O poezji Roberta Rybickiego

W wier­szach Rybic­kie­go pano­szy się nie­prze­wi­dy­wal­ność, jest poetą, któ­ry potra­fił mnie zasko­czyć, ale to było­by zbyt mało – przez zasko­cze­nie Rybic­ki dopro­wa­dza do myśle­nia, sta­wia pojem­ne pyta­nia o wymia­rze uni­wer­sal­nym, a rów­no­cze­śnie dro­bia­zgo­wo, ale nie nużą­co opo­wia­da o swo­ich wła­snych pery­pe­tiach. „Prze­kro­czy­li­śmy gra­ni­cę zmy­słów / nie zwa­ża­jąc na codzien­ne drob­ne wiry / pod­krę­ca­ne przez prze­zna­cze­nie” – zapi­su­je, nie przy­my­ka­jąc oczu na obfi­tość codzien­no­ści: „Reje­stra­cja zewnętrz­ne­go, / rucho­me­go, prze­bie­ga spraw­nie”. Co jest rucho­me? Choć­by „zia­ren­ka pia­sku w pry­wat­nej kli­ni­ce” czy „pió­ra, krzy­ki zbłą­ka­nych”. Rybic­ki nie ma ota­cza­ją­cej go pro­za­icz­no­ści życia w pogar­dzie, nie pomia­ta nią i nie wyno­si się ponad nią. Choć czę­sto widać, że mu doskwie­ra – ma ją w obiek­ty­wie. Uwa­ża na nią, nie zawsze war­to­ściu­jąc. To waż­na zale­ta poety, gdy potra­fi powstrzy­mać się przed oka­zy­wa­niem emo­cji wobec każ­de­go opi­sy­wa­ne­go ele­men­tu rze­czy­wi­sto­ści, nawet tej pry­wat­nej – wte­dy może stwo­rzyć wia­ry­god­ną rela­cję. Robert Rybic­ki wła­śnie tak postę­pu­je – ofe­ru­je opis, osza­co­wa­nie zosta­wia­jąc nam, czy­tel­ni­kom.

Rybic­ki, choć cza­sem poru­sza tema­ty od zawsze fun­da­men­tal­ne dla liry­ki, nie upra­wia men­tor­stwa. Jeśli wsłu­chać się w jego głos, sta­je się oczy­wi­ste, że jemu rów­nież zale­ży na odpo­wie­dzi, że to nie retor, wzno­szą­cy sobie pseu­do-cokół, na któ­ry służ­bo­wo wła­zi, aby rzu­cać pro­stacz­kom wiel­kie lite­ry skła­da­ją­ce się w rów­nie wiel­kie pyta­nia. Rybic­ki potra­fi być z czy­tel­ni­kiem w nie­pew­no­ści tak bli­sko, jak­by to była jego natu­ral­na skłon­ność i praw­do­po­dob­nie tak wła­śnie jest. Nie zosta­wia go w nie­wie­dzy, ośle­pio­ne­go, zawsze czu­wa obok, to bar­dziej typ – jeśli moż­na to tak wyra­zić – mądro­ści aniel­skiej niż wie­dzy ora­tor­skiej.

Jaki zatem jest świat Rober­ta Rybic­kie­go? Obra­zo­wy i dyna­micz­ny, ale poeta nie ste­ru­je nim; jest otwar­ty, to rodzaj rze­czy­wi­sto­ści nada­ją­cej się do uwspól­nie­nia, co nie musi auto­ma­tycz­nie ozna­czać zapra­sza­ją­ce­go gestu. Wokół cze­go uło­żo­ny? Z pew­no­ścią nie prze­bie­ga wyłącz­nie wzglę­dem autor­skie­go ego, zda­je się nie posia­dać wyraź­ne­go środ­ka, nie ma w nim cel ani kla­tek, nie jest impe­rium, raczej kosmo­sem. Do cze­go zmie­rza? Po pro­stu jest. Tele­olo­gia chy­ba nie­mi­le widzia­na. Jaki jest czas Rybic­kie­go? Każ­dy. Kim więc jest Robert Rybic­ki? Niech za odpo­wiedź posłu­żą wer­sy wyczy­ta­ne w jego ostat­nim tomie, pt. Stos gitar: „Tere­zjasz wycho­dzi przez okno, / roz­po­ście­ra płasz­cza i prze­la­tu­je / nad dziel­ni­cą wyda­jąc wątły pisk”.