Dziecinada
dzwieki / WYDARZENIA Piotr Sommer Zbigniew MachejZapis całego spotkania autorskiego z udziałem Zbigniewa Macheja i Piotra Sommera podczas Portu Wrocław 2008.
WięcejFragment książki Jána Ondruša Przełykanie włosa, w przekładzie Zbigniewa Macheja, wydanej w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku, a w wersji elektronicznej 11 października 2021 roku..
1.
Twoją lewą pierś
leżącą na talerzu, przerośniętą drutem,
przeszytą na maszynie do szycia,
można przeglądać, obserwować,
przenosić w koszyczku, podwiązać,
a gdy się w niej znajdzie końcówkę żyły,
rozpruć zupełnie.
2.
Gdy patrzysz przez obrączkę,
przez czworokątne okulary.
3.
Gdy patrzysz przez zgłoskę X,
przez zgłoskę Y.
4.
Gdy patrzysz długo i uporczywie.
5.
Gdy dotykasz zdartym knykciem.
6.
Twoją prawą pierś,
podniesioną spod koła, ze szwem i strupem,
można wydrylować,
zawieszoną na bliźnie można uderzyć kamieniem,
cofnie się przed nim, zmarszczy pod dotknięciem
i ze sutka, który otworzysz palcami,
wyda ptasi skrzek.
Kiedy postawisz lustro przed lustrem,
odwrócą się do siebie tyłem.
Cofnie się światło
pomiędzy lustrami.
Ten mrok
przemrużyć,
przetęsknić
ten księżyc,
przekręcić
ten krąg,
tę studnię
odstać,
przeskrzydlić, przezygzaczyć
tego nietoperza.
Myślałem, że mi przejdziesz
jak ból głowy, jak bezsenna noc,
że cię przeczekam w pasażu jak letni deszcz
razem z dwoma lustrami,
które odwróciły się do siebie tyłem.
Sam
w karambolu naszych twarzy,
iskrzący, siekiera
zawieszona na pocałunku,
zaznaczam cię miłością,
domyślnym tonem, bez dopowiedzeń,
odchodzę,
podwożę się na kuchennych drzwiach,
odjeżdżam na rosnącej gałęzi,
wznoszę się na załamaniu rąk,
dlatego, że
wino jest o tobie,
a żółć o mnie,
jabłko jest o tobie,
a nóż o mnie,
ogień jest o tobie,
a popiół o mnie,
o tobie jest każdy
wieczór z kuglarstwem
księżyca nad dachami,
o mnie jest świt i powrót,
gdy wkręcam głowę pod pachę,
zamykam oczy, zasypiając o tobie,
o tobie jest słowik,
o mnie pies,
który to wszystko szczeka,
szczeka to o mnie,
szczeka to na odwrót,
gdy na załamanie rąk
biorę głęboki wdech, lęk, krzyk
z tym samym oddaleniem naszych ust
i tak z daleka
zaznaczam cię miłością,
domyślnym tonem, bez dopowiedzeń,
aż do krawędzi kamienia,
który jest o mnie
i można tłuc o niego głową.
1.
Czarny jest świat, lśni
tylko odcisk w wodzie,
a w nim odłamek szkła.
2.
Zginasz się,
aby się przekopać pod widnokręgiem
okrągłym jak obrót ręki na kierownicy.
3.
Prostujesz się, zaczepiasz nogawką
o cień, co się przystawia, powtarza
gest w gest
i trzyma z tobą krok.
4.
Kto z nas jest czarny,
kto biały,
kto słaby,
kto silny,
kto przekopał się pod widnokręgiem,
okrągłym jak obrót ręki na kierownicy.
Oglądacz jestem, mętne jajko
bezgłośne, żółtym okiem
w siebie wgapione.
Samowzrokiem widzę samobyt,
gadam samogłosem,
bez ruchu samoust,
krzywię sobietwarz w sobieżalu,
sobieserce we mnie łomoce i sobiełza
ścieka po sobiezmarszczce,
ciemno jest i wąsko w jajku,
i nisko, i duszno, nie ma tu
głowy do góry, wdechu
i krzyku z pełnych płuc,
tylko gniotąca samosprawiedliwość
wnosi samooskarżenie i karze
samotoporem na samopniu,
słucha samokazania, odmawia
samoojczenasz, czyni znak
samokrzyża, milczy samokrzyk.
Oglądacz, z dna jajka łypię,
bez sił na skręt, w jajku
zupełnie, co do joty.
Wypytywacz wgryzam się
w chleb i chleb od siebie
odrywam razem z ustami.
