recenzje / KOMENTARZE

Historia jednego akapitu: „Pałac, zegar, winda”

Janusz Rudnicki

Autorski komentarz Janusza Rudnickiego, towarzyszący premierze książki Człowiek na rondzie, wydanej w Biurze Literackim 26 czerwca 2023 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Sto­ję pod Cen­tral­nym, mgła, nie widać wie­życz­ki Pała­cu, nie widać na nim godzi­ny.


Po nocy hucz­nej z same­go rana pod Dwor­cem Cen­tral­nym, War­sza­wa. Przy­tom­ny na pół, patrzę na Pałac Kul­tu­ry, zadzie­ram sko­ło­wa­ny łeb i nie widzę wie­życz­ki, nie widzę zega­ra na niej, bo mgła. Wsia­dam do pocią­gu, jadę, jadę, alko­hol scho­dzi, ale nie scho­dzi ten obraz, mnie z zadar­tą gło­wą i nie­wi­docz­ne­go zega­ra, bo mgła. Pierw­sze zda­nie więc wyklu­wa się samo: „Sto­ję pod Cen­tral­nym, mgła, nie widać wie­życz­ki Pała­cu, nie widać na nim godzi­ny”.

Kie­dyś musia­ło tak być, że prze­chod­nie nań patrzy­li, a jak była mgła, to ci, któ­rzy zegar­ka nie mie­li, pyta­li o godzi­nę tych, któ­rzy go mie­li (tego moty­wu uży­ję w ostat­nim opo­wia­da­niu, „Tok wyda­rzeń”). Pierw­sze zda­nie jak klo­cek domi­no, jeśli pada, to paść musi następ­ne: „Daw­no temu w całej sto­li­cy jeden był tyl­ko zegar, ten wła­śnie. Czwór­po­sta­cio­wy, na każ­dą stro­nę jeden. I gdy przy­szła mgła, nikt nie wie­dział, któ­ra godzi­na. Męż­czyź­ni z pra­cy nie mogli wyjść, a kobie­ty za mąż”. A potem kto? Kto pod wte­dy nim stoi? Przy­po­mi­na mi się win­dziar­ka w pała­cu, na krze­śle z góry i na dół przez cały dzień, co za życio­rys! Moja mat­ka mogła­by nią być, a wte­dy stać pod Pała­cem musiał­by ojciec, i jeśli tak, to wte­dy ja poczę­ty zosta­je w sto­li­cy, w win­dzie. No, i już, dalej już z gór­ki.

Ten pierw­szy aka­pit, ten począ­tek był jak bom­ba kase­to­wa, eks­plo­do­wa­ło jed­no zda­nie, a z nie­go następ­ne. Wyszedł z tego tekst krót­ki, ale nie­ko­niecz­nie mały. Potem następ­ny w tym sty­lu i następ­ny, aż te wszyst­kie kawał­ki zmon­to­wa­ły się jak tetrix, w posta­ci Czło­wie­ka na ron­dzie wła­śnie.

O autorze

Janusz Rudnicki

Urodzony w 1956 roku w Kędzierzynie-Koźlu na Śląsku. Pisarz i eseista. Emigrant polityczny, od 1983 roku mieszkał w Hamburgu, gdzie studiował slawistykę i germanistykę. Debiutował opowiadaniem w berlińskim „Archipelagu”. Nominowany do Nagrody Literackiej Nike 2008 za Chodźcie, idziemy. Finalista Nagrody Literackiej Nike 2010 oraz nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2010 za Śmierć czeskiego psa.

Powiązania

Rozmowy na koniec: odcinek 15 Janusz Rudnicki

nagrania / transPort Literacki Różni autorzy

Pięt­na­sy odci­nek z cyklu „Roz­mo­wy na koniec” w ramach festi­wa­lu Trans­Port Lite­rac­ki 28. Muzy­ka Resi­na.

Więcej

Człowiek na rondzie

nagrania / transPort Literacki Janusz Rudnicki Resina

Czy­ta­nie z książ­ki Czło­wiek na ron­dzie z udzia­łem Janu­sza Rud­nic­kie­go w ramach festi­wa­lu Trans­Port Lite­rac­ki 28. Muzy­ka Resi­na.

Więcej

Zbieg z okoliczności

wywiady / o książce Janusz Rudnicki Mirek Kulisz

Roz­mo­wa Miro­sła­wa Kuli­sza z Janu­szem Rud­nic­kim, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Czło­wiek na ron­dzie Janu­sza Rud­nic­kie­go, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 26 czerw­ca 2023 roku.

Więcej

Człowiek na rondzie (2)

utwory / zapowiedzi książek Janusz Rudnicki

Frag­men­ty zapo­wia­da­ją­ce książ­kę Czło­wiek na ron­dzie Janu­sza Rud­nic­kie­go, któ­ra uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 26 czerw­ca 2023 roku.

Więcej

Człowiek na rondzie

utwory / zapowiedzi książek Janusz Rudnicki

Frag­men­ty zapo­wia­da­ją­ce książ­kę Czło­wiek na ron­dzie Janu­sza Rud­nic­kie­go, któ­ra uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 26 czerw­ca 2023 roku.

Więcej

Rozmowy na koniec: odcinek 15 Janusz Rudnicki

nagrania / transPort Literacki Różni autorzy

Pięt­na­sy odci­nek z cyklu „Roz­mo­wy na koniec” w ramach festi­wa­lu Trans­Port Lite­rac­ki 28. Muzy­ka Resi­na.

Więcej

Człowiek na rondzie

nagrania / transPort Literacki Janusz Rudnicki Resina

Czy­ta­nie z książ­ki Czło­wiek na ron­dzie z udzia­łem Janu­sza Rud­nic­kie­go w ramach festi­wa­lu Trans­Port Lite­rac­ki 28. Muzy­ka Resi­na.

Więcej

Zbieg z okoliczności

wywiady / o książce Janusz Rudnicki Mirek Kulisz

Roz­mo­wa Miro­sła­wa Kuli­sza z Janu­szem Rud­nic­kim, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Czło­wiek na ron­dzie Janu­sza Rud­nic­kie­go, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 26 czerw­ca 2023 roku.

Więcej

Na rondzie i pod prąd

recenzje / ESEJE Grzegorz Małecki

Recen­zja Grze­go­rza Małec­kie­go, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Czło­wiek na ron­dzie Janu­sza Rud­nic­kie­go, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 26 czerw­ca 2023 roku.

Więcej

Człowiek na rondzie (2)

utwory / zapowiedzi książek Janusz Rudnicki

Frag­men­ty zapo­wia­da­ją­ce książ­kę Czło­wiek na ron­dzie Janu­sza Rud­nic­kie­go, któ­ra uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 26 czerw­ca 2023 roku.

Więcej

Człowiek na rondzie

utwory / zapowiedzi książek Janusz Rudnicki

Frag­men­ty zapo­wia­da­ją­ce książ­kę Czło­wiek na ron­dzie Janu­sza Rud­nic­kie­go, któ­ra uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 26 czerw­ca 2023 roku.

Więcej

Na rondzie i pod prąd

recenzje / ESEJE Grzegorz Małecki

Recen­zja Grze­go­rza Małec­kie­go, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki Czło­wiek na ron­dzie Janu­sza Rud­nic­kie­go, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 26 czerw­ca 2023 roku.

Więcej