Edmund White – Hotel de Dream

Opo­wieść o malo­wa­nym chłop­cu, przed­sta­wio­na na kar­tach powie­ści Edmun­da Whi­te­’a, kon­fron­tu­je czy­tel­ni­ka z ponu­rym obli­czem XIX-wiecz­ne­go Nowe­go Jor­ku. Uka­zu­je sytu­ację ówcze­snych nędza­rzy, drob­nych zło­dzie­jasz­ków, a przede wszyst­kim homo­sek­su­al­nych męż­czyzn utrzy­mu­ją­cych się dzię­ki pro­sty­tu­cji.

Edmund Whi­te to współ­cze­sny ame­ry­kań­ski pisarz i kry­tyk, czło­nek wie­lu sto­wa­rzy­szeń lite­rac­kich. Jest zade­kla­ro­wa­nym gejem. W swo­ich utwo­rach czę­sto poru­sza pro­ble­my osób o odmien­nej orien­ta­cji sek­su­al­nej. Jak sam przy­zna­je, swo­je pisar­stwo uwa­ża za nowa­tor­skie:

„To jeden z uro­ków bycia przy naro­dzi­nach nowe­go nur­tu – o wie­lu rze­czach moż­na napi­sać po raz pierw­szy. Napi­sa­łem pierw­szą gejow­ską książ­kę podróż­ni­czą, pierw­szy porad­nik ero­tycz­ny i pierw­szą powieść o coming oucie. Moja naj­now­sza powieść to bodaj pierw­sza książ­ka o przy­jaź­ni geja i hete­ro­sek­su­al­ne­go męż­czy­zny. W życiu zda­rza się wie­le takich przy­jaź­ni, ale pisze się o nich mało albo wca­le”.

Hotel de Dre­am opo­wia­da o ostat­nich dniach życia XIX-wiecz­ne­go pisa­rza natu­ra­li­sty – Ste­phe­na Cra­ne­’a. Poza nim na kar­tach powie­ści zosta­je przed­sta­wio­nych wie­le innych zna­nych posta­ci auten­tycz­nych. Wystar­czy wspo­mnieć o Jose­phie Con­ra­dzie czy Hen­rym Jame­sie. W powie­ści zosta­ją rów­nież uka­za­ne licz­ne praw­dzi­we wyda­rze­nia z życia Cra­ne­’a: jego zwią­zek z była pro­sty­tut­ką Corą Cra­ne, podró­że na Kubę, epi­zod zwią­za­ny z miesz­ka­niem w slum­sach Nowe­go Jor­ku. Jed­nak głów­ny temat, jakim jest pró­ba napi­sa­nia tuż przed śmier­cią książ­ki o homo­sek­su­al­nym chłop­cu, to praw­do­po­dob­nie fik­cja lite­rac­ka stwo­rzo­na przez Edmun­da Whi­te­’a. W „Posło­wiu” do jego powie­ści dowia­du­je­my się, iż: „Jeśli cho­dzi o ręko­pis, któ­ry zaty­tu­ło­wa­łem Malo­wa­ny chło­piec, to wszyst­ko tu jest nie­pew­ne (co czy­ni z tego zresz­tą grat­kę dla powie­ścio­pi­sa­rza)”.

W Hote­lu de Dre­am mamy do czy­nie­nia z przed­sta­wie­niem trzech histo­rii. Pierw­sza, snu­ta przez trze­cio­oso­bo­we­go nar­ra­to­ra, uka­zu­je podróż Ste­pha­na Cra­ne­’a do Nie­miec, jego wal­kę z cho­ro­bą i śmierć. Dru­gą histo­rię opo­wia­da on sam. Przy­wo­łu­je z pamię­ci wspo­mnie­nia o pozna­nym na uli­cy Nowe­go Jor­ku Ellio­cie – chłop­cu z dam­skim maki­ja­żem na twa­rzy.

Zna­jo­mość ta wywar­ła na nim tak duże wra­że­nie, iż posta­na­wia histo­rię chło­pa­ka upa­mięt­nić na kar­tach swo­jej ostat­niej powie­ści. Sta­ra się przy­po­mnieć sobie wszyst­kie infor­ma­cje o śro­do­wi­sku, z jakim zwią­za­ny był opi­sy­wa­ny przez nie­go mło­dy czło­wiek. W momen­tach, w któ­rych pamięć zawo­dzi­ła, usi­łu­je wyde­du­ko­wać rze­czy­wi­ste wyda­rze­nie na posta­wie nie­licz­nych szcze­gó­łów, spo­tka­nych przy­pad­ko­wo osób i nie­do­po­wie­dzia­nych zdań. Jego dzie­ło sta­je się przed­śmiert­ną pró­bą zro­zu­mie­nia ludzi bar­dzo odmien­nych od nie­go same­go. W ostat­nich chwi­lach życia usi­łu­je dotrzeć do moty­wów postę­po­wa­nia osób o innej orien­ta­cji sek­su­al­nej i uka­zać ogrom pro­ble­mów, z jaki­mi musia­ły się one zma­gać pod koniec XIX stu­le­cia.

Mimo skom­pli­ko­wa­nej kom­po­zy­cji, lek­tu­ra nie spra­wia czy­tel­ni­ko­wi więk­sze­go pro­ble­mu. Momen­ty, w któ­rych Edmund Whi­te przed­sta­wia w swo­im dzie­le frag­men­ty powie­ści Cra­ne­’a, zazna­czo­ne są zmniej­szo­ną wiel­ko­ścią czcion­ki. Trud­ność może spra­wiać na począt­ku styl pisa­rza – bogac­two szcze­gó­łów, cha­otycz­ne i wybiór­cze opi­sy osób czy miejsc. Jed­nak po kil­ku stro­nach książ­ki taki spo­sób obra­zo­wa­nia spra­wia, że dzie­ło nabie­ra swo­iste­go kli­ma­tu. Poważ­ną trud­ność sta­no­wi nato­miast brak przy­pi­sów od tłu­ma­czy w momen­tach poja­wia­nia się łaciń­skich, fran­cu­skich czy wło­skich słów lub zwro­tów.

Książ­ka nie jest na pew­no przy­jem­ną, lek­ką pod wzglę­dem tema­tu lek­tu­rą. Poru­sza jed­nak wie­le waż­nych aspek­tów. Przed­sta­wia mniej­szość sek­su­al­ną odtrą­co­ną przez spo­łe­czeń­stwo, zmu­szo­ną ukry­wać swo­je skłon­no­ści. W prze­ciw­nym wypad­ku każ­dy z tych ludzi był­by wyklu­czo­ny z życia towa­rzy­skie­go i żył­by na skra­ju nędzy, pozba­wio­ny per­spek­tyw. Powieść nie kon­cen­tru­je się na przy­cho­dzą­cym od razu na myśl pro­ble­mie nie­to­le­ran­cji. Się­ga głę­biej, poka­zu­jąc, jak trud­na może być reali­za­cja samej chę­ci pozna­nia dru­gie­go czło­wie­ka.