Jaroslav Vrchlicky

Śpiąca Praga

Już pół­noc głaz ciem­no­ści wle­cze z dali.
już śpią­ce mia­sto w cień otu­la sza­ry;
wszyst­ko zamar­ło, mgła wyczy­nia cza­ry.
ruch dzien­ny, zda się, znik­nął w rzecz­nej fali.

Latar­nia męt­nie w opa­rach się pali,
rząd czar­nych kli­nów malu­ją fila­ry
na wodzie, sły­chać jej leni­we gwa­ry,
jak­by umar­li w gro­bach roz­ma­wia­li.

Ciem­nie­ją domy jak ruin szkie­le­ty.
maja­czą wie­że, mglą się drzew bukie­ty,
po któ­re się­ga ręka Nocy naga.

Nagle baśń sta­ra w myśli się roz­pla­ta
sta­je woź­ni­ca w pust­kach, strze­la z bata
i mówi: „Tutaj była kie­dyś Pra­ga”.

Egon Bondy

[Dzisiaj wypiłem dużo piw]

Dzi­siaj wypi­łem dużo piw
więc mnie nie chwy­ci żaden syf

I wyczy­ta­łem z „Rude­go Práva”,
że rośnie naszej par­tii sła­wa.
25 VII 1965

Josef Kainar

Spadło śniegu tyle

Spa­dło śnie­gu tyle.
Po cichu w nocy spadł śnieg.
I gdzie jest wszyst­ko?

Nie prze­wi­dzia­łem we śnie tyle śnie­gu.

Z podwór­ka naraz
stał się mały cmen­tarz.
Z tego komi­na, tam­te­go komi­na
jest teraz bia­ły posąg.
A z kró­li­kar­ni rodzin­ny gro­bo­wiec.
I cały teren pobło­go­sła­wio­ny
krzy­ża­mi, prze­szły tu po śnie­gu wro­ny,
a ze mnie co – syn albo wdo­wiec,
któ­ry wspo­mi­na.

Spa­dło śnie­gu tyle.
śnieg spadł na wszyst­ko.
Co się ze mną sta­nie?

Jaka tam wina,
sąd i roz­strzy­ga­nie
kie­dy powo­da już żad­ne­go nie ma
i prze­rzu­ci­li mnie
jak w aktach stro­nę?

A ser­ce boleć nie prze­sta­je,
napa­dał śnieg i nie taje
i wszyst­ko takie roz­bie­lo­ne.

Jaroslav Seifert

[Ani marmurowa wieża w Pizie]

Ani mar­mu­ro­wa wie­ża w Pizie,
ani wodo­spad Nia­ga­ra,
ani księ­życ
na czar­nej suk­ni nocy,
ani nagi miecz ze zło­tą ręko­je­ścią,
ani drżą­ca kolum­na z ala­ba­stru
nie są tak pięk­ne jak naga kobie­ta.

Ani pieśń nawet,
Pieśń nad pie­śnia­mi, czy­li naj­pięk­niej­sza
ze wszyst­kich pie­śni kró­la Salo­mo­na,
nie jest tak pięk­na,
choć­by zanu­cił ją śpie­wak
brzą­ka­ją­cy na kiści wino­gra­du.

Oldřich Wenzl

Wygodne życie

Dobrze wiem
Że mój dzi­ki ojciec zabił moje­go sta­re­go
I że mój dzi­ki sta­ry zabił moje­go ojca
A brat bra­ta
A sio­stru­nia sio­stru­nię

Z całej rodzi­ny nie został nikt
Mię­dzy nami żywy­mi
W cza­sach próż­nej gada­ni­ny i głu­pich kon­fa­bu­la­cji
Sta­ry poeta przy­jął kawal­ka­dę mło­dych piew­ców
Przy­wieź­li mu róże i fioł­ki

Pod­czas sub­tel­nej kłót­ni nie­jed­no wyszło na jaw
Że sta­ry poeta nie jest sta­rym poetą
I że mło­dzi piew­cy nie są mło­dy­mi piew­ca­mi
Że lepiej będzie dać sobie ze wszyst­kim spo­kój
I jak naj­szyb­ciej wyjść
Mógł­by się zerwać hura­gan śmie­chu
I wygu­bić fioł­ki i róże
Któ­re pięk­nie pach­ną

Nie jestem od roz­śmie­sza­nia kogo­kol­wiek
Piszę wier­sze
Żeby zapew­nić sobie wygod­ne życie
I utrzy­mać rodzi­nę

Jan Skácel

Co zostało z anioła

Rano,
jeśli wszyst­kie drze­wa są jesz­cze obwią­za­ne
a rze­czy nie­tknię­te,
mię­dzy dwie­ma topo­la­mi uno­si się anioł,
w locie
pod­sy­pia.

