Ilu potrzeba, żeby tłumaczyć Chanina

Brzmi to jak aneg­do­ta: ilu potrze­ba łotew­skich poetów, żeby prze­tłu­ma­czyć jeden wybór wier­szy Sie­mio­na Cha­ni­na? Jak poka­zu­je ta książ­ka – wystar­czy trzy­na­stu. Dla­te­go że tłu­ma­cze­nie Cha­ni­na na łotew­ski – to trud­ne i nie­wdzięcz­ne zaję­cie: język jego poezji jest wie­lo­war­stwo­wy, a w każ­dej war­stwie doko­nu­je się celo­wa pra­ca z języ­kiem. Na sta­bil­ne obro­ty rze­czy i zmien­ne fra­ze­olo­gi­zmy nakła­da się gra języ­ko­wa, na języ­ko­wą grę nakła­da­ją się ocze­ki­wa­ne i nie­ocze­ki­wa­ne rymy, na rymy nakła­da­ją się kul­tu­ro­we alu­zje i wzię­te z ota­cza­ją­cej rze­czy­wi­sto­ści frag­men­ty języ­ka, któ­re z kolei, mogą prze­obra­zić się w nowe prze­two­rzo­ne fra­ze­olo­gi­zmy itp.

Tłu­macz śle­dzą­cy te języ­ko­we gry będzie musiał bez­pow­rot­nie stra­cić część zwod­ni­czej bez­tro­ski i spon­ta­nicz­no­ści poezji Cha­ni­na i zasłu­ży na scep­tycz­ne reak­cje kry­ty­ków. Ronalds Brie­dis cha­rak­te­ry­zu­je pro­ces tłu­ma­cze­nia zbio­ru „wła­śnie teraz” jako uni­ce­stwia­nie auto­ra w prze­kła­dzie, Ine­se Zan­de­re przy­zna­je, że łotew­ski tekst książ­ki „wpław” jest zdy­stan­so­wa­ny i nie­na­tu­ral­ny, a Anna Auzi­ņa, ze swej stro­ny, pisze, że „w łotew­skiej wer­sji »wpław« lista suk­ce­sów pro­por­cjo­nal­na jest do licz­by wier­szy zepsu­tych przez łotew­skich poetów”. Jed­nak bez wzglę­du na świa­do­mość tego, że ory­gi­nał – a to nie­spo­dzian­ka! – zawsze będzie lep­szy od prze­kła­du, łotew­scy tłu­ma­cze dalej korzy­sta­li z przy­wi­le­ju łama­nia sobie głów nad poezją Cha­ni­na.

Ta edy­cja zawie­ra też wier­sze nowe. Jak poka­zu­ją nie­któ­re z nich, w tek­stach Cha­ni­na z ostat­nie­go cza­su poja­wił się epic­ki roz­mach, cha­rak­ter pisma auto­ra tro­chę się zmie­nia. Kon­ty­nu­owa­ne są mul­ti­me­dial­ne i wie­lo­ję­zy­ko­we per­for­man­se w gru­pie „Orbi­ta”, a tak­że prze­kła­dy współ­cze­snych poetów łotew­skich na rosyj­ski. Już dwa­dzie­ścia lat publi­ko­wa­ne są wier­sze Cha­ni­na, a zain­te­re­so­wa­ny czy­tel­nik mimo wszyst­ko nie spusz­cza go z oka – we wszyst­kich zna­cze­niach tego wyra­że­nia i we wszyst­kich dostęp­nych języ­kach.