Opisywanie pobytów w kolejnych systemach wartości i systemach obłudy

Szy­mon Doma­ga­ła-Jakuć – jego nie­stru­dzo­ne wędro­wa­nie, podróż odby­wa­ją­ca się w przy­spie­szo­nym tem­pie, rów­no­cze­śnie w wie­lu kie­run­kach i rela­cje z niej: opi­sy­wa­nie poby­tów w kolej­nych sys­te­mach war­to­ści i sys­te­mach obłu­dy, reli­giach i mitach, kobie­tach. Tak­że: sza­mo­ta­nie się, zwłasz­cza w zamknię­tych i dusz­nych prze­strze­niach „zaśli­nio­ne­go mia­sta”, gdzie „słoń­ce nie świe­ci, chwy­ta rejo­ny nawy­kłe do ciem­no­ści, do stra­chu, gro­szo­wych psy­cho­ma­ni­pu­la­cji”. Ów obłą­kań­czy pęd cza­sem wyzwa­la doszczęt­nie nie­ocze­ki­wa­ne obra­zy: „Kocham Kut­no, na Łódź cho­ru­ję. Cho­ro­ba ta ma zapach roz­pła­ta­ne­go gołę­bia”, ale nie pozba­wia poety ostro­ści spoj­rze­nia. Wte­dy bez­li­to­śnie uwy­pu­kla to, co na ogół zwy­kło się ukry­wać przed ludz­kim – a może: miesz­czań­skim (w imię higie­ny, porząd­ku oby­cza­jów, trwa­ło­ści prze­są­dów) – wzro­kiem: brud, ubó­stwo, a w koń­cu – praw­dę: „Nadzie­ja ma 28 lat, dwo­je dzie­ci i pod­bi­te oko. / Nosi na skup pusz­ki po piwie w tor­bie Peek&Cloppenburg. Jej szlak śmier­dzi