Nieostre widzenia

Historia (fragment)

Rano zadzwo­nił tele­fon, że dzia­dek nie żyje. Tablet­ki prze­pi­sa­ne na noc­ne wizje i oma­my pomo­gły mu roz­pra­wić się z upo­rczy­wym życiem. Kie­dy usły­sza­łam tę wia­do­mość, poda­ną tele­fo­nicz­nym gło­sem ojca, peł­ną nie­do­po­wie­dzeń, dłu­gich pauz i nie­ustan­nych zakłó­ceń na linii, ten jeden raz w życiu mia­łam wra­że­nie, że chy­ba jed­nak znam dziad­ka.

Więc może było tak:

Na łóż­ku leżał kawał suro­we­go cia­sta, sza­ro-bla­dy, mięk­ki. Poru­szał się nie­znacz­nie, jak­by pra­co­wa­ły w nim droż­dże, ale zapo­cząt­ko­wa­ne­mu przez droż­dże wyra­sta­niu prze­ciw­dzia­ła­ła cią­gną­ca w dół bez­wład­na masa. Dzia­dek dotknął cia­sta gdzieś w samym środ­ku i poczuł odle­głe mro­wie­nie jak w zdrę­twia­łej nodze. Odsu­nął rękę i leżał na łóż­ku zakło­po­ta­ny i prze­stra­szo­ny. Przez chwi­lę roz­po­zna­wał w bla­dej masie swo­je wła­sne cia­ło, ale potem oczy mu się zamgli­ły i stał przy wiel­kim sto­le nad wil­got­nym, pach­ną­cym mąką cia­stem, w bia­łym far­tu­chu, znów goto­wy do pra­cy. Zaczął od lewej stro­ny i sys­te­ma­tycz­nie posu­wał się w pra­wo, w dół, a potem w górę. Począt­ko­wo ugnia­tał powo­li i z namy­słem, jak­by wyszedł z wpra­wy i musiał przy­po­mnieć sobie te jesz­cze do nie­daw­na mecha­nicz­nie wyko­ny­wa­ne czyn­no­ści. Jed­nak szyb­ko odzy­skał pew­ność sie­bie i zaczął ugnia­tać coraz ener­gicz­niej i spraw­niej; uci­skał pal­ca­mi, a potem spodem dło­ni, zbi­jał, obra­cał, posy­py­wał mąką, znów uci­skał. Kie­dy cia­sto mia­ło już odpo­wied­nią kon­sy­sten­cję, wtło­czył je w for­mę i wsu­nął do roz­grza­ne­go pie­ca.

Cze­kał.