W szcze­li­nach snu śpie­wa.

Kto pierw­szy wyj­dzie na uli­cę,
ten śpie­wem bywa ranio­ny,
coś może podej­rze­wa,
ale nic nie dostrze­ga.
Jest zie­lo­no
i to wszyst­ko, co zosta­ło z anio­ła.

Jiřina Hauková

Rzeczy po umarłych

Zosta­ły tu w głę­bo­kim mil­cze­niu,
odcie­le­śnio­ne ubra­nie,
zega­rek z twa­rzą umar­łe­go,
otwar­ta książ­ka, któ­rej akcja
na pół ode­szła z umar­łym
na pół nie doszła do jego świa­do­mo­ści,
oku­la­ry na próż­no szu­ka­ją swo­ich oczu,
bia­ły dia­ment pier­ście­nia wysy­ła
swój nie­śmier­tel­ny blask w prze­strzeń,
ostat­nie kwi­ty
(mle­ko 3 koro­ny, masło 9 koron, chleb 2.50).
Rze­czy, usta zamknię­te,
mil­czą­cy świad­ko­wie
naro­dzin, miło­ści, śmier­ci,
pomiesz­cze­nie z jed­nym jedy­nym dźwię­kiem ciszy,
wszyst­ko pozba­wio­ne doty­ku,
wszyst­ko pozba­wio­ne sen­su życia,
tyl­ko proch sta­le znaj­du­je swój sens
i w mil­cze­niu gwiż­dże.

Ludvik Kundera

Sen powtarzający się raz na pół roku

Jesteś za kuli­sa­mi
pętasz się pośród akto­rów i pra­cow­ni­ków tech­nicz­nych
w pew­nej chwi­li ktoś cię wypy­cha
na sce­nę gdzie gra się przed­sta­wie­nie
sto­isz w bla­sku reflek­to­rów
w kon­ste­la­cji nie­zna­nych ludzi w kostiu­mach
przed sobą widzisz
bez­den­ny wądół widow­ni
sło­wa po któ­rych masz się ode­zwać daw­no padły
wszy­scy na cie­bie patrzą
cze­ka­jąc co powiesz
i jak się zacho­wasz
ty jed­nak abso­lut­nie nie wiesz
w jakiej wła­ści­wie sztu­ce wystę­pu­jesz

Jáchym Topol

„Trzymaj to światło!”

Na pla­cu Poko­ju krę­ci­li woj­nę:
w Café Bismarc mor­do­wa­li Żydów
przy­cho­dzą­cych z hote­lu Juven­tus,
W Teatrze Wino­gradz­kim szpil­ki nie moż­na było wetknąć.
„But I did hold the light!” – zawo­łał gość z eki­py,
kie­dy musie­li któ­ryś raz powta­rzać
tę sce­nę z wyso­kim eses­ma­nem.
„I know you did your best” – lodo­wa­to powie­dział reży­ser
i zno­wu ski­nął na Żydów.
„Tego to znam, krę­cił Bat­ma­na” -
tonem znaw­cy oznaj­mił jeden ze sta­ty­stów -
„India­nę Jone­sa też”.
Kil­ku sta­ty­stom musie­li zmie­nić cha­rak­te­ry­za­cję
nosy były w porząd­ku
wszy­scy mar­z­li.
My sie­dzie­li­śmy w barze Mars
gdzie na roż­nie kur­czę­ta obra­ca­ły się jak pla­ne­ty
ale potem nas wyrzu­ci­li
bo była tam bom­ba.
Tego dnia słoń­ce nad impe­rium zaszło bły­ska­wicz­nie.

Jakub Deml

Poeta, szaleństwo i apopleksja

Pani Mari­cy K.N.

