Historia (nie)jednego wiersza

I.

Na począt­ku były dwa wier­sze:

sty­czeń 2019

byli­na

fio­le­to­we dzwo­necz­ki kolej­na byli­na
któ­rą bar­dzo lubię
byli­na albo coś co było i został po tym kolor
kształt zgrab­ny zwar­ty kie­lich bez­rzę­sa powie­ka naj­wy­raź­niej

wszyst­ko po to by wyklu­ła się jakaś for­ma
ruchy peł­ne rymów garb ano­rek­sja
patrze­nie zupeł­nie na pamięć
jak ście­ra­nie bla­tów

ostat­nio się zasta­na­wiam czy nie wejść w jogę na dobre sku­pić dla odmia­ny na tym
co prze­ze mnie prze­cho­dzi –

kot sie­dzi w pudeł­ku po butach
z któ­re­go wyle­wa się on sam i coś jesz­cze

listo­pad 2019

nabi­te. co się­ga dalej

ktoś okry­ty kocem aż po gło­wę myśli
całą powierzch­nią skó­ry
każ­dym przy­le­głym do niej
kawał­kiem wisko­zy
myśli tę stycz­ność:

kolej­ny obiekt
nie­toż­sa­my z wła­snym wykre­sem co zawsze się­ga dalej: wyobraź sobie pta­ka
nabi­te­go na patyk stro­ik a w nim jabł­ko
w któ­rym krzy­żu­ją się dru­ty
i wycho­dzą poza

cza­sem w miej­scu prze­cię­cia linii wody
z jed­nym z ramion pamię­ci
wyra­sta two­ja szy­ja
innym razem tra­cisz wil­goć wiot­cze­jesz
na dnie miski

wyobraź sobie:
owo­ce rodzo­ne przez żer­dzie pędy
któ­re pusz­cza dra­pa­nie a nie pusz­cza­ją sło­wa
przy­po­mnij parę na oknie – sie­bie na odcin­ku
mię­dzy obia­dem a zimą
wyobraź sobie linie

A tak napraw­dę trzy. Z tego trze­cie­go, o tytu­le „dzicz­ka”, nie zosta­ły żad­ne sło­wa, ale moż­na powie­dzieć, że osta­ła się meto­da.

II.

Dzicz­ka to „mło­de drze­wo, uży­wa­ne do szcze­pie­nia odmian szla­chet­nych” albo „dzi­ki pęd wyro­sły z nie­usz­la­chet­nio­nej pod­kład­ki”.

Defi­ni­cja ta pro­wa­dzi w dość nie­po­ko­ją­ce, mrocz­ne rejo­ny sadow­nic­twa.

Szcze­pie­nie drzew jest spo­so­bem ich roz­mna­ża­nia; ma na celu stwo­rze­nie nowych, lep­szych odmian. Zagad­ko­wa nazwa spro­wa­dza się do meto­dy tyleż sier­mięż­nej, co zadzi­wia­ją­co sku­tecz­nej, a przez to przy­pra­wia­ją­cej o dresz­cze. Cały zabieg zda­je się nale­żeć raczej do porząd­ku magii niż upra­wy.

Prze­cież nie mogło być pro­ściej: wyci­nasz kawa­łek roślin­ne­go cia­ła – niech będzie, że pęd gru­szy (rękę? palec?) – i łączysz go za pomo­cą taśmy z innym cia­łem, docze­piasz do pnia pigwy.

Nie mogło być pro­ściej: wyci­nasz frag­ment wier­sza i za pomo­cą śli­ny wkle­jasz go w zupeł­nie inny, a mimo to jakoś pokrew­ny tekst, któ­ry sam wyda­je się nie­peł­ny, nie­wy­star­cza­ją­cy.

maj 2022

byli­na

fio­le­to­we dzwo­necz­ki kolej­na byli­na

byli­na albo coś co było
i został po tym kolor roz­chy­lo­ny kie­lich

powol­ne wykru­sza­nie
aż ujaw­ni się kształt: ruchy peł­ne rymów
garb ano­rek­sję patrze­nie zupeł­nie na pamięć jak ście­ra­nie bla­tów

tak gład­ko wcho­dzisz
w jogę albo len
zasta­na­wiasz się: czym jest to zbro­je­nie
któ­re bie­gnie prze­ze mnie?

kot sie­dzi w pudeł­ku po butach
z któ­re­go wyle­wa się
on sam i coś jesz­cze

maj 2022

nabi­te. co się­ga dalej

ktoś okry­ty kocem aż po gło­wę myśli
całą powierzch­nią skó­ry
każ­dym przy­le­głym do niej
kawał­kiem wisko­zy
myśli tę stycz­ność:

kolej­ny obiekt
nie­toż­sa­my z wła­snym wykre­sem co zawsze się­ga dalej: wyobraź sobie pta­ka
nabi­te­go na patyk stro­ik a w nim jabł­ko
w któ­rym krzy­żu­ją się dru­ty
i wycho­dzą poza

cza­sem w miej­scu prze­cię­cia linii wody
z jed­nym z ramion pamię­ci
wyra­sta two­ja szy­ja
innym razem tra­cisz wil­goć wiot­cze­jesz
na dnie miski

wyobraź sobie:
owo­ce rodzo­ne przez żer­dzie pędy
któ­re pusz­cza dra­pa­nie a nie pusz­cza­ją sło­wa
przy­po­mnij parę na oknie – sie­bie na odcin­ku
mię­dzy obia­dem a zimą
wyobraź sobie linie

Mamy tu do czy­nie­nia z zabie­giem banal­nym, by nie powie­dzieć: pry­mi­tyw­nym. W sztucz­ny spo­sób sca­la się ze sobą dwie róż­ne isto­ty, dokle­ja­jąc bądź wbi­ja­jąc frag­ment jed­ne­go cia­ła w to dru­gie. Docze­pio­ny kawa­łek cia­ła to zraz – „część rośli­ny o cechach korzyst­nych z punk­tu widze­nia czło­wie­ka”. Zraz ma być przede wszyst­kim „szla­chet­ny”, a sta­tus ten bywa zależ­ny od bar­dzo róż­nych, czę­sto odra­ża­ją­cych kry­te­riów (patrz: odmia­na agre­stu „Bia­ły Triumf”). Zada­niem zra­zu jest zro­snąć się z cia­łem dzicz­ki.