Wypytywacz oddzielony pytam,
z ustami z przodu, na dokrzyknięcie,
rozmawiam z ustami z daleka
i oglądam się, do ust się nie przyznaję,
spotykam się z ustami potajemnie,
zamykam się z nimi na klucz,
przykładam do nich ucho, kręcę głową,
popędzam usta, chichoczę
i mówię: jeszcze, jeszcze,
zawracam je, kiedy skończą,
i domagam się od początku,
bo w ustach jest coś, co nas nęci,
przyciąga, co bez ust ledwie przeczuwamy.
Ktoś to wszystko zatrzymuje
groźbą, że odpowie.
Grzęźnij, poeto, w bagnie po usta,
w czas zapaści, w czas bez dna,
natchnij sobie bańkę powietrza,
drąż kreci chodnik, robaczy szlak,
zostaw za sobą dukt i wryj
się w głąb przez wielkie O.
O pierścień i ogniwo,
gdzie się rozdziera łańcuch,
O ciemne wyjście dna
w kieliszku o północy,
O zbieżny krąg nagonki
na długość noża od góry!
Już płonie gaz,
już tumani i zwodzi
krętą drogą do O,
O się dla ciebie otwiera,
cug z O ścina z O płomyk
i gaz z O syczy,
już jesteś w O
jedną nogą, znikasz w O
i zajmujesz jego wygasłość.
ur. w 1932 r. w Novej Viesce, najważniejszy poeta słowacki drugiej połowy XX wieku. Choć uznawany jest za współzałożyciela zawiązanej w 1957 r. w Trnawie grupy poetyckiej nazywanej Konkretystami, przez całe życie był outsiderem nie przystosowanym do życia w opresyjnym systemie społecznym, borykającym się z chorobami i odrzuceniem. Konkretyści przeciwstawili socrealistycznej poetyce indywidualizm i liryzm, egzystencjalną surowość i rzeczowość obrazowania, sensualność oraz językowy eksperyment. Liryka Ondruša odegrała kluczową rolę w przełamaniu stalinowskiego paradygmatu i socrealistycznego schematyzmu w słowackiej poezji w dekadzie przed Praską Wiosną. Najważniejsze zbiory wierszy: Šialený mesiac (1965, Szaleniec księżyc), V stave žlče (1968, W stanie żółci), Posunok s kvetom (1968, Gest z kwiatem), Kľak (1970, Klęknięcie), Mužské korenie (1972, Męskie przyprawy), Ovca vo vlčej koži (1997, Owca w wilczej skórze ), a także autorski tom wierszy wybranych Prehĺtanie vlasu (1996, Przełykanie włosa). Zmarł w 2000 r. w Stupavie.
Urodził się w 1958 roku w Cieszynie. Poeta, tłumacz poezji czeskiej, słowackiej i angielskiej, eseista. Autor piętnastu zbiorów wierszy. Wieloletni pracownik polskiej dyplomacji kulturalnej w Czechach i na Słowacji. Dotychczas w Biurze Literackim opublikował tomy: Kraina wiecznych zer (2000), Prolegomena. Nieprzyjemne wiersze dla dorosłych (2003), Wspomnienia z poezji nowoczesnej (2005), Wiersze przeciwko opodatkowaniu poezji (2007) oraz książkę poetycką dla dzieci Przygody przyrody (2008); nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius i Nagrody Literackiej Gdynia.
Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Zbigniewa Macheja i Piotra Sommera podczas Portu Wrocław 2008.
WięcejOdpowiedzi Zbigniewa Macheja na pytania Tadeusza Sławka w „Kwestionariuszu 2022”.
WięcejZapis całego spotkania autorskiego z udziałem Darka Foksa, Krzysztofa Jaworskiego, Zbigniewa Macheja i Tomasza Majerana podczas Portu Wrocław 2007.
WięcejSpotkanie wokół książek Bojownicy bez broni Mortena Nielsena, Przełykanie włosa Jána Ondruša i Pernambuco Ivana Wernischa z udziałem Bogusławy Sochańskiej, Zbigniewa Macheja, Leszka Engelkinga, Karola Maliszewskiego i Joanny Orskiej w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.
WięcejZapis całego spotkania autorskiego z udziałem Urszuli Kozioł, Ryszarda Krynickiego, Bohdana Zadury, Piotra Sommera, Jerzego Jarniewicza, Zbigniewa Macheja, Andrzeja Sosnowskiego, Tadeuszy Pióry, Darka Foksa, Wojciecha Bonowicza, Marcina Sendeckiego, Dariusza Suski, Mariusza Grzebalskiego, Dariusza Sośnickiego, Krzysztofa Siwczyka, Marty Podgórnik i Jacka Dehnela podczas Portu Wrocław 2007.
