O wierszach Macieja Kulisa

Zja­wia się w roz­ma­itych miej­scach. Przy­by­wa powo­li, jak moż­na sądzić po szcze­gó­ło­wo­ści spoj­rze­nia: „Ląd, do któ­re­go przy­bi­łem, to śliska/ mie­li­zna” lub mate­ria­li­zu­je się nagle: „Stoję/ w mokrej pla­mie i jestem jak na dwor­cu”, w nie­ocze­ki­wa­nym sta­nie: „Uro­dzi­łem się z kamie­nia­mi w ustach”. Czło­wiek w wier­szach Macie­ja Kuli­sa.

Zatrzy­ma­ła mnie ta isto­ta, nie­wia­do­me­go pocho­dze­nia, wynu­rza­ją­ca się ze swo­jej prze­strze­ni i zaglą­da­ją­ca tam, gdzie przed­mio­ty, zja­wi­ska i uczu­cia mają nazwy, porzą­dek i oddzia­ły­wa­nie. Sło­wem, tam gdzie panu­je pewien ład. Może nad­mier­ny, może nale­ży dodać: „jak z książ­ki, z pod­ręcz­ni­ka”.

Odwie­dzi­ny nie trwa­ją dłu­go: czło­wiek ów poja­wia się, żeby zabrać i obej­rzeć frag­ment zewnętrz­ne­go porząd­ku. Zba­dać. Osza­co­wać, co zdo­łał uzy­skać. Cza­sem są to „czer­wo­ne pla­my na rękach”, nie­kie­dy „ład­ny nagro­bek, któ­ry od dołu/czyszczę i odku­rzam”. Oglą­da zawsze na swo­im tery­to­rium, w swo­im „Azy­lu”. Szyb­ko. Efekt przy­po­mi­na pochła­nia­nie zdo­by­czy, nie prze­glą­da­nie zapi­sków.

Jak wyglą­da odwie­dza­ny świat wzglę­dem stre­fy, z któ­rej pocho­dzi tajem­ni­czy przy­bysz? Jest poka­wał­ko­wa­ny i opusz­czo­ny, moż­na powie­dzieć – odwo­łu­jąc się do jed­ne­go z wier­szy Macie­ja Kuli­sa – że jest to świat, któ­re­go nie kop­nął Bóg. Oby­wa więc bez poru­szy­cie­la, lecz tak­że – bez ludzi, więc pra­cu­je nie w ryt­mie natu­ry, zawsze wyglą­da­ją­cej tak, jak my ją widzi­my, ale auto­ma­tycz­nie, w czym przy­po­mi­na mecha­nizm lub rezul­tat zada­ne­go kom­pu­te­ro­wi algo­ryt­mu. Dość ską­py, dla­te­go nie­wie­le ma do zaofe­ro­wa­nia („cien­ką sieć i małe medu­zy”), a przede wszyst­kim – świat ów, choć jest w ruchu, wyda­je się mar­twy. Stąd zapi­sy obser­wa­to­ra: „Nadzie­ja to zim­na suka./ Możesz się jej ucze­pić jak wesz, ale zro­bi swoje./ Zmy­je cię i spły­niesz rura­mi do rze­ki i morza./ Tam możesz paro­wać. Wró­cisz na ląd jako/ obłok i wypła­czesz śnieg. Ule­pisz ją na/ nowo i będziesz się dzi­wił dla­cze­go jest taka/ zim­na”. Tak z obser­wa­cji natu­ral­ne­go pro­ce­su rodzi się obo­jęt­ność, w wier­szach Kuli­sa przej­mu­ją­ca. Rów­no­cze­śnie jest to dowód, że ta zdu­mie­wa­ją­ca isto­ta w jego wier­szach nie dzia­ła apa­tycz­nie, nie kar­mi się nihi­li­zmem, ale prze­ciw­nie: nawet jeśli dotych­cza­so­we rezul­ta­ty jej doświad­czeń oka­za­ły się dość gorz­kie, nadal pędzi ją żądza życia, gna uczu­cie nie­na­sy­ce­nia.

„Wycho­dzę jako czło­wiek, wra­cam jako gnój” – zapi­su­je Maciej Kulis. Jestem cie­ka­wy, w jakiej posta­ci powró­ci z kolej­nych eska­pad, co ze sobą przy­nie­sie, czym sie­bie nazna­czy.