O poezji Joanny Mueller

Joan­na Muel­ler zapro­po­no­wa­ła liry­kę nie­zmier­nie odważ­ną. Skło­ni­ła czy­tel­ni­ka do sto­cze­nia poje­dyn­ku z samym sobą, zapro­po­no­wa­ła mu pod­ję­cie wal­ki z jego wła­sny­mi ste­reo­ty­pa­mi i zma­ga­nia ze stan­dar­do­wym podej­ściem do poezji. Był to gest wyzy­wa­ją­cy o nie­prze­wi­dy­wal­nych rezul­ta­tach. Zja­wił się nagle, nie paso­wał do obra­zu liry­ki współ­cze­snej, może nawet – choć jest to pew­ne uogól­nie­nie – nie paso­wał do kon­dy­cji współ­cze­sne­go czy­tel­ni­ka poezji, nawy­kłe­go czy­tać pobież­nie, cza­sem wyłącz­nie po to, żeby się pochwa­lić zna­jo­mo­ścią współ­cze­snej poezji (pro­szę mi wie­rzyć, że to się zda­rza), cza­sem po to, aby utwier­dzić się w swo­ich nawy­kach, co jest kom­for­to­wym zaję­ciem i nie wyma­ga wysił­ku, a nawet pro­fi­tu­je – jak zapi­sa­ła sama Muel­ler: „są któ­rzy wie­dzą nie­wie­le (są moc­niej)”. Tu wła­śnie tkwi­ła śmia­łość, zapew­ne nie­wie­lu zdo­ła podą­żyć za poet­ką, któ­ra jako dro­go­wskaz sta­wia tak intym­ne i poru­sza­ją­ce zapi­sy: „wra­żam lęk w sie­bie, tak w ból / głę­bo­ko, by móc wyra­żać / wraż­li­wiej, sia­dam / i patrzę, kie­dy nie­zdar­nie / idą się zma­gać wier­szem / o czu­łość”.

Odwa­ga pro­po­zy­cji Muel­ler nie­sie poważ­ne kon­se­kwen­cje dla niej samej. Sta­wia­jąc czy­tel­ni­ko­wi wyso­kie wyma­ga­nia, moż­na zostać „bur­mi­strzem marzeń nie­za­miesz­ka­łych”. Joan­na Muel­ler nie dość, że zmu­sza czy­tel­ni­ka do pod­ję­cia wyzwa­nia wobec wła­snych lek­tu­ro­wych przy­zwy­cza­jeń, pod­su­wa mu dodat­ko­wy trud. Odna­le­zie­nie w tek­stach jej samej. Muel­ler w swo­ich utwo­rach jest obec­na nie­sły­cha­nie inten­syw­nie, ale nie w oczy­wi­sty spo­sób, stąd moż­na ją tam uchwy­cić albo cało­ścio­wo albo wca­le, tak mi się wyda­je. Nie pod­su­wa zachę­ca­ją­cych rekwi­zy­tów, nie odwo­łu­je się do zja­wisk czy wyda­rzeń, któ­re mogły­by zostać łatwo podzie­lo­ne na polu świa­to­po­glą­do­wym, nie­za­leż­nie od tego, czy cho­dzi o woj­nę w Ira­ku, bud­dyzm, czy pro­blem z poran­nym wyj­ściem na mia­sto. Zamiast napra­szać się, mówi enig­ma­tycz­nie: „obej­rzyj­cie ją sobie, / nie­ja­sną, obru­sze­ni, nie­pod­le­gli / wzru­sze­niu”. Ucie­ka. Może dla­te­go, że posia­da coś cen­ne­go. Coś, cze­go ktoś inny mógł­by nie udźwi­gnąć. Jakiś dar. A on, jeśli się przy­tra­fi, nie jest ani dla każ­dych oczu, ani dla korzy­ści posia­da­cza.