Między poezją a prozą

Książ­ka Trzy ścież­ki nad jed­ną rze­ką sumu­ją się skła­da się z 81 kró­ciut­kich tek­stów zapi­sa­nych na nie­speł­na 20 stro­nach. W odau­tor­skim komen­ta­rzu Filip Zawa­da suge­ru­je, że zbiór ten słu­ży bar­dziej do oglą­da­nia niż do czy­ta­nia i chy­ba war­to sko­rzy­stać z tej rady.

Komen­tarz i wstęp two­rzą jedy­ne w mia­rę spój­ne i kon­wen­cjo­nal­ne prze­ka­zy, któ­re znacz­nie uła­twia­ją czy­tel­ni­ko­wi poru­sza­nie się po tym szcze­gól­nym tomi­ku. Same nume­ro­wa­ne tek­sty wymy­ka­ją się gatun­ko­wym kla­sy­fi­ka­cjom, dry­fu­jąc gdzieś pomię­dzy poezją a pro­zą. Naj­bli­żej jest im chy­ba do afo­ry­zmów, choć zawar­te w nich spo­strze­że­nia czę­sto pozo­sta­ją nie­ja­sne. Zbiór tek­stów two­rzy rodzaj mapy myśli. Dro­go­wska­za­mi nie są jed­nak ani nume­ry afo­ry­zmów, ani zna­ki inter­punk­cyj­ne, bo wszyst­kie zda­ją się być umow­ne. W lek­tu­rze tek­stów powin­ni odna­leźć się fani muzycz­nych doko­nań Fili­pa Zawa­dy, tak samo peł­nych poetyc­ko­ści, swo­bo­dy, gry sko­ja­rzeń i nie­ogra­ni­czo­nych moż­li­wo­ści inter­pre­ta­cyj­nych.

Jedy­ną zasa­dą, któ­ra rzą­dzi Trze­ma ścież­ka­mi… jest powtó­rze­nie. Pew­ne uczu­cia, zda­rze­nia i sta­ny poja­wia­ją się w tek­stach po kil­ka razy i to w podob­nych sło­wach czy fra­zach. Głów­ny­mi boha­te­ra­mi tej „pro­zo­po­ezji” zda­ją się być dziec­ko i ojciec uwi­kła­ni w natu­rę i kul­tu­rę, teraź­niej­szość i nie­skoń­czo­ność, boskość i cie­le­sność. Poru­sza­ne przez nich abs­trak­cyj­ne kwe­stie („Co nale­ży oca­lić? Kie­dy myśli Bóg? Czy­im alter ego jeste­śmy?”) czę­sto roz­gry­wa­ją się w cał­kiem nama­cal­nej, przy­ziem­nej sce­ne­rii („Tele­wi­zor śnie­ży. Par­king nocą. Śli­na na butach”). Nie­któ­re frag­men­ty dodat­ko­wo kom­pli­ku­ją zda­nia umiesz­czo­ne w nawia­sach z boku tek­stów, któ­re – jak chce autor – mają być „gło­sem nie­pew­no­ści”. Głos ten zda­je się zresz­tą być wyraź­nie sły­szal­ny w całych Trzech ścież­kach…

Nie spo­sób jed­no­znacz­nie odpo­wie­dzieć na pyta­nie, gdzie i czy w ogó­le sumu­ją się ścież­ki roz­my­ślań Fili­pa Zawa­dy. Jed­no­znacz­ność i oczy­wi­stość na pew­no nie są celem jego pisar­stwa, dla­te­go też naj­now­szą książ­kę auto­ra trud­no nazwać uda­ną lub nie­uda­ną. To raczej rodzaj języ­ko­wej i myślo­wej gim­na­sty­ki, któ­rą każ­dy może upra­wiać, choć nie wszy­scy muszą mieć na to ocho­tę.