sem ludz­kie­go życia w swo­im łagod­nym uby­wa­niu, kie­dy dłu­gie cie­nie poran­ka robią się coraz krót­sze aż do dwu­na­stej w połu­dnie, owe­go apo­geum, któ­re moż­na porów­nać do tej nagłej i nie­sa­mo­wi­tej chwi­li intu­icji, zda­rza­ją­cej się w życiu jeden jedy­ny raz, a potem są już peł­niej­sze i bar­dziej doj­rza­łe kształ­ty wcze­sne­go popo­łu­dnia, kie­dy słoń­ce nie­po­strze­że­nie zagłę­bia się w nie­bie i cie­nie zaczy­na­ją się wydłu­żać, aż wszyst­ko się zama­zu­je w zdra­dziec­kim wej­ściu zmierz­chu, ponie­kąd miło­sier­nym, gdyż ukry­wa­ją­cym kon­tra­sty, akcen­ty szpe­to­ty oraz pięk­na, któ­re okre­śli­ły cha­rak­ter całe­go dnia, powo­du­jąc tym samym, że w ogó­le jest to jesz­cze jeden dzień w ogra­ni­czo­nej licz­bie naszych dni, przy­po­mnie­nie, że czas bie­gnie naprzód, a my robi­my się star­si, nie na tyle star­si, aby mia­ło to jakąś wagę w tym kon­kret­nym przy­pad­ku, tyl­ko zwy­czaj­nie star­si. I nawet teraz słoń­ce spa­da za wid­no­krąg; jesz­cze chwi­lę temu było dosyć świa­tła, aby przy nim czy­tać, lecz teraz już nie ma: dru­ko­wa­ne lite­ry mro­wią się na kart­ce, two­rząc impre­sjo­ni­stycz­ne mrocz­ki. Nie­dłu­go nie będzie widać nawet kart­ki. Ty jed­nak nie odczu­wasz potrze­by, żeby wstać i zapa­lić świa­tło; wystar­czy, że sobie sie­dzisz, wdzięcz­ny za przy­po­mnie­nie, że oto kolej­ny dzień był tutaj i minął, a ty nic. Co z poran­ny­mi posta­no­wie­nia­mi, aby spro­wa­dzić wszyst­kie cha­otycz­ne deta­le z ota­cza­ją­ce­go cię powie­trza do czy­tel­nej kolum­ny cyfr? Co z bilan­sem zysków i strat? Nic, ma się rozu­mieć, i jesteś może wdzięcz­ny rów­nież za to leni­stwo, cie­szysz się, że dopro­wa­dzi­ło cię do takiej sytu­acji, kie­dy musisz sta­wić czo­ło nie­ubła­ga­ne­mu koń­co­wi dnia, tak jak w isto­cie pew­ne­go dnia wszy­scy będzie­my musie­li sta­wić czo­ło śmier­ci, pokła­da­jąc wia­rę w jakąś wyż­szą moc, któ­ra nas prze­nie­sie w obszar bez­cza­su i świa­tła. Zresz­tą, nawet gdy­by­śmy zro­bi­li wszyst­ko, co powin­ni­śmy byli zro­bić, zapew­ne i tak nie mia­ło­by to zna­cze­nia, bo prze­cież każ­dy zawsze cze­goś tam nie robi, co może być rów­nie zgub­ne jak całe życie odda­ne występ­ko­wi i roz­pu­ście. Tak, na dłuż­szą metę trze­ba też doce­nić takie nie­wy­da­rzo­ne dni, z któ­rych każ­dy wydzie­la swo­ją kro­plę tru­ci­zny, aż nam się cza­ra prze­peł­ni; trze­ba je doce­nić, gdyż nie da się ich unik­nąć.