O poezji Konrada Góry

„Jej powie­trze jest kla­ro­wa­ne dłu­tem, to Pol­ska. / W spoj­rze­niu ukry­wa głóg na zło­mo­wi­sku, to Pol­ska. / Bło­to, jele­nie, szczęk ognia w psze­ni­cy, to Pol­ska. / Tur­bi­na na maź bra­ną z kotłow­ni, to Pol­ska. / Listo­pad w małym, tłu­stym, księ­ży­cu, to Pol­ska. / Kla­ser do pają­ków na zebra­niu Rady, to Pol­ska. / Wibr pozo­sta­ły po urwa­nym zno­ju, to Pol­ska. / Zająk­nię­cie w dokład­nie utra­co­nej chwi­li, to Pol­ska. / Bażant, ta kura z tur­bo­sprę­żar­ką, to Pol­ska. / Jeż i dwo­je małych, to w peł­ni Pol­ska” – przy­wo­ła­łem ten frag­ment wier­sza Kon­ra­da Góry pod wymow­nym tytu­łem „Tekst na zamó­wie­nie” z dwóch powo­dów. Dla­te­go że dowo­dzi nie­ste­re­oty­po­wej wyobraź­ni, umoż­li­wia­ją­cej Kon­ra­do­wi Górze doko­ny­wa­nie resty­tu­cji moty­wów uzna­wa­nych za zuży­te – z dosko­na­łym rezul­ta­tem, wystar­czy osza­co­wać lirycz­ny prze­bieg pew­nych poja­wia­ją­cych się tam słów. Po dru­gie: pozwo­li­łem sobie okre­ślić tytuł utwo­ru jako wymow­ny, dla­te­go że w jego następ­nej czę­ści Góra doko­nu­je zaprze­cze­nia każ­de­go pre­zen­to­wa­ne­go tu wer­su. Podam przy­kład: „Jej powie­trze jest kla­ro­wa­ne dłu­tem, to brak Pol­ski”, a na zakoń­cze­nie, w przy­pi­sie, poda­je „uwa­gę tech­nicz­ną dla ewen­tu­al­ne­go trans­la­to­ra”, brzmią­cą tak: „w wypad­ku tłu­ma­cze­nia tego tek­stu na dowol­ny język, pro­szę o prze­kład ter­mi­nów Pol­ska i brak Pol­ski na ekwi­wa­lent miej­sco­wy; np. w wypad­ku tłu­ma­cze­nia na szwedz­ki jako Szwe­cja, brak Szwe­cji. Tybe­tań­czy­kom, Kur­dom, Baskom itd., bez­pań­stwow­com, anar­chi­stom, itd., pozo­sta­wiam wol­ny wybór”.

Tak dzie­je się w przy­wo­ła­nym frag­men­cie, ale z podob­ną posta­wą moż­na spo­tkać się prak­tycz­nie w całym tomie Kon­ra­da Góry. Jak­by mu – przy samych pod­sta­wach jego gło­su, jemu wyłącz­nie zna­nym – to wszyst­ko było obo­jęt­ne. Jak­by wykrzy­czał swo­je nie­po­kor­ne sło­wo i odda­lił się, zosta­wia­jąc je zawie­szo­ne w prze­strze­ni. Przy­kła­do­wo poeta-ide­olog wró­cił­by, pra­gnął­by spraw­dzić, czy komu­ni­kat został nale­ży­cie odczy­ta­ny, czy nastą­pi­ła ocze­ki­wa­na reak­cja: może dopi­sał­by ciąg dal­szy, napro­wa­dził. Kon­rad Góra wyda­je się kom­plet­nie to igno­ro­wać. Być może dla­te­go, że Góra – wbrew pozo­rom i pew­nym suge­ro­wa­nym moż­li­wo­ściom czy­ta­nia jego liry­ki – nie jest poetą-ide­olo­giem, ale przede wszyst­kim dla­te­go, że za pisa­niem Góry nie stoi żad­na wia­ra, więc w rezul­ta­cie nie ma potrze­by jej wery­fi­ko­wa­nia. W Requ­iem… domi­nu­ją wni­kli­we zapi­sy, poja­wia­ją się fra­zy esen­cjo­nal­ne, krań­co­we, nio­są gniew, demon­stru­ją nega­cję i wście­kłość, wyra­żo­ne nie przez gest bez­sil­ne­go opusz­cze­nia rąk, ale zaci­śnię­cie pię­ści. Wła­snych pię­ści. Mecha­ni­ka wście­kło­ści jest w każ­dym aspek­cie pry­wat­na, sta­no­wi – wyko­na­ne z pasją i roz­ma­chem – dzie­ło tego, któ­ry ją wyra­ża – Kon­ra­da Góry.

Poeta, któ­ry mówi swo­ją praw­dę, nie ma potrze­by oglą­da­nia się wstecz, nie pro­wa­dzi go koniecz­ność kon­fron­to­wa­nia swo­je­go komu­ni­ka­tu wobec inne­go. Tak jak Kon­rad Góra, któ­ry zada­je swój cios, odci­ska pięt­no, stwier­dza, że „Utrwa­la się jad złe­go i dobre­go” i odcho­dzi. Jeże­li w roz­po­zna­wa­niu posta­wy poety moż­na posłu­żyć się kate­go­rią uczci­wo­ści, to jest to wła­śnie przy­kład posta­wy uczci­wej, zwłasz­cza, że Kon­rad Góra poru­sza tema­ty od pew­ne­go cza­su omi­ja­ne, mię­dzy inny­mi ze wzglę­du na to, że mogły­by odno­sić się do spo­łecz­ne­go, a nie czy­tel­ni­cze­go wymia­ru zbio­ro­wo­ści. Ale Góra nie mówi „my”. Mówi „ja” albo „ty” i pozo­sta­je w tej szcze­ro­ści auten­tycz­ny, powie­dział­bym nawet, że osa­mot­nio­ny, w każ­dym razie – pozo­sta­je poetą, nie try­bu­nem. Oby nadal tak było.