Przy cze­ka­niu spo­cił się jak nigdy dotąd. Cza­sa­mi wyda­wa­ło mu się, że nie widzi pie­ca, tyl­ko głu­chą ciem­ność sypial­ni i cie­nie sko­tło­wa­nej poście­li. Ale potem roz­niósł się wszę­dzie słod­ki zapach pie­czo­ne­go cia­sta, więc poczuł się zno­wu bez­piecz­niej i pew­niej. Po godzi­nie wyjął z pie­ca paru­ją­cą for­mę i odsta­wił na bok, żeby osty­gła. Cze­ka­jąc, nie zwra­cał już uwa­gi na nawro­ty ciem­no­ści, tyl­ko wtu­lał się w cie­pło roz­grza­ne­go pie­ca, wdy­chał uspo­ka­ja­ją­cy zapach cia­sta, nasłu­chi­wał zna­jo­mych dźwię­ków: ciche­go trza­ska­nia sty­gną­cych form, blach, żeliw­nych półek. Kie­dy cia­sto osty­gło, pod­wa­żył je nożem i obró­cił for­mę do góry dnem tak, że wysu­nę­ło się gład­ko na stół. Zanu­rzył pędzel w płyn­nym lukrze i pocią­gnął przy­pie­czo­ny na zło­to wierzch. Spoj­rzał z dumą na swo­je dzie­ło: pach­ną­cą lukro­wa­ną bab­kę, mię­si­stą, z chru­pią­cą skór­ką – zro­bio­ną wła­sny­mi ręka­mi. I nagle poczuł w żołąd­ku mon­stru­al­ny głód, ssa­nie nie do opa­no­wa­nia, więc odkro­ił z brze­gu cien­ką pięt­kę – pra­wie nie było nic widać – wło­żył do ust, pogryzł i prze­łknął, ale ssa­nie nie usta­ło, a słod­ki smak na pod­nie­bie­niu nakła­niał, żeby zjadł jesz­cze. Przy­su­nął cia­sto do sie­bie z poczu­ciem winy – chciał nim prze­cież jesz­cze poczę­sto­wać innych – więc odła­mał tyl­ko malut­ki kawa­łek z dru­gie­go brze­gu i skub­nął jesz­cze okruch z naj­więk­szym płat­kiem lukru, któ­ry spadł na stół. Jed­nak głód i pra­gnie­nie sło­dy­czy nie prze­sta­wa­ły mu doskwie­rać, więc uszczk­nął jesz­cze kawa­łek i jesz­cze kawa­łek, a potem zupeł­nie stra­cił pano­wa­nie nad sobą i odkra­jał coraz wię­cej i wię­cej, i w koń­cu pod­niósł do ust wszyst­ko, co pozo­sta­ło, z pasją wgry­za­jąc się w chru­pią­cy wierzch; prze­żu­wał, miął, mla­skał i poły­kał, aż wresz­cie w jego żołąd­ku zale­gła słod­ka, sen­na bło­gość.

Zjadł.

Zjadł pra­wie wszyst­ko; zosta­ły tyl­ko okru­chy. Kie­dy znów przy­szła ciem­ność, głę­bo­ka i nie­od­wra­cal­na, a mimo to wypeł­nio­na zapa­chem świe­że­go cia­sta, dzia­dek zro­zu­miał, że spo­ży­wa­jąc z takim zapa­łem wyrób wła­sny, nie­opatrz­nie zjadł sam sie­bie.

Pierwsze polowanie (fragment)

- To na pew­no już trze­ci mie­siąc? – pie­lę­gniar­ka powtó­rzy­ła wol­niej i wyraź­niej, jak­by bała się, że nie zro­zu­mia­łam jej za pierw­szym razem.

- Tak, ma pani moje dane – odpo­wie­dzia­łam roz­draż­nio­na. Zim­ny koniec ultra­so­no­gra­fu łasko­tał mnie nie­przy­jem­nie. Żelo­wa­ta sub­stan­cja zasy­cha­ła, ścią­ga­jąc mi skó­rę. Na ekra­nie widzia­łam coś, co przy­po­mi­na­ło śnieg. Albo raczej śnież­ne roz­to­py, zaspy na chod­ni­kach w środ­ku mia­sta, sza­re od spa­lin. Dwie, przy­le­ga­ją­ce do sie­bie hał­dy top­nia­ły, żeby odsło­nić to, co tkwi­ło pomię­dzy nimi: mikro­sko­pij­ne, dzie­cię­ce ser­ce. Na razie nie było widać jego bicia.

- Pro­szę się jesz­cze napić wody – nadal mówi­ła powo­li i ostroż­nie.

Wyszłam na kory­tarz i przy­ci­snę­łam srebr­ny kurek. Chłod­ny stru­mień małej fon­tan­ny try­snął mi do gar­dła. Cze­ka­łam aż woda roz­to­pi śnieg i roz­ku­je zlo­do­wa­cia­łe tkan­ki. Brzuch mi pęcz­niał, pęcherz uci­skał. Piłam, prze­ły­ka­jąc szyb­ko. Cze­ka­łam aż pęk­nie kra i rze­ki popły­ną do oce­anu.

- Nie zesi­kaj się tyl­ko – N. dźgnął mnie pal­cem w oko­li­cach pęp­ka. Pomógł wró­cić do gabi­ne­tu. Razem ze mną, zafa­scy­no­wa­ny wpa­try­wał się w ekran. Dalej nic. Śnieg upar­cie trzy­mał straż. Zima stu­le­cia.

