Ach, gdzie są niegdysiejsze foldery!

Gdy­by Vil­lon żył współ­cze­śnie, z pew­no­ścią wspo­mi­nał­by „panie minio­ne­go cza­su” w taki spo­sób, w jaki robi to w tomie Dar­ka Fok­sa tata, któ­ry przed­sta­wia nam kata­log swych miło­snych wspo­mnień.

Tablet taty skła­da się z trzy­dzie­stu sied­miu tek­stów poetyc­kich („fol­de­rów”) nazwa­nych imio­na­mi kobiet, któ­re prze­wi­nę­ły się przez życie tytu­ło­we­go boha­te­ra (nie licząc ostat­nie­go tek­stu, koń­czą­ce­go „spo­wiedź”: „Wię­cej fol­de­rów nie pamię­tam”). Książ­ka Fok­sa to inte­re­su­ją­ca zaba­wa lite­rac­ka, tom w zamy­śle pełen dosłow­no­ści, kon­kre­tu, praw­dzi­we­go życia, a jed­nak w szcze­gó­łach ujmu­ją­cy lirycz­no­ścią.

Jest tu mnó­stwo humo­ru zmie­sza­ne­go z łagod­ną nostal­gią, a tak­że suge­styw­na obra­zo­wość, dzię­ki któ­rej za pomo­cą kil­ku kre­sek szki­cu­je autor nie tyl­ko sytu­acje, któ­re zapa­dły w pamięć, ale i por­tret każ­dej z kobiet. We wszyst­kich przy­pad­kach jest on oczy­wi­ście frag­men­ta­rycz­ny – jak nasza pamięć – ale intu­icyj­nie czu­je­my, że w jakiś spo­sób odda­je isto­tę danej rela­cji. Stąd skie­ro­wa­nie na detal, rekwi­zyt, wra­że­nie – każ­da z miło­ści taty poja­wia się jak gdy­by przez szpa­rę w drzwiach, a to, cze­go nie widać, odbior­ca musi sobie sam doma­lo­wać. Jeśli ero­tyzm, to dys­kret­ny, w gra­ni­cach dobre­go sma­ku i pod­szy­ty humo­rem. Wszyst­ko wyda­je się tu raczej uła­dzo­ne niż „oszli­fo­wa­ne chro­pa­wym pumek­sem” – pogry­wa zatem Foks z czy­tel­ni­kiem, bio­rąc Katul­lu­sa za swe­go patro­na.

W kwe­stii for­my opo­wia­da się poeta za dobrze wywa­żo­nym mini­ma­li­zmem, ale ujmu­je czy­tel­ni­ka dąże­niem do ładu i swo­istej regu­lar­no­ści – jed­no­li­te tytu­ły i począt­ki wier­szy infor­mu­ją o „loka­li­za­cji” danej histo­rii miło­snej w pamię­ci zepsu­te­go table­tu. Choć nie­któ­re z kobiet budzą w tacie sil­niej­sze emo­cje niż inne (Kata­rzy­na dru­ga, Wero­ni­ka, Judy­ta czy Róża), to trak­tu­je je on na rów­ni – każ­dej z nich prze­zna­cza tyl­ko dwa dys­ty­chy. W tak skro­jo­nej szu­flad­ce pamię­ci zmie­ścić się zatem musi esen­cja danej zna­jo­mo­ści, coś, do cze­go wra­ca się we wspo­mnie­niu. Jed­nak pamięć reje­stru­je zda­rze­nia nie tyl­ko wyryw­ko­wo, ale cza­sem też bez hie­rar­chii waż­no­ści, stąd tyle w tym tomie remi­ni­scen­cji wyglą­da­ją­cych na bła­he, nie­waż­ne czy zbęd­ne. Mimo to boha­ter tomu Fok­sa zapi­su­je je skru­pu­lat­nie, chwy­ta to, co pozo­sta­ło.

Dla­te­go też Tablet taty skła­da się raczej z tego, cze­go nie ma, niż co jest. Inte­re­su­je poetę to, co ule­gło zapo­mnie­niu, cze­go nie da się odtwo­rzyć z zepsu­te­go dys­ku i cze­go nie moż­na zapi­sać w wier­szu. Czy „fol­de­ry”, „grze­chy” czy też „por­tre­ty” ryso­wa­ne przez boha­te­ra, moż­na w ogó­le nazwać wier­sza­mi? Czy nie jest to książ­ka z gatun­ku tych, któ­re zamiast opi­sy­wać świat, raczej każą nam po pro­stu go oglą­dać, ode­rwaw­szy zwrot od książ­ki? Te nie­po­zor­ne „nie­wier­sze”, jak nazy­wa je Justy­na Sobo­lew­ska, mówią o tym, że poezji być może jest wię­cej w tym, co widzi­my za oknem niż w niej samej – wiersz, jeśli cze­muś ma słu­żyć, to jedy­nie ma tę rze­czy­wi­stość wska­zy­wać.