- Hej, czło­wie­ku, mówi się o tobie, że jesteś poetą, powiedz nam więc, co to jest sza­leń­stwo.
I ten, któ­re­go bóg wie cze­mu nazy­wa­ją poetą, zadrżał jak drze­wo pod cio­sem sie­kie­ry,
zro­bił wiel­ki rzym­ski krzyż od czo­ła do ser­ca i od ramie­nia do ramie­nia, a potem rzekł:
– Panie mój, Stwo­rzy­cie­lu wszel­kie­go dobra, uwiel­biam i bło­go­sła­wię imię Twe za
sza­leń­stwo, któ­re jak rzad­ką rośli­nę zasa­dzi­łeś na tej zie­mi jedy­nie dla poety!
– Hej, ty zaro­zu­mia­ły i nie­okrze­sa­ny czło­wie­ku, któ­re­go bóg wie cze­mu nazy­wa­ją poetą,
powiedz nam, miło­śni­ku opium i bie­lu­nia, i sza­le­ju, co sądzisz o apo­plek­sji.
A ponie­waż poeta od uro­dze­nia jest śle­py i poj­mu­je tyl­ko to, cze­go dotknie albo co mu ktoś
powie, zwa­lił się na zie­mię, przy­ło­żył dło­nie do ust i dmu­chał w jed­no miej­sce,
jak robią to
paste­rze w dni jesien­ne, kie­dy roz­dmu­chu­ją gasną­cy pło­my­czek, potem wstał, wypro­sto­wał
się i patrząc w nie­bo, jak patrzą wszy­scy śle­pi, rzekł:
– Cier­pie­nie jest ilu­zją, któ­rą jak nie­za­bud­ka­mi Bóg lamu­je
dro­gę swo­ich wybra­nych!
I prze­rwał ktoś mówią­ce­mu i powie­dział:
– Hie­no w ludz­kiej posta­ci, prze­klę­ty czci­cie­lu man­dra­go­ry, sko­ro już jest sądzo­ne, żeby taki
bluź­nił i wszyst­ko wie­dział, nie zapie­raj się i mów, kim są ci wybra­ni.
A ponie­waż od uro­dze­nia był śle­py i widział to pyta­nie jak­by było z cia­ła, krwi i kości, wziął
w ramio­na pust­kę i powie­dział:
– Wybra­ni to wol­ni!
– Upio­rze stra­szą­cy spo­koj­nych i porząd­nych oby­wa­te­li, synu bło­ta i bękar­cie Bożej
Wszech­mo­cy, potwo­rze, łotrze, szu­mo­wi­no, a dla kogóż to, two­im zda­niem, jest wol­ność?
A poeta przy­wy­kły do tych epi­te­tów i do tego tonu odpo­wie­dział spo­koj­nie jak sucha tra­wa
cmen­tar­na, w któ­rej sze­le­ści wiatr:
– Wol­ność jest tyl­ko dla tych, co cier­pią jak śle­pi!
Ktoś plu­nął mu w twarz, a poeta, bio­rąc to za nowe pyta­nie, uśmiech­nął się ku nie­bu i powie­dział:
– Dla tych, któ­rzy jej nie potrze­bu­ją!

Ivan Wernisch

Jak słońce zgasło

Jak słoń­ce zga­sło, jesz­cze lepiej było.
Wla­li­śmy w sie­bie wsze­la­kie gorza­ły,
leżąc gada­li­śmy głup­stwa aż miło,
chrzę­ści­ły liście, a z lip się dymi­ło,
albo­wiem wszę­dzie pod nimi gorza­ły
jakieś tam szma­ty i jakieś tam kości.
Bred­nie pły­nę­ły jak w bez­przy­tom­no­ści,
pach­nia­ło nam to jak­by koń­cem lata.
Zapach nas zmy­lił. To był koniec świa­ta.

Miroslav Holub

Obiad

Zupę trze­ba zja­dać aż do ostat­niej łyż­ki, bo wła­śnie w niej jest siła.
Jedz zup­kę, nie gme­raj w tale­rzu!
Bo będziesz sła­by i nie uro­śniesz.
I będzie to two­ja wła­sna wina.

Zresz­tą tak­że mia­sta i naro­dy odpo­wie­dzial­ne są za to, że nie uro­sły.
Zarzu­cam małym mia­stom, że nie sta­ły się wiel­ki­mi mia­sta­mi.
Tym gorzej dla nich.
Zarzu­cam małym naro­dom, że nie sta­ły się potęż­ne. Tym gorzej dla nich.

Accu­so le pic­co­le nazio­ni…
I bla­me the lit­tle nations…
Ich beschul­di­ge die kle­inen Natio­nen…
J’ac­cu­se les peti­tes nations…

Więc żryj tę zupę, zanim cał­kiem wysty­gnie!

Vladimir Holan

Spotkanie V

W nie­zna­nym mie­ście zatrzy­ma­ny w bra­mie przez kobie­tę,
pro­si­łem: Wpuść mnie dalej, led­wo wej­dę,
a już się cof­nę, i wej­dę zno­wu, tyl­ko by się cof­nąć,
albo­wiem boję się ciem­no­ści jak wszy­scy męż­czyź­ni.
Ale ona powie­dzia­ła:
Zosta­wi­łam tam prze­cież zapa­lo­ne świa­tło!