Dzi­kie cia­ło to cia­ło sil­ne, żywot­ne, odpor­ne. Cia­ło, któ­re się nie wdzię­czy, ale prze­trwa naj­więk­sze mro­zy i nie pole­gnie pod wzro­kiem naj­bar­dziej wyma­ga­ją­cej czy­tel­nicz­ki. Dzicz­ka peł­ni rolę pod­kład­ki: cia­ła moc­ne­go, ale nie­zbyt atrak­cyj­ne­go, przy­naj­mniej z punk­tu widze­nia wydaj­no­ści czy ozdob­no­ści.

Bywa­ją wier­sze dzi­kie, wier­sze złe. Z tym, że „zły” nie musi wca­le zna­czyć kiep­ski. „Zły” to też, w zależ­no­ści od kon­tek­stu, „roze­źlo­ny”, „zło­wróżb­ny”, „cię­ty” albo – jak­że­by ina­czej – „wiedź­mo­wa­ty.”

Zda­rza­ją się wier­sze „złe” o dzi­kim, roz­bu­do­wa­nym sys­te­mie korze­nio­wym, któ­re jed­nak nie prze­sta­ją budzić wąt­pli­wo­ści, doma­gać się zmian, uzu­peł­nień, cięć.

Tra­fia­ją się też sło­wa, cza­sem fra­zy – o wie­le rza­dziej tek­sty – przy­po­mi­na­ją­ce dro­gie kamie­nie, buj­ne kwia­ty albo fan­ta­zyj­ne mor­skie zwie­rzę­ta.

Rolą dzicz­ki jest pod­dać się uszla­chet­nie­niu.

III.

Dzicz­kę i zraz trze­ba dopa­so­wać tak, by przy­le­ga­ły do sie­bie w jak naj­więk­szym stop­niu. Tech­ni­ka cię­cia ma tu zna­czą­cą rolę.

Zraz naci­na­my na wyso­ko­ści oczka, pod jak naj­więk­szym kątem, a oczko powin­no się zna­leźć w jego czę­ści cen­tral­nej. Następ­nie naci­na­my dzicz­kę tak, by powierzch­nie stycz­ne zra­zu i pod­kład­ki były ide­al­nie gład­kie i dopa­so­wa­ne. Tak połą­czo­ne mocu­je­my spe­cjal­ną taśmą folio­wą i dodat­ko­wo pokry­wa­my war­stwą maści, by szczep szyb­ciej się zago­ił.

W efek­cie powsta­je orga­nizm-hybry­da, któ­ry począt­ko­wo jest led­wie zro­stem, bytem zło­żo­nym z dwóch przy­le­ga­ją­cych do sie­bie ciał. Z cza­sem jed­nak cia­ła te zaczy­na­ją roz­wi­jać się wspól­nie jako jed­no – z zało­że­nia sil­niej­sze i bar­dziej efek­tow­ne. Tej nowej isto­ty nie da się już spro­wa­dzić do pro­ste­go zlep­ka, sumy słów z dwóch róż­nych wier­szy.

czer­wiec – listo­pad 2022 (osta­tecz­na wer­sja tek­stu: 30/10/2022; tytuł: 7/11/2022)

byli­na. co się­ga dalej

fio­le­to­we dzwon­ki albo coś co było
i został po tym kolor
roz­chy­lo­ny kie­lich

wykru­szaj powo­li
aż odsło­nisz kształt: zacisk szczę­ki we śnie garb
ano­rek­sję patrze­nie na pamięć
jak ście­ra­nie bla­tów

tak gład­ko wcho­dzisz
w jogę albo len – wyobraź sobie owo­ce
rodzo­ne przez żer­dzie

kota w pudle po butach
przez któ­re prze­le­wa się
on sam i coś jesz­cze

Któ­ry z dwóch począt­ko­wych wier­szy był dzicz­ką, a któ­ry odmia­ną szla­chet­ną? Co z kogo pobra­no i w jakim celu? Kto na kim został zaszcze­pio­ny? Ile w tym dzi­ko­ści, a ile upra­wy?

PS

Nie­wie­lu ogrod­ni­ków ama­to­rów ma odwa­gę poku­sić się o to, by stwo­rzyć swo­je wła­sne, uni­ka­to­we drzew­ko owo­co­we. A to same korzy­ści. Moż­na stwo­rzyć malut­kie, kar­ło­wa­te drzew­ko dają­ce duże i smacz­ne owo­ce.

A gdy raz już się uda i wyho­du­je na jed­nym pniu np. dwie odmia­ny jabłek, to eks­pe­ry­men­tom nie będzie koń­ca. Bo chce się wię­cej i wię­cej. Wię­cej owo­ców, lep­szej jako­ści i wiel­kich roz­mia­rów.