WięcejZapis całego spotkania autorskiego z udziałem Bogusława Kierca, Zbigniewa Macheja, Krzysztofa Siwczyka, Dariusza Sośnickiego i Tomasza Brody podczas Portu Wrocław 2005.
WięcejKomentarz Zbigniewa Macheja towarzyszący premierze przetłumaczonej przez niego książki Przełykanie włosa Jána Ondruša, wydanej w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.
WięcejRozmowa Karola Maliszewskiego ze Zbigniewem Machejem, towarzysząca premierze książki Przełykanie włosa, wydanej w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.
WięcejFragment zapowiadający książkę Jána Ondruša Przełykanie włosa, w tłumaczeniu Zbigniewa Macheja, która ukaże się w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.
WięcejZapis całego spotkania autorskiego poświęconego twórczości Rafała Wojaczka podczas Portu Legnica 2004.
WięcejZapis całego spotkania autorskiego Bogusława Kierca, Zbigniewa Macheja i Anny Podczaszy w trakcie festiwalu Port Legnica 2003.
WięcejZapis całego spotkania autorskiego Zbigniewa Macheja i Tadeusza Pióry podczas Portu Legnica 2000.
WięcejPozakonkursowy zestaw „Wierszy doraźnych 2018” autorstwa Jakuba Kornhausera, Zbigniewa Macheja, Karola Maliszewskiego, Joanny Mueller, Przemysława Owczarka, Grzegorza Wróblewskiego.
WięcejGłos Zbigniewa Macheja w debacie „Poetycka książka trzydziestolecia”.
WięcejZapis spotkania autorskiego „Wiersze z gazet” z Ryszardem Krynickim, Zbigniewem Machejem i Bohdanem Zadurą 20. festiwalu literackiego Port Wrocław 2015.
WięcejO książkach Zbigniewa Macheja i Adama Wiedemanna rozmawiają Marta Podgórnik, Krzysztof Siwczyk, Tomasz Majeran i Andrzej Franaszek.
WięcejKrzysztof Siwczyk, Anna Podczaszy, Bohdan Zadura, Jerzy Jarniewicz, Zbigniew Machej oraz Tomasz Broda o tym, czy poezja to próba „dania w pysk światu”, czy może jego zmiany?
WięcejZbigniew Machej, Krzysztof Siwczyk, Marcin Świetlicki i Bohdan Zadura zastanawiają się, czy istnieją słowa o ujemnym potencjale poetyckim. Port Legnica 2002.
WięcejRozmowa Michała Domagalskiego ze Zbigniewem Machejem, towarzysząca premierze e‑booka Telefon z antypodów. Wiersze z młodości w epoce minionej (1978–1990), wydanego w Biurze Literackim 8 marca 2016 roku.
WięcejAutorski komentarz Zbigniewa Macheja w ramach cyklu „Historia jednego wiersza”, towarzyszący premierze książki Telefon z antypodów. Wiersze z młodości w epoce minionej (1978–1990), wydanej w Biurze Literackim 8 marca 2016 roku.
WięcejWiersz zarejestrowany podczas spotkania „Wiersze z gazet” na festiwalu Port Wrocław 2015.
WięcejWiersze z książki Przygody przyrody. Fragment spotkania autorskiego „Dziecinada” z udziałem poetów, ilustratorów oraz aktorów Teatru Lalek we Wrocławiu.
WięcejWiersz z książki Kraina wiecznych zer (2000).
WięcejFragment zapowiadający książkę Telefon z antypodów. Wiersze z młodości w epoce minionej (1978 – 1990) Zbigniewa Macheja.
WięcejFragment zapowiadający książkę Telefon z antypodów. Wiersze z młodości w epoce minionej (1978 – 1990) Zbigniewa Macheja.
WięcejWiersz z książki Mroczny przedmiot podążania (2014).
WięcejGłos Zbigniewa Macheja w debacie „Jak zapodawać poezję”.
WięcejKomentarz Zbigniewa Macheja do wiersza „Z psa na psa skacze pchła”, który wraz z ilustracją Ewy Kozyry-Pawlak znalazł się w książce dla dzieci Sposoby na zaśnięcie, wydanej w Biurze Literackim 13 lipca 2015 roku.
WięcejDzieci zadają pytania autorom i autorkom książki Sposoby na zaśnięcie, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 13 lipca 2015 roku.
WięcejWiersz zarejestrowany podczas spotkania „Wiersze z gazet” na festiwalu Port Wrocław 2015.
WięcejWiersz Zbigniewa Macheja z książki Kraina wiecznych zer.
WięcejGłos Zbigniewa Macheja w debacie „Wakacje z książkami”.
WięcejWiersz z tomu Wiersze przeciwko opodatkowaniu poezji, zarejestrowany podczas spotkania „Wiersz polski średniej długości” na festiwalu Port Wrocław 2007.
WięcejWiersz z tomu Prolegomena, zarejestrowany podczas spotkania premierowego na festiwalu Port Legnica 2003.
WięcejKomentarz do wiersza z nowej książki Zbigniewa Macheja Mroczny przedmiot podążania.
WięcejZe Zbigniewem Machejem o jego nowym tomie wierszy Mroczny przedmiot podążania i kilku innych sprawach rozmawia Marcin Baran.
WięcejGłos Zbigniewa Macheja w debacie „Z Fortu do Portu”.
WięcejGłos Zbigniewa Macheja w debacie „Być poetą dzisiaj”.
WięcejGłos Zbigniewa Macheja w debacie „Książka 2008”.
WięcejKomentarze Karola Maliszewskiego, Macieja Meleckiego, Zbigniewa Macheja, Macieja Roberta.
WięcejKomentarze Jerzego Jarniewicza, Marty Podgórnik, Zbigniewa Macheja, Michała Cichego.
WięcejRozmowa Kuby Mikurdy ze Zbigniewem Machejem.
WięcejAutorski komentarz Zbigniewa Macheja do wierszy z książki Wspomnienia z poezji nowoczesnej.
WięcejAutroski komentarz Zbigniewa Macheja do wierszy z książki Prolegomena. Nieprzyjemne wiersze dla dorosłych.
WięcejAutorski komenatrz Zbigniewa Macheja do wierszy z książki Kraina wiecznych zer.
WięcejEsej Zbigniewa Macheja o poezji Tadeusza Różewicza, Andrzeja Sosnowskiego i Bohdana Zadury
WięcejWiersz z tomu Kraina wiecznych zer, zarejestrowany podczas spotkania premierowego na festiwalu Port Legnica 2000.
WięcejWiersz z tomu Kraina wiecznych zer, zarejestrowany podczas spotkania premierowego na festiwalu Port Legnica 2000.
WięcejZe Zbigniewem Machejem o książce Kraina wiecznych zer rozmawia Bartłomiej Majzel.
WięcejKomentarz Zbigniewa Macheja towarzyszący premierze przetłumaczonej przez niego książki Przełykanie włosa Jána Ondruša, wydanej w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.
WięcejRecenzja Karola Maliszewskiego towarzysząca premierze książki Przełykanie włosa Jána Ondruša w tłumaczeniu Zbigniewa Macheja, wydanej w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.
WięcejRozmowa Karola Maliszewskiego ze Zbigniewem Machejem, towarzysząca premierze książki Przełykanie włosa, wydanej w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.
WięcejFragment zapowiadający książkę Jána Ondruša Przełykanie włosa, w tłumaczeniu Zbigniewa Macheja, która ukaże się w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.
WięcejKomentarz Zbigniewa Macheja towarzyszący premierze przetłumaczonej przez niego książki Przełykanie włosa Jána Ondruša, wydanej w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.
WięcejRecenzja Karola Maliszewskiego towarzysząca premierze książki Przełykanie włosa Jána Ondruša w tłumaczeniu Zbigniewa Macheja, wydanej w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.
WięcejRozmowa Karola Maliszewskiego ze Zbigniewem Machejem, towarzysząca premierze książki Przełykanie włosa, wydanej w Biurze Literackim 6 kwietnia 2021 roku.
WięcejSzkic Adama Wiedemanna opublikowany w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.
WięcejRecenzja Marcina Orlińskiego z książek Zima w małym mieście na granicy i Przygody przyrody, która ukazała się na stronie marcinorlinski.pl.
WięcejSzkic Grzegorza Tomickiego towarzyszący premierze nowej książki Zbigniewa Macheja Mroczny przedmiot podążania, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 23 czerwca 2014 roku.
WięcejRecenzja Marcina Barana z książki Zbigniewa Macheja.
WięcejKomentarze Wojciecha Bonowicza, Tomasza Fijałkowskiego, Anny Kałuży oraz Bohdana Zadury.
WięcejKomentarze Tomasza Fijałkowskiego, Bogusława Kierca i Bartłomieja Majzla.
WięcejRecenzja Adama Pluszki z książki Wspomnienia z poezji nowoczesnej Zbigniewa Macheja.
WięcejRecenzja Grzegorza Tomickiego towarzysząca premierze Kraina wiecznych zer Zbigniewa Macheja.
WięcejKomentarz Henryka Berezy do książki Prolegomena. Nieprzyjemne wiersze dla dorosłych Zbigniewa Macheja.
Więcej