recenzje / IMPRESJE

Miłość jest kłamstwem, ale działa

Justyna Sobolewska

Esej Justyny Soblewskiej towarzyszący premierze antologii Portret kobiety w opowiadaniach dziesięciu hiszpańskich autorek w wyborze i przekładzie Małgorzaty Kolankowskiej.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Tytu­ło­wy naj­pięk­niej­szy tydzień spę­dzi­ły w hote­lu. Kochan­ki z opo­wia­da­nia „Naj­pięk­niej­szy tydzień w naszym życiu”. Pew­ne­go dnia nie­spo­dzie­wa­nie odwie­dził boha­ter­kę mąż kochan­ki. Nie wia­do­mo do koń­ca, czy wie­dział o roman­sie żony. Roz­ma­wia­li w holu, a boha­ter­ka cały czas ner­wo­wo zer­ka­ła w stro­nę win­dy hote­lo­wej, z któ­rej w każ­dej chwi­li mogła wyjść jego żona. I zde­ma­sko­wać romans kobiet. To świet­na, peł­na napię­cia sce­na, jed­ne­go z lep­szych opo­wia­dań tej anto­lo­gii. Spo­ro w nim traf­nych obser­wa­cji miło­snej rela­cji, nie tyl­ko mię­dzy kobie­ta­mi.

Choć­by taki szla­frok. Kobie­ta zasła­nia­ją­ca się szla­fro­kiem daje znać, że spek­takl zakoń­czo­ny, kiosk miło­sny już jest zamknię­ty, teraz chce być poważ­na. Osło­nię­cie się szla­fro­kiem jest jak zacią­gnię­cie kur­ty­ny. Cri­sti­na Peri Ros­si opo­wia­da o teatrze i rekwi­zy­tach miło­ści szcze­gó­ło­wo, ale i z pew­ną dozą iro­nii. Wszyst­ko oka­zu­je się bar­dziej skom­pli­ko­wa­ne. Boha­ter­ka chce być sama z kochan­ką, ale w tym związ­ku nie­uchron­nie ist­nie­je też jej mąż, nie moż­na go zigno­ro­wać. Kie­dy boha­ter­ka patrzy na poroz­rzu­ca­ny bukiet kwia­tów od męża kochan­ki jej myśli krą­żą wokół zaplą­ta­nej rela­cji. Całość zamy­ka iro­nicz­ne zda­nie „To było nie­spra­wie­dli­we, w sto­sun­ku do kwia­tów”.

Nie znaj­dzie­my w tym zbio­rze spój­ne­go por­tre­tu kobie­ty hisz­pań­skiej. I dobrze. Autor­ki nale­żą do róż­nych poko­leń. Nie są dobrze zna­ne w Pol­sce. Ta książ­ka jest jed­no­cze­śnie pierw­szą pre­zen­ta­cją wie­lu z nich. Kon­tekst histo­rycz­ny jest pra­wie nie­obec­ny, co nie prze­szka­dza, nie mamy też poczu­cie, że czy­ta­my opo­wie­ści egzo­tycz­ne – podob­ne boha­ter­ki mogli­by­śmy spo­tkać i w naszej lite­ra­tu­rze. War­to­ścią każ­dej anto­lo­gii opo­wia­dań jest zawsze róż­no­rod­ność. A uda­na bywa wte­dy, gdy znaj­dzie się w niej kil­ka lite­rac­ko cie­ka­wych i zapa­da­ją­cych w pamięć tek­stów. To się spraw­dzi­ło, choć są tu też opo­wia­da­nia mniej uda­ne. Takie, w któ­rych nie jeste­śmy w sta­nie odróż­nić, czy mamy do czy­nie­nia z naiw­ną wizją świa­ta, czy jest wyśru­bo­wa­ną iro­nią. Jak wte­dy , gdy jed­na z boha­te­rek mówi nagle, że poczu­ła się nie tyl­ko kobie­tą, ale i czło­wie­kiem. Albo takie, w któ­rych pomysł nie uniósł cało­ści. Opo­wia­da­nie jest bar­dzo wyma­ga­ją­cym gatun­kiem. Krót­ka for­ma wymu­sza spój­ną kon­struk­cję i moc­ny kon­cept. Tak jak w opo­wie­ści kry­mi­nal­nej „Mat­czy­na miłość” o mat­ce, któ­ra ubez­wła­sno­wol­ni­ła nie­za­leż­ną cór­kę. Za to o wie­le mniej cie­ka­wy jest dzien­nik cię­żar­nej kobie­ty, któ­ry uświa­da­mia, że czy­ta­li­śmy inne lep­sze opo­wia­da­nia o cią­ży. Dobre i spój­ne jest opo­wia­da­nie „Żółw”. Rysu­nek dziew­czyn­ki nie pozo­sta­wia wąt­pli­wo­ści, że była mole­sto­wa­na przez ojca. Co mają robić w takiej sytu­acji nauczy­cie­le?

Naj­lep­sze z tych opo­wia­dań, jeśli już szu­kać wspól­ne­go tema­tycz­ne­go mia­now­ni­ka, mówią o pożą­da­niu, tak jak wspo­mnia­ny „Naj­pięk­niej­szy tydzień” czy „Śle­pa miłość”. To histo­ria o brzyd­kiej kobie­cie, któ­ra ma nie­wi­do­me­go męża. I nawza­jem się cicho nie­na­wi­dzą. W tej sytu­acji ratun­kiem oka­zu­je się kocha­nek, któ­ry wcią­ga ją w grę miło­sną – kocha się z nią przed ocza­mi nie­wi­dzą­ce­go męża. „Miłość jest kłam­stwem, ale dzia­ła”. To zda­nie mogło­by być mot­tem całej tej cie­ka­wej anto­lo­gii.

O autorze

Justyna Sobolewska

Urodziła się w 1972 roku. Krytyk literacki, dziennikarka. Pracuje w tygodniku „Polityka”. Publikowała szkice o literaturze, wywiady, felietony i recenzje książkowe m.in. w „Odrze”, „Kresach”, „Res Publice Nowej”, „Gazecie Wyborczej”, „Nowych Książkach” i „Przeglądzie Politycznym”. Współpracuje z programem „Tygodnik Kulturalny” w TVP Kultura. Zasiada w jury Środkowoeuropejskiej Nagrody Literackiej Angelus i Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. Współautorka książki Jestem mamą (2004) i antologii opowiadań Projekt mężczyzna (2009) oraz autorka Książki o czytaniu (2012). Mieszka w Warszawie.

Powiązania