O poezji Julii Fiedorczuk

Julia Fie­dor­czuk – Listo­pad nad Narwią. Ten tom wybra­łem spo­śród pozo­sta­łych, ten zoba­czy­łem jako debiut 2000 roku. Dla­te­go, że prze­ko­na­ło mnie to sza­mo­ta­nie się z wszech­ogar­nia­ją­cą podró­żą, auten­tycz­ne zma­ga­nie z nie­moż­no­ścią zamiesz­ka­nia, ta dotkli­wość domu-miej­sca, ale też domu-wię­zie­nia, przy­mu­so­we­go panop­ti­cum dla obser­wa­to­ra: „tak samo jak wte­dy gdy śnieg / zasy­pał okna i wszel­kie dro­gi i trze­ba było / zostać w domu”. Poru­szy­łem już ten trop w tek­ście poświę­co­nym pozy­cjom wyda­nym w 2000 roku.

Na tom Julii Fie­dor­czuk zde­cy­do­wa­łem się wska­zać tak­że dla­te­go, że w jej następ­nych książ­kach sta­ło się to, cze­go oso­bi­ście zawsze ocze­ku­ję od liry­ki. Jej świat się otwo­rzył i sta­nął przede mną, czy­tel­ni­kiem, wzbo­ga­co­ny o tra­sy odmien­nych podró­ży, o spek­trum nie­po­ru­sza­nych dotąd tema­tów, o treść pięk­niej­szych baśni, „pod­szy­tych cia­łem”, co zapi­sa­ła sama autor­ka. Opty­ka ogar­nę­ła pojem­niej­szy, nie­pry­wat­ny już zakres, obję­ła nas, a mar­nie wyglą­da­my z tej kosmicz­nej per­spek­ty­wy, „kie­dy nas ota­cza sza­rość peł­na szme­rów i drże­nia”. Ta boha­ter­ka od nie­koń­czą­cych się podró­ży stwier­dzi­ła dotkli­we ist­nie­nie ruchu tak­że obok, wszę­dzie, w każ­dym punk­cie prze­strze­ni, zorien­to­wa­ła się – i dała temu suwe­ren­ny wyraz – że świat został wyda­ny na prze­mi­ja­nie, że „wszyst­ko jest poże­gnal­ne”. Jak­by doj­rza­ła, że rezul­tat prze­miesz­cza­nia się może oka­zać się prze­ra­ża­ją­cy zwłasz­cza wte­dy, gdy zosta­nie wyra­żo­ny nie przez zmia­nę miej­sca, ale cza­su: „Pod tym wszyst­kim / ktoś kie­dyś odkry­je mapę nie­ak­tu­al­ne­go świa­ta. / Pej­zaż prze­sta­rza­łych państw. / Sta­da nie­ak­tu­al­nych zwie­rząt, poży­wia­ją­ce się daw­no wymar­łym gatun­kiem tra­wy. / Domy zje­dzo­ne przez wodę i przez wiatr, a w domach / pożół­kłe zdję­cia miesz­kań­ców”.

Ale nic bez­wa­run­ko­wo. Nic na zawsze. „Świat zasty­ga, tęże­je: Gład­kie morze jak kawa­łek lodu na języ­ku tego / kto umie­ra zimą” – czy­li nawet owo tery­to­rium kosmicz­ne­go ruchu sta­ło się moż­li­we do wyga­sze­nia, do wyha­mo­wa­nia. Sam wiersz dzię­ki temu zaczął się pano­szyć, roz­krze­wiać. Roz­rósł się w mikro­ska­li, śmia­ło, cza­sem nie­mal­że hedo­ni­stycz­nie, tak jak w utwo­rze pt. Chrząszcz: „Tyle mam dzi­siaj gło­du i tyle pra­gnie­nia / Że dzień musi się zmie­nić w nie­skoń­czo­ny stru­mień / Nasy­co­nej żół­ci, ten soczy­sty owoc, świat”. Roz­po­wszech­nił się i umoc­nił w prze­bie­gu samej myśli, rozu­mo­wa­nia, jak w „Kochan­kach na otwar­tym morzu”: „Wszyst­ko jed­no życie, kie­dy na nie­go cze­ka i mówi: teraz jestem two­ja, nale­żę do cie­bie, nale­żę do morza, do zie­mi, do cie­bie”.

Z debiu­tu poezja. Moż­na tak powie­dzieć.