- Nic nie widać, trze­ba będzie wło­żyć mię­dzy nogi – pie­lę­gniar­ka poda­ła mi inny model ultra­so­no­gra­fu, wąską rur­kę, od któ­rej odcho­dził czar­ny kabel. Weszła gład­ko do środ­ka. Mię­śnie drgnę­ły pod wpły­wem meta­licz­ne­go zim­na. Na ekra­nie wresz­cie coś zapul­so­wa­ło. Zalą­żek faso­li pod wie­lo­ma war­stwa­mi.

- Jest? – obo­je z N. wycią­gnę­li­śmy szy­je w stro­nę moni­to­ra.

Pie­lę­gniar­ka spo­waż­nia­ła.

- Zawo­łam leka­rza.

Lekarz mówił z wyraź­nym mek­sy­kań­skim akcen­tem. Był gru­by i łysy. Zamknę­łam oczy. Musia­łam wsłu­chać się dobrze, żeby zro­zu­mieć, o co cho­dzi. Rysun­ki mro­zu na szkle zaczę­ły się roz­ta­piać. Kry roz­łą­czy­ły zaklesz­czo­ne zęby. Otwie­ra­ła się we mnie ulga, wiel­ka jak prze­strzeń oce­anu. Dead fetus. Mar­twy płód. Angiel­skie sło­wa, wypo­wie­dzia­ne z mek­sy­kań­skim zaśpie­wem, unie­waż­nia­ły trzy mie­sią­ce życia, pod­czas któ­rych świat prze­wró­cił się do góry noga­mi. Pozba­wia­ły zna­czeń wszyst­kie pod­ję­te w tym cza­sie decy­zje. Owi­ja­ły obo­jęt­no­ścią N., sie­dzą­ce­go obok. Zna­łam go tyl­ko czte­ry mie­sią­ce. Ze wzglę­du na ser­ce ukry­te pod śnie­giem, posta­no­wi­łam z nim spę­dzić resz­tę życia. Ale ser­ce już nie biło.

- Mam się umó­wić na zabieg?

- Nie, pocze­ka­my aż cia­ło samo zade­cy­du­je.

Wyszli­śmy przed budy­nek szpi­ta­la. Mróz zaata­ko­wał natych­miast. Wżarł się w skó­rę; wtar­gnął do środ­ka. Na chwi­lę zatrzy­mał rytm odde­chu, prze­pływ soków, bieg krwi; unie­ru­cho­mił wszyst­ko, co pod naskór­kiem drga­ło cie­płem życia. Mia­łam wra­że­nie, że połknę­łam wiel­ki blok lodu. Wpadł we mnie i zatrzy­mał się dopie­ro w dole brzu­cha. Owi­nę­łam usta cia­śniej sza­li­kiem, wsu­nę­łam rękę głę­biej pod ramię N. Spoj­rze­li­śmy na sie­bie, mru­żąc oczy przed ukłu­cia­mi powie­trza.

- I co teraz?

Patrzył na mnie dłu­żej niż to mogły znieść otwar­te na mro­zie oczy.

- Dziw­ne, no nie? – znów dźgnął mnie pal­cem w brzuch przez gru­be war­stwy kurt­ki. – Masz tam w środ­ku tru­pa.

Bojownik (fragment)