Jiří Kolář

Maść przeciw poezji

Wziąć
pięć gra­mów śle­po­ty ducho­wej
pięt­na­ście gra­mów tępo­ty
dwa­dzie­ścia gra­mów łaj­dac­twa
i dwa­dzie­ścia pięć gra­mów bez­czel­no­ści
Wszyst­ko dokład­nie roze­trzeć w moź­dzie­rzu pust­ki
tłucz­kiem impo­ten­cji

Potem dolać ósmą część tchó­rzo­stwa
i pod­sma­żyć na patel­ni kłam­stwa
wysma­ro­wa­nej pod­stę­pem
pod­le­wa­jąc sprze­daj­ną nie­na­wi­ścią

Na koń­cu wymie­szać
nowym szla­gie­rem i hym­nem
żeby nie było zaraz­ków rze­czy­wi­sto­ści
albo praw­dy życia

Ten kto posma­ru­je się tą maścią
nie potrze­bu­je się bać
że kie­dy­kol­wiek dotknie go poezja

Michal Ajvaz

Parki

Odkąd bia­łe zwie­rzę poja­wi­ło się w przed­po­ko­ju,
nie ma sen­su uni­kać zaka­za­nych obsza­rów mia­sta.
Obok roz­świe­tlo­ne­go baru z wyło­żo­ny­mi kafel­ka­mi ścia­na­mi
poszli­śmy do roz­le­głych par­ków, skąd przez całe lata
gorącz­ki, mgła, męczą­ca roz­pu­sta pącz­ko­wa­nia prze­ni­ka­ły
we wnę­trza zamknię­tych na klucz szaf, mię­dzy stro­ny ksią­żek,
w któ­rych w koń­cu wyro­sły rydze. Już nie czy­ta­li­śmy,
zbie­ra­li­śmy w biblio­te­ce grzy­by. Cho­ro­by mebli
wnik­nę­ły w nasze sys­te­my filo­zo­ficz­ne, zbie­ra­ły swe soki
w plą­ta­ni­nie zdań warun­ko­wych i przy­czy­no­wych,
poję­cia zaczę­ły trą­cić gni­ją­cą tra­wą. Krysz­tał­ki obcej tru­ci­zny,
na któ­rych zale­ży tyl­ko złym posą­gom z mala­chi­tu, teraz już defi­ni­tyw­nie
zbli­ża­ją­cym się mrocz­ny­mi scho­da­mi
sece­syj­nych kamie­nic, to wszyst­ko, co zosta­ło z minio­nych lat.
Odkąd bia­łe zwie­rzę poja­wi­ło się w przed­po­ko­ju,
nie ma sen­su uni­kać zaka­za­nych obsza­rów mia­sta.
Wyróż­nio­no nas klę­ską, chłod­ną i jaśnie­ją­cą
jak świa­tła loko­mo­tyw w lustrach z mię­dzy­woj­nia
wiszą­cych w zga­słych cudzych poko­jach obok torów,
otwar­ły się drzwicz­ki do oso­bli­we­go raju, w mokrych liściach
za gęstwi­ną wil­got­nych, słod­ka­wo zala­tu­ją­cych płasz­czy.

Petr Mikeš

[A Tobie]

A Tobie cóż mogę rzec:

Że nasze mil­cze­nie
jest niby pło­mień.
Jeden pło­mień
dwu świec.

Ivan Blatny

Wariacje

Są chwi­le, kie­dy do okna się skra­da
tysiąc miejsc róż­nych, są w nich wszyst­kie kra­je.
Wir płat­ków śnie­gu mię­dzy kra­ty wpa­da
i na par­kie­cie taje.
Okno, otwar­te led­wie na momen­cik,
chło­nie ogro­dy, podwó­rze, po któ­rym
mknie bia­ły zaprzęg, pędzi, pędzi, pędzi,
by wresz­cie mięk­ko wto­pić się w kon­tu­ry.
Dzwon z bli­skiej wie­ży. Sły­szysz, to on prze­cie?
Jest cicho, cicho. Cicho w całym świe­cie.
Przed szcze­li­na­mi, któ­re rybą tra­cą,
zamieć opusz­cza pomierz­wio­ny ogon.
Ten dom podob­ny jest domów tysiąc­om,
bo w każ­dym brak jest kogoś.
A okno słu­cha, jak po bli­skim dzwo­nie
dale­kie dzwo­ny wstrzą­sa­ją wie­czo­rem.
Każ­de miesz­ka­nie jest na pust­kę cho­re,
a nikt nie mówi o niej.
Czter­dzie­sty pią­ty. Dwu­dzie­ste stu­le­cie.
Jest cicho, cicho. Cicho w całym świe­cie.
Znów to spoj­rze­nie: Mróz prze­szedł do kości,
zadrżał prze­cho­dzień w dole pod okna­mi.
Jest sam, ma gło­wę peł­ną trosk, przy­kro­ści,
rekon­wa­le­scent: powłó­czy noga­mi.
Gdzieś tam dale­ko zadzwo­ni­ły sanie,
Ciszę z kana­łów zaśnie­żo­nych pło­szą.
Idzie spo­koj­nie i zde­cy­do­wa­nie,
mroź­nym powie­trzem oddy­cha z roz­ko­szą.
I nie chce wra­cać, nic go w tył nie zmie­cie.
Jest cicho, cicho. Cicho w całym świe­cie.