Lajos Grendel Poświęcenie Hetmana

Lajos Gren­del w swo­im Poświe­ce­niu het­ma­na snu­je histo­rie, któ­rych, zda­wać by się mogło, nie łączy nic. Nic, prócz absur­du, czar­ne­go humo­ru, nuty gory­czy i Bra­ty­sła­wy, będą­cej miej­scem akcji więk­szo­ści jego opo­wia­dań.

„Zawar­to­ścią wali­zek” jest nie­zli­czo­na ilość zapi­sa­nych kar­tek, któ­re odczy­ty­wa­ne w jakiej­kol­wiek kon­fi­gu­ra­cji, opo­wia­da­ją spój­ną histo­rię. W „Pogań­skiej apo­ka­lip­sie” pozna­je­my przy­czy­ny świe­żo doko­na­nej zbrod­ni, a „Flo­ra, czy­li gro­za metro­po­lii” prze­strze­ga nas przed wła­sny­mi pra­gnie­nia­mi. U Gren­de­la wszyst­ko zda­je się mieć swo­ją cenę. Het­man poświę­ca się, wol­ność sma­ku­je gory­czą, a po snach ero­tycz­nych powsta­ją luki w pamię­ci.

Tytu­ło­we „Poświę­ce­nie het­ma­na” to histo­ria mistrza sza­cho­we­go, któ­ry w bru­tal­ny spo­sób dowia­du­je się tego, że życie tak napraw­dę pozba­wio­ne jest logi­ki. Nie jest roz­gryw­ką, któ­rą moż­na kon­tro­lo­wać, a tego, co nam się przy­da­rza, nie spo­sób ana­li­zo­wać, bowiem naj­czę­ściej opie­ra się to pra­wom czy­stej logi­ki. Podob­ny prze­kaz pły­nie ze wszyst­kich opo­wia­dań Gren­de­la, w któ­rych boha­te­ro­wie sta­ją przed trud­nym zada­niem zro­zu­mie­nia sie­bie i ota­cza­ją­cej ich rze­czy­wi­sto­ści, naj­czę­ściej pono­sząc przy tym poraż­kę. Węgier bawi się z czy­tel­ni­ka­mi, tak napraw­dę nie wyja­śnia­jąc im tego, czy bytem, któ­ry powin­ni obwi­niać za ten sze­reg nie­po­wo­dzeń, jest antycz­ne fatum, przy­pa­dek, czy sam czło­wiek.

Opo­wia­da­nia Gren­de­la nie pod­da­ją się gene­ra­li­za­cji, ucie­ka­ją pro­stej kate­go­ry­za­cji. Mnó­stwo w nich fan­ta­stycz­nych wizji, balan­su­ją­cych na gra­ni­cy rze­czy­wi­sto­ści i fan­ta­zji wyda­rzeń, sur­re­ali­zmu i oni­ry­zmu, któ­re­mu wprost poświę­co­ne zosta­ły czte­ry ostat­nie opo­wia­da­nia. Węgier­ski pisarz kon­fron­tu­je nas z inną rze­czy­wi­sto­ścią, sta­wia­jąc swo­ich boha­te­rów w nie­jed­no­znacz­nych, oso­bli­wych sytu­acjach, nie pozwa­la­ją­cych się zaszu­flad­ko­wać.  Mini­ma­lizm języ­ko­wy, oszczęd­ne opi­sy fabu­ły, brak roz­bu­do­wa­nych opi­sów miejsc akcji – to zna­ki cha­rak­te­ry­stycz­ne auto­ra. Podob­nie jak umie­jęt­ność reje­stro­wa­nia rze­czy­wi­sto­ści, któ­ra pro­stą linię ludz­kie­go życia odkształ­ca w zadzi­wia­ją­cy spo­sób.