Dwa­dzie­ścia obra­zów za sześć­dzie­siąt tysię­cy! Cho­ciaż kolek­cjo­ner już daw­no sobie poszedł, Filip cią­gle ści­skał w dło­niach koper­tę i bał się po raz dru­gi zaj­rzeć do środ­ka. Nie mógł uwie­rzyć w to, co się sta­ło. Nie znał się na sztu­ce, nigdy nie był w muzeum ani gale­rii i nie zasta­na­wiał się, czy jego obra­zy są cokol­wiek war­te. Nie myślał o tym, nawet kie­dy dostał maila od ame­ry­kań­skie­go kolek­cjo­ne­ra i z ocią­ga­niem umó­wił się na spo­tka­nie. Dopie­ro kie­dy posta­wił przed nim pierw­szy obraz i zoba­czył wyraz abso­lut­ne­go sku­pie­nia na jego gład­ko ogo­lo­nej twa­rzy, coś mu zaświ­ta­ło… Ale zaraz się prze­stra­szył: to chy­ba żart, pułap­ka, prze­cież tu nic nie ma. Tyl­ko ryby. Dwa­dzie­ścia obra­zów i wszyst­kie o tym samym. Nic inne­go nie potra­fił nama­lo­wać. Tyl­ko one i ich pod­wod­ne życie w zwol­nio­nym tem­pie, wytwor­ne ruchy płetw pośród czu­pry­nia­stych roślin i dystans do świa­ta, któ­ry wyra­ża­ły obo­jęt­nym spoj­rze­niem poje­dyn­cze­go oka.

Ta obse­sja zaczę­ła się jesz­cze w dzie­ciń­stwie, od skle­pu akwa­ry­stycz­ne­go, któ­ry mijał codzien­nie w dro­dze ze szko­ły. Nie­jed­no popo­łu­dnie prze­trwo­nił wła­śnie tam, wśród gład­kich szyb akwa­riów, skła­do­wisk pla­sti­ko­wych fil­trów i toreb z suchym pokar­mem. Godzi­na­mi mógł śle­dzić żwa­we ławi­ce błę­kit­no-czer­wo­nych neo­n­ków, dostoj­ne pary i czwór­ki srebr­nych ska­la­rów, welon­ki wachlu­ją­ce się nawza­jem zwiew­ny­mi ogo­na­mi. Resz­ta świa­ta prze­sta­wa­ła wte­dy ist­nieć i liczy­ły się tyl­ko osza­ła­mia­ją­ce kolo­ry rybich łusek, żywy kalej­do­skop w nie­ru­cho­mej wodzie, któ­ry Filip chło­nął sze­ro­ko otwar­ty­mi ocza­mi. Snuł się po skle­pie, lek­ko otu­ma­nio­ny, przy­ci­ska­jąc twarz raz do jed­ne­go, raz do dru­gie­go akwa­rium, aż wresz­cie jego mat­ka, odkryw­szy, gdzie syn spę­dza godzi­ny poza­lek­cyj­ne, zaczę­ła pro­sić sprze­daw­cę, żeby wyga­niał go do domu. Ale na akwa­rium nie chcia­ła się zgo­dzić. Na próż­no Filip bła­gał, zakli­nał, zacią­gał do skle­pu, obja­śniał pięk­no, któ­re­mu jego zda­niem nic nie mogło się rów­nać, pro­sił choć­by o jed­ną małą ryb­kę. Mat­ka była nie­ugię­ta. Wszyst­kie jego proś­by kwi­to­wa­ła wciąż tym samym zda­niem, wypo­wia­da­nym tyl­ko ze zmien­ną into­na­cją:

– Mia­łam dość sprzą­ta­nia bru­dów po ojcu.

Tego argu­men­tu Filip nie potra­fił prze­bić. Cho­ciaż led­wo ojca pamię­tał, znał dobrze histo­rię o tym, co pozo­sta­wił mat­ce do sprzą­ta­nia. Ojciec też był miło­śni­kiem ryb, ale tych chwy­ta­nych na żył­kę nad spo­koj­ną rze­ką, z butel­ką piwa w ręce i w dobrym towa­rzy­stwie. Kie­dy towa­rzy­stwo tak bar­dzo go wcią­gnę­ło, że pew­ne­go lata wyje­chał z nimi nad modry Dunaj i już stam­tąd nie wró­cił, w domu został po nim arse­nał węd­kar­skich rupie­ci. Mat­ka znio­sła jakoś wyno­sze­nie na śmiet­nik poskrę­ca­nych żyłek, zepsu­tych spła­wi­ków, rdze­wie­ją­cych koło­wrot­ków i haczy­ków. Ale kie­dy otwo­rzy­ła pudeł­ko peł­ne wiją­ce­go się robac­twa, coś jej pękło w środ­ku. Wrza­snę­ła i zemdla­ła i gdy­by nie przy­tom­ność wuja, któ­ry przy­szedł tego dnia popil­no­wać Fili­pa, kto wie, jak dłu­go leża­ła­by w blo­ko­wej piw­ni­cy pośród roz­peł­złych na wszyst­kie stro­ny dżdżow­nic.

