recenzje / ESEJE

(O)patrzenie

Jakub Skurtys

Impresja Jakuba Skurtysa na temat poezji Amelii Żywczak, laureatki projektu „Połów. Poetyckie debiuty 2022”.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

„[P]atrzymy na sie­bie gęsto opu­szek krą­ży po kara­pak­sie” – tak w wier­szu „poe i” Ame­lii Żyw­czak pod­miot­ka sto­wa­rzy­sza się z poe (Poeci­lo­the­ria to ptasz­nik, ale może­my pofan­ta­zjo­wać, że rów­nież i sama poe-zja), tka­jąc wraz z nim ner­wo­wą opo­wieść z bliż­szych i dal­szych sko­ja­rzeń. Część z nich ma cha­rak­ter bio­gra­ficz­ny (dzieciństwo–szkoła–dojrzewanie), część to kul­tu­ro­we arche­ty­py, a jesz­cze inne bio­rą się z obser­wa­cji świa­ta wokół lub ze współ­brz­mień słów. Te wier­sze to rze­czy­wi­ście, jak twier­dzi autor­ka, „zbiór nie­odrzu­co­nych przez pamięć stop­kla­tek”, któ­re odpo­wied­nio zmie­sza­ne, two­rzą blo­ki wra­żeń i nowe jako­ści, na tyle odręb­ne, że war­to dać im prze­strzeń. Klu­czo­wą rolę peł­ni montaż/zestawienie/jukstapozycja, zaba­wa moż­li­wo­ścia­mi mik­so­wa­nia lub mie­sza­nia skład­ni­ków. Nie cho­dzi bowiem o to, że Żyw­czak pisze w szcze­gól­nie wizu­al­ny czy foto­gra­ficz­ny spo­sób lub że zapra­sza nas do wnę­trza fil­mo­wej nar­ra­cji, czer­piąc z wie­dzy o histo­rii kina i umie­jęt­nie ste­ru­jąc naszym wzro­kiem, jak Foks czy Jar­nie­wicz. Raczej: poszcze­gól­ne klat­ki nakła­da­ją się w jej tek­stach na sie­bie, wywo­łu­jąc coraz bar­dziej odre­al­nio­ne efek­ty. To taki warsz­tat pla­sty­ka w fazie ucze­nia się fachu – każ­dy mate­riał może się jesz­cze przy­dać, a stu­diem jest jego wła­sny, zagra­co­ny pokój. Ale oko się dzi­wi, bo zamiast zmie­rzać do wnę­trza (w komin, w krzak, w pępek, w brzuch), tra­fia zawsze pomię­dzy lub śli­zga się po tafli.

 

Dofi­nan­so­wa­no ze środ­ków Mini­stra Kul­tu­ry i Dzie­dzic­twa Naro­do­we­go pocho­dzą­cych z Fun­du­szu Pro­mo­cji Kul­tu­ry – pań­stwo­we­go fun­du­szu celo­we­go.

 

O autorze

Jakub Skurtys

Ur. 1989, krytyk i historyk literatury; doktor literaturoznawstwa; pracuje na Wydziale Filologicznym UWr; autor książek o poezji najnowszej Wspólny mianownik (2020) oraz Wiersz… i cała reszta (2021).

Powiązania