Ainóu

Kosmogonia

„I know – mówisz do Loren, cho­ciaż wca­le nie wiesz,
co ją pobu­dza do pła­czu (inne­go niż wte­dy, gdy o szó­stej rano zdzie­ra
papier z nasze­go dnia albo gdy pła­cze z nudów, ze zło­ści, z gło­du).  – I know”.
Tak samo kosmo­lo­dzy zakła­da­ją ist­nie­nie dark mat­ter, ener­gy i flow.

Tyle wysił­ków, by zro­zu­mieć, roz­pły­wa się jak alka-selt­zer
zosta­wio­ny na mokrym kuchen­nym bla­cie; ich śla­dem
podą­ża smu­ga cie­nia, a jeśli obja­wia się w pisa­niu, w mowie,
w metrum odde­chu i mate­rii, nastę­pu­je rozejm.

Lecz to, co nie­po­ję­te, życie nie­wi­dzial­ne u swe­go począt­ku,
twój wzrok nie­kie­dy wypła­szał w minio­nych mie­sią­cach
w ów punkt w powie­trzu, któ­ry przy drgnie­niu powiek sta­je się prze­pla­ta­nym
rymem pomię­dzy czer­nią twych źre­nic, świa­tłem i poma­lo­wa­ny­mi rzę­sa­mi.

Ude­rzasz się o kant i Loren, któ­ra nie umie mówić, mówi ci: „Ainóu”,
a jeśli nawet uro­nisz jakąś łzę, to słod­ką i nie­spiesz­ną,
podob­ną do two­ich ciem­nych, mięk­kich poża­łun­ków, jasną niczym płat­ki
kwia­tu koni­czy­ny, ostat­nia kro­pla mle­ka mię­dzy wami i biel tej pierw­szej kart­ki.

Dla­cze­go poża­łun­ki? Czy­ta­jąc tekst ory­gi­nal­ny Kosmo­go­nii, domy­śla­my się pomył­ki anglo­ję­zycz­nej boha­ter­ki wier­sza, któ­ra, jak suge­ru­je jej wło­sko­ję­zycz­ny mąż, doko­na­ła kon­ta­mi­na­cji bachi da seta i baci di seta, powo­łu­jąc w ten spo­sób do życia neo­lo­gizm, hybry­dę poca­łun­ku i jedwab­ni­ka.

Prze­cho­dząc zaś do wer­sji pol­skiej: nie, poża­łun­ki nie mają nic wspól­ne­go z żało­bą tłu­macz­ki po gąsie­ni­cy, któ­ra nie zdo­ła­ła się oprząść w języ­ku prze­kła­du. W rze­czy­wi­sto­ści te nie­co gorz­kie poca­łun­ki dają coś w zamian, za cenę utra­co­ne­go jedwab­ni­ka: pod­kre­śla­ją napię­cie emo­cjo­nal­ne wyczu­wal­ne w wier­szu mię­dzy mat­ką a dziec­kiem („Ude­rzasz się o kant i Loren, któ­ra nie umie mówić, mówi ci: »Ainóu«, a jeśli nawet uro­nisz jakąś łzę, to słod­ką i nie­spiesz­ną”). Przy­wo­łu­ją też zapa­mię­ta­ną przez nas z dzie­ciń­stwa skar­gę: „Poża­łuj mnie”. A przede wszyst­kim odsy­ła­ją do nostal­gii rze­czy pierw­szych i ostat­nich, któ­re wyda­rzą się w ostat­nim wer­sie „tej pierw­szej kart­ki” pomię­dzy mat­ką, cór­ką i obser­wu­ją­cym je mężem/ojcem/poetą.

Małe dziec­ko nie mówi ani języ­kiem mat­ki, ani języ­kiem ojca, ani języ­kiem poezji. Wyda­je się jed­nak wie­le rozu­mieć ze sztu­ki prze­kła­du. Ogła­sza swo­je wła­sne: „Wiem”, i jest to, prze­czu­wa­my, nie tyl­ko fakt fone­tycz­ny, bez­wied­ne powtó­rze­nie pochwy­co­nej zbit­ki dźwię­ków, lecz coś wię­cej – odpo­wiedź na czu­łe „I know” mat­ki, któ­ra bez­rad­nie wsłu­chu­je się w płacz cór­ki. Płacz będą­cy tajem­ni­cą.

„Ainóu” jest tym, co mówi­my, zawsze nie­co na wyrost, dru­gie­mu: obce­mu języ­ko­wi i obcej opo­wie­ści, któ­ra nim prze­ma­wia. Wte­dy gdy wobec tajem­ni­cy zga­dza­my się zawie­sić nie­wia­rę jak pozba­wio­ny dowo­dów kosmo­log zakła­da­ją­cy ist­nie­nie ciem­nej mate­rii. „Ainóu”, pośród wie­lu innych zna­czeń, przy­wo­dzi rów­nież na myśl zuchwa­łą, a jed­no­cze­śnie czu­łą rela­cję z cudzym tek­stem. Rela­cję tłu­ma­cza, któ­ry musi mieć w sobie coś z hazar­dzi­sty, gdyż zawsze ryzy­ku­je, licząc, że na koniec powie mu: „Ainóu” czy­tel­nik.