Kie­dy Filip zro­zu­miał wresz­cie, że nie namó­wi mat­ki na kup­no ryb, zaczął je ryso­wać. W skle­pie, pod okiem życz­li­we­go sprze­daw­cy, przy­kła­dał kart­kę do szy­by akwa­rium i pró­bo­wał kopio­wać poje­dyn­cze oka­zy. Ale ponie­waż ryby zawsze były w ruchu, odwzo­ro­wa­ne kształ­ty nakła­da­ły się na sie­bie i pącz­ko­wa­ły, two­rząc figu­ry, któ­rych nigdy wcze­śniej nie widział. Oczy i pyszcz­ki prze­no­si­ły się na łody­gi roślin, płe­twy wyra­sta­ły z kamy­ków na dnie, ławi­ce były jed­ną zwar­tą rybą o dzie­siąt­kach ogo­nów wykrę­co­nych pod wie­lo­ma kąta­mi. Fili­pa nie obcho­dzi­ło, czy komu­kol­wiek podo­ba­ją się te rysun­ki, nie zasta­na­wiał się nawet, czy podo­ba­ją się jemu same­mu. Musiał odry­so­wy­wać ryby, bo tyl­ko w ten spo­sób mógł cały czas prze­by­wać w obec­no­ści istot, wśród któ­rych czuł się naj­le­piej. Kie­dy pod naci­skiem mat­ki sprze­daw­ca z ocią­ga­niem zaczął mu przy­po­mi­nać, że czas wra­cać do domu, Filip ryso­wał wszyst­ko z pamię­ci. Wypeł­niał kon­tu­ry wie­lo­ko­lo­ro­wy­mi kred­ka­mi, potem paste­la­mi, któ­re pod­su­nę­ła mu nauczy­ciel­ka pla­sty­ki, a wresz­cie, tak­że za jej spra­wą, odkrył płót­no i far­by olej­ne, przy któ­rych już pozo­stał, bo śli­ski i mokry dotyk far­by spra­wiał, że łatwiej było mu wejść z powro­tem w pod­wod­ny świat. Mimo że nie­chęt­nie, mat­ka kupi­ła mu wresz­cie szta­lu­gi. Nauczy­ciel­ka prze­ko­na­ła ją, że Filip ma talent i może na tym malo­wa­niu cał­kiem dobrze zaro­bić. Przy­chyl­ność mat­ki trwa­ła jed­nak krót­ko, bo zanim zdą­żył pono­wić bła­ga­nia o akwa­rium, nie przy­ję­to jego tecz­ki do szko­ły pla­stycz­nej i mat­ka z trium­fal­ną miną przy­ka­za­ła mu iść do tech­ni­kum gastro­no­micz­ne­go. Prze­trwał jakoś pięć lat tech­ni­kum, pła­cąc obni­żo­nym spra­wo­wa­niem za kon­se­kwent­ną odmo­wę czysz­cze­nia, patro­sze­nia i sma­że­nia ryb, ale kie­dy zdał egza­min cze­lad­ni­czy zale­d­wie na mier­ny, wuj prze­tłu­ma­czył jakoś mat­ce, że Filip nie ma zdol­no­ści kuli­nar­nych, i zała­twił mu pra­cę w urzę­dzie pocz­to­wym.

