Albo-albo, Znaleźli o świcie

Albo-albo

przy­ja­ciel mój wyjeż­dża dziś do Kopen­ha­gi
gdzie autor Albo-albo żył i ma swój pomnik

będzie zmy­wał naczy­nia przez osiem mie­się­cy
a potem do Lon­dy­nu skie­ru­je swe kro­ki

(wła­śnie mia­ło być lato
lecz deszcz spadł i je strą­cił pa)

dwóch nie­wi­do­mych chłop­ców bawi­ło się w par­ku
i jeden do dru­gie­go zawo­łał: Ty gapo

W 1989 roku wzią­łem udział w kon­kur­sie poetyc­kim ogło­szo­nym przez „bru­Lion”. Wysła­łem nań zestaw kil­ku­na­stu wier­szy, wśród nich ten, zaty­tu­ło­wa­ny Albo-albo, napi­sa­ny w dru­giej poło­wie lat 80., na pew­no jesz­cze przed upad­kiem komu­ny. Cho­dzi­łem wów­czas na wykła­dy ks. Józe­fa Tisch­ne­ra, któ­ry m.in. czy­tał i komen­to­wał dla nas Kier­ke­ga­ar­da. To tłu­ma­czy tytuł, a tro­chę może i temat, bo Tisch­ner chciał, żeby­śmy wyjeż­dża­li na Zachód, pra­co­wa­li, uczy­li się i wra­ca­li, żeby robić filo­zo­fię (lite­ra­tu­rę etc.) w Pol­sce. Wie­lu wyjeż­dża­ło, a ja jakoś nie potra­fi­łem… Poje­cha­łem dopie­ro w latach 90. (do USA) i rze­czy­wi­ście zmy­wa­łem naczy­nia. Ale bez­po­śred­nim impul­sem do powsta­nia wier­sza była scen­ka z chłop­ca­mi opo­wie­dzia­na mi przez kogoś tak, jak to zapi­sa­łem w wier­szu.

Znaleźli o świcie

Zna­leź­li go o świ­cie we wła­snych odcho­dach.
Ze spuch­nię­tą ręką czar­nym wznie­sio­nym pal­cem.
Miesz­ka­jąc samot­nie zro­zu­miał jak nie­wie­le trze­ba
żeby dosię­gła nas nie­spra­wie­dli­wość. Wystar­czy jeden obrót
któ­ry ktoś inny odczy­ta jako zachę­tę do zbrod­ni.

„Zabi­ja­jąc czu­ję się upo­ko­rzo­ny. Męczę się. Prze­cież nigdy nie wiesz
czy sam nie umrzesz w trak­cie. Moja rodzi­na bała się o mnie
i wie­dzia­ła że za lęk trze­ba pła­cić. Teraz pła­cę. Wszy­scy
pła­ci­my. Mię­dzy nami nic sta­je się
nama­cal­ne i w koń­cu ude­rza.”

To zna­mien­ne że jego twarz tęże­jąc zacho­wa­ła daw­ny wyraz zwąt­pie­nia.
Trud­no pozbie­rać to cia­ło. Trud­no uwie­rzyć że moż­na
było zasko­czyć w cho­ro­bie czło­wie­ka tak czuj­ne­go.
Ale jakaś histo­ria zamknie się przy­naj­mniej.
Jakaś histo­ria przy­naj­mniej uwol­ni swe­go boha­te­ra.

Nie umiał­bym pod tym wier­szem umie­ścić żad­nej kon­kret­nej daty. Jego nową wer­sję napi­sa­łem spe­cjal­nie dla Wier­szy z oko­lic. Poprzed­nie wer­sje chy­ba znisz­czy­łem, w każ­dym razie nie potra­fię ich odna­leźć. Gdzieś w latach 90., chy­ba jesz­cze w Ame­ry­ce ktoś opo­wie­dział mi (lub prze­czy­ta­łem) histo­rię o wie­lo­krot­nym zabój­cy, któ­re­go zwło­ki – w sta­nie dale­ko posu­nię­te­go roz­kła­du – odna­le­zio­no w pustym miesz­ka­niu. Poli­cja stwier­dzi­ła, że praw­do­po­dob­nie został napad­nię­ty, bro­nił się i zmarł z ran odnie­sio­nych w sza­mo­ta­ni­nie. Wiersz jest waria­cją opar­tą na tej opo­wie­ści.