Czytać głębiej

Każ­dy, kto w stop­niu śred­nio zaawan­so­wa­nym orien­tu­je się w pol­skiej poezji współ­cze­snej, musiał sły­szeć to nazwi­sko. Każ­dy, kto z wła­snej i nie­przy­mu­szo­nej woli stu­diu­je filo­lo­gię pol­ską, wręcz musiał zapo­znać się z jego bły­sko­tli­wy­mi inter­pre­ta­cja­mi zja­wisk kotłu­ją­cych się w prze­strze­ni naszej poezji. Piotr Śli­wiń­ski, bo o nim wła­śnie mowa, to kry­tyk i histo­ryk lite­ra­tu­ry, któ­re­go zbiór szki­ców kry­tycz­nych, ese­jów, ana­liz, medy­ta­cji nad tek­sta­mi pt. Hor­ror poeti­cus publi­ku­je wro­cław­skie Biu­ro Lite­rac­kie.

Ramy, jakie zakre­śla swo­imi tek­sta­mi Śli­wiń­ski są impo­nu­ją­ce – z jed­nej stro­ny obser­wu­je­my głę­bo­kie eru­dy­cyj­ne inter­pre­ta­cje wier­szy kla­sy­ków, wyda­wać by się mogło muze­al­nych i na dobre roz­po­zna­nych – Miciń­skie­go, Lecho­nia i Wata. Inter­pre­ta­cje odsła­nia­ją­ce przed czy­tel­ni­kiem auten­tycz­ną wiel­kość oma­wia­nych utwo­rów, a jed­no­cze­śnie przy­po­mi­na­ją­ce, że obo­wiąz­kiem odbior­cy poezji jest dłuż­sza medy­ta­cja nad sło­wem i odczu­wa­nie nie­uf­no­ści wobec tego, co po pierw­szej pobież­nej lek­tu­rze wyda­wać się może oczy­wi­ste i zro­zu­mia­łe.

Na kla­sy­kach się jed­nak nie koń­czy – autor rów­nie hoj­nie obda­rza uwa­gą tych, któ­rzy na dobre roz­go­ści­li się w poetyc­kiej teraź­niej­szo­ści. Poetów zna­ko­mi­tych, nie­jed­no­znacz­nych, być może mają­cych już zagwa­ran­to­wa­ne miej­sce w pol­skiej lite­ra­tu­rze. Zadu­ra, Tka­czy­szyn-Dyc­ki, Som­mer, Świe­tlic­ki – to prze­cież zawod­ni­cy ogra­ni, sta­le budu­ją­cy obli­cze poezji. To punk­ty odnie­sie­nia (nega­tyw­ne­go lub pozy­tyw­ne­go), zna­ki orien­ta­cyj­ne dla wie­lu mło­dych adep­tów lirycz­ne­go rze­mio­sła.

Nie moż­na zapo­mnieć rów­nież o trze­cim krę­gu zain­te­re­so­wa­nia Pio­tra Śli­wiń­skie­go – autor uważ­nie przy­glą­da się pol­skim „towa­rom eks­por­to­wym.” Miłosz, Róże­wicz, Szym­bor­ska, Zaga­jew­ski to (dosłow­nie i w prze­no­śni) „pod­ręcz­ni­ko­wi” twór­cy, któ­rzy chy­ba zbyt łatwo ugrzę­zli w skost­nia­łych szkol­nych odczy­ta­niach. Śli­wiń­ski przy­wra­ca im tajem­ni­czość, nie­jed­no­znacz­ność, odsła­nia para­dok­sy ich twór­czo­ści, wychwy­tu­je to, co dra­pież­ne, zgrzy­tli­we, nie­da­ją­ce się zamknąć w goto­wym zesta­wie pro­stych zna­ków szcze­gól­nych.

Hor­ror poeti­cus to książ­ka zna­ko­mi­ta. Jej kon­struk­cja, pozor­ne roz­luź­nie­nie związ­ków pomię­dzy poszcze­gól­ny­mi szki­ca­mi, sprzy­ja swo­bod­nej nie­spiesz­nej lek­tu­rze. Język, mimo aury aka­de­mic­ko­ści, nie zamy­ka nam dostę­pu do naj­bar­dziej istot­nych odkryć.

A tytu­ło­wy hor­ror? Sam autor we wstę­pie opi­su­je prze­dziw­ną, balan­su­ją­cą nad prze­pa­ścią, per­ma­nent­nie zagro­żo­ną egzy­sten­cję poezji jako takiej – bytu kru­che­go i wciąż zmu­sza­ne­go do legi­ty­mi­zo­wa­nia sen­su swo­je­go ist­nie­nia. To gro­za zubo­że­nia, jakim tchnął­by świat pozba­wio­ny poezji. Zobacz­cie, mówi autor, o czym nie mogli­by­śmy myśleć i mówić, gdy­by nie ci, któ­rzy ubra­li to za nas w sło­wa i zamknę­li w wer­sach.

Recen­zja zosta­ła opu­bli­ko­wa­na w ser­wi­sie Lubimyczytać.pl. Dzię­ku­je­my redak­cji za wyra­że­nie zgo­dy na prze­druk.