Filip nie narze­kał na życie. W pra­cy mecha­nicz­ny rytm przy­bi­ja­nia pie­czą­tek, odry­wa­nia odcin­ków, nabi­ja­nia liczb na kasę zwal­niał go z obo­wiąz­ku cał­ko­wi­tej kon­cen­tra­cji i pod­czas gdy jego ręce ostem­plo­wy­wa­ły listy, prze­ka­zy i awi­za, w jego gło­wie roiły się coraz bar­dziej fan­ta­stycz­ne ryby. Oczy­wi­ście już za pierw­szą pen­sję kupił małe akwa­rium i kil­ka ryb, ale kie­dy następ­ne­go dnia wró­cił z pra­cy, zna­lazł akwa­rium puste, a mat­ka, wska­zu­jąc ruchem gło­wy drzwi od ubi­ka­cji, powtó­rzy­ła znów dobit­nie:
– Mówi­łam ci, że już się nasprzą­ta­łam w życiu.

Filip nigdy wię­cej nie ośmie­lił się nara­żać ubó­stwia­nych zwie­rząt na podob­ne nie­bez­pie­czeń­stwo. Kil­ka razy napo­mknął tyl­ko mat­ce łamią­cym się gło­sem, że być może powi­nien wyna­jąć wła­sne miesz­ka­nie i wte­dy nie będzie wąt­pli­wo­ści, że obo­wią­zek sprzą­ta­nia akwa­rium nale­ży wyłącz­nie do nie­go. Ale przy każ­dej takiej suge­stii mat­ka natych­miast pada­ła na fotel wpół­zem­dlo­na i Filip w oba­wie o jej życie cofał pro­po­zy­cję, a potem sie­dział, trzy­ma­jąc ją za rękę, póki nie poczu­ła się lepiej. Któ­re­goś dnia, przy­cho­dząc do sie­bie, mat­ka zwró­ci­ła ku nie­mu pobla­dłą twarz i wyszep­ta­ła, przy­my­ka­jąc szklą­ce się od łez oczy:
– Lepiej kup sobie kom­pu­ter.

Cho­ciaż zro­bił to tyl­ko na proś­bę mat­ki, kom­pu­ter oka­zał się dla Fili­pa obja­wie­niem. Uświa­do­mił mu, że mimo nie­zli­czo­nych godzin poświę­co­nych obser­wa­cji ryb, tak napraw­dę sła­bo zna ich świat. Inter­net odkrył przed nim ryby, któ­re uda­wa­ły kamie­nie, ryby-musz­le, ryby-kora­low­ce, ryby pła­skie i prze­zro­czy­ste jak liście glo­nów albo potęż­ne i meta­licz­ne jak frag­men­ty zato­pio­nych stat­ków. Oglą­da­jąc te cuda, przy­rzekł sobie, że gdy­by mat­ka dała mu wybrać tyl­ko jed­ną jedy­ną rybę na wła­sność, był­by to bojow­nik – w bajecz­nym pió­ro­pu­szu lilio­wo-pur­pu­ro­wych płetw. Włą­czał You Tube i widział, jak bojow­nik tań­czy, moc­ny, pew­ny sie­bie, jak­by był świa­dom wła­sne­go pięk­na: pół ryba, pół bóg. To na nim Filip w koń­cu sku­pił wszyst­kie swo­je zdol­no­ści i wie­czo­ra­mi, po powro­cie z pocz­ty, malo­wał już tyl­ko jego. Tak jak w dzie­ciń­stwie śle­dził pędz­lem płyn­ny ruch. Ukło­ny, wybi­cia w górę, roz­ca­pie­rzo­ne bocz­ne płe­twy, jak­by ręce owi­nię­te bran­so­le­ta­mi piór i skó­rza­nych pasków się­ga­ły ku nie­bu w ple­mien­nym tań­cu. Cza­sem malo­wał ich kil­ku, bo bojow­nik pędził w ten i w tam­ten kąt, roz­dwa­jał się pra­wie w bogac­twie wła­snej żywot­no­ści, a potem roz­dzie­lał, więc Filip malo­wał też jego roz­rzu­co­ne frag­men­ty i poje­dyn­cze oczy innych ryb wpa­trzo­nych w bojow­ni­ka z prze­stra­chem i podzi­wem. Dzię­ki bojow­ni­ko­wi Filip wresz­cie zna­lazł przy­ja­cie­la, bo kie­dy wysłał pełen pochwał komen­tarz auto­ro­wi fil­mu na You Tube, inten­syw­na kore­spon­den­cja na temat zwy­cza­jów, die­ty i towa­rzy­skich pre­fe­ren­cji obiek­tu ich wspól­nej pasji dopro­wa­dzi­ła go wresz­cie do spo­tka­nia z Andrze­jem.

Andrzej repre­zen­to­wał sobą wszyst­ko to, czym Filip nie śmiał się stać, choć lubił obser­wo­wać te aspek­ty życia z zacie­ka­wie­niem i odro­bi­ną zazdro­ści. Dzie­sięć lat star­szy, wyso­ki, dobrze zbu­do­wa­ny Andrzej posia­dał nie tyl­ko bojow­ni­ka i apa­rat cyfro­wy, któ­rym nagry­wał jego impo­nu­ją­ce tań­ce. Miał też żonę, dwóch synów, nowe mit­su­bi­shi, dom w mod­nej dziel­ni­cy i agen­cję pośred­nic­twa nie­ru­cho­mo­ści, któ­rą zało­żył do spół­ki ze szwa­grem. Kie­dy po dwóch mie­sią­cach kore­spon­den­cji Andrzej wresz­cie odwie­dził Fili­pa, zmie­rzył jego miesz­ka­nie w blo­ku spoj­rze­niem, któ­re odru­cho­wo oce­nia­ło jego war­tość ryn­ko­wą.
– Dla­cze­go się stąd nie wynie­siesz? – powie­dział wresz­cie, pod­su­mo­wu­jąc obra­chu­nek.

Obietnica (fragment)

Kot nasi­kał mu na popra­wio­ne pra­ce. Stał przy kse­ro w sekre­ta­ria­cie i kopio­wał cuch­ną­ce kart­ki. Ona mia­ła do skse­ro­wa­nia jakiś dłuż­szy tekst, więc też przy­szła póź­nym wie­czo­rem, żeby sekre­tar­ki nie patrzy­ły na nią z wyrzu­tem. To było ostat­ni raz, przed świę­ta­mi.

- Co powiesz, jak cię zapy­ta­ją, gdzie masz ory­gi­na­ły?

- Jak to co? Że kot na nie nasi­kał.

Potem już go nie widzia­ła. Świę­ta, szpi­tal, śmierć i dopie­ro ten sen poprzed­niej nocy. Głu­pi sen, a jed­nak zło­żo­na w nim obiet­ni­ca zobo­wią­zy­wa­ła rów­nie moc­no, co obiet­ni­ca dana na jawie. Moż­li­we, że gdy­by nie ten sen, nie sie­dzia­ła­by teraz w suro­wej kapli­cy na cmen­ta­rzu w Bro­okly­nie, obser­wu­jąc wcho­dzą­cych. Co nie zna­czy, że we śnie skła­ma­ła. Napraw­dę wybie­ra­ła się na pogrzeb, ale zamia­ry słab­ną, kie­dy trze­ba wsiąść w pociąg wcze­śnie rano, prze­je­chać dwie­ście kilo­me­trów do Nowe­go Jor­ku, zorien­to­wać się, jak tra­fić metrem na cmen­tarz, a potem wró­cić do Pen­syl­wa­nii jesz­cze w tym samym dniu. W dodat­ku, to nie był praw­dzi­wy pogrzeb. Tyl­ko nabo­żeń­stwo. Memo­rial servi­ce. Krót­kie wspo­min­ki o zmar­łym, naj­czę­ściej żar­to­bli­we. Ame­ry­ka­nie lubią się śmiać nawet w takich oko­licz­no­ściach. Wycią­gnę­ła szy­ję, pró­bu­jąc doj­rzeć coś zza cia­sno usa­dzo­nych ciał żałob­ni­ków. Nie ocze­ki­wa­ła trum­ny, ale mia­ła nadzie­ję, że przy oka­za­łych żół­tych liliach prze­wią­za­nych zło­tą wstę­gą zoba­czy cho­ciaż frag­ment urny. Choć­by jakieś naczy­nie nie­więk­sze od fili­żan­ki wypeł­nio­ne popio­łem, żeby mia­ła pew­ność, że Chris napraw­dę powró­cił do zie­mi. Nie tele­por­to­wał się do innej galak­ty­ki, żeby ją stra­szyć po nocach.

- Jest tam urna? – zapy­ta­ła sąsia­da, bo był od niej wyż­szy przy­naj­mniej o dwa­dzie­ścia cen­ty­me­trów. Pozna­li się przed dzie­się­cio­ma minu­ta­mi przy wej­ściu na cmen­tarz. Obo­je nie zna­li tej oko­li­cy i obo­je, bojąc się zgu­bić, przy­szli na cmen­tarz za wcze­śnie. Krót­ka roz­mo­wa, któ­rą wypeł­ni­li sobie ocze­ki­wa­nie na resz­tę żałob­ni­ków, wyja­wi­ła im, że repre­zen­tu­ją dwie stro­ny tej samej histo­rii. On, Jere­my, jak się przed­sta­wił, pra­wie nie znał Chri­sa. Pra­co­wał za to z jego żoną w piśmie lite­rac­kim. Mar­ta pra­wie nie zna­ła żony. Widzia­ła tyl­ko jej zdję­cie na Face­bo­oku i wie­dzia­ła, że żona miesz­ka na Bro­okly­nie w ich wspól­nym miesz­ka­niu, do któ­re­go Chris wra­cał co week­end po tygo­dniu zajęć.

- Nie ma urny – Jere­my pokrę­cił gło­wą sta­now­czo. – To nie pogrzeb.

- Wiem, ale myśla­łam… To pogrzeb już był? Czy dopie­ro będzie? Chcia­ła­bym wie­dzieć, gdzie go pocho­wa­ją.

Skrzy­wił się.

- Nie wiem, może kazał się roz­sy­pać. Po co chcesz wie­dzieć, gdzie go pocho­wa­ją?

- Tak jakoś – Mar­ta zawsty­dzi­ła się nagle wła­snych przy­zwy­cza­jeń i pró­bo­wa­ła sku­pić uwa­gę na jedy­nym obra­zie, któ­ry ozda­biał kapli­cę. Nie widzia­ła go dobrze z ostat­niej ław­ki. Dużo nie­bie­skie­go i bia­łe chmu­ry z sza­ry­mi brzu­cha­mi. Zmar­twych­wsta­nie? Wnie­bo­wstą­pie­nie? Bóg-ojciec gro­mią­cy Abra­ha­ma? Podob­no stu­den­tom nawet spodo­ba­ła się ta histo­ria z kotem. Opi­sa­li ją na Face­bo­oku. Gdy­by prze­czy­tał to dzie­kan, Chris mógł­by mieć pro­ble­my z pro­mo­cją, ale chy­ba prze­czu­wał, że w tym momen­cie życia może cał­kiem dosłow­nie olać wszel­kie pro­mo­cje. Roze­śmia­na kobie­ca twarz przy­sło­ni­ła nama­lo­wa­ne chmu­ry. Kobie­ta-kapłan roz­po­czę­ła nabo­żeń­stwo. Pra­wie zapo­mnia­ła, że Chris był femi­ni­stą. Kil­ka lat temu opu­bli­ko­wał jakiś waż­ny arty­kuł w tym nur­cie, ale nie bar­dzo mogła sobie przy­po­mnieć, na jaki dokład­nie temat. Word­sworth i Lucy Gray? Shel­ley i jego kobie­ty? A może Fran­ken­ste­in jako ukry­ta kry­ty­ka mizo­gi­ni­zmu? No i świet­nie goto­wał, pomy­śla­ła, rezy­gnu­jąc z poszu­ki­wa­nia tema­tu, a za kil­ka sekund kobie­ta-kapłan powtó­rzy­ła to samo z ołta­rza:

- Wszy­scy pamię­ta­my jego zupę cebu­lo­wą i pasz­tet z wątrób­ki cie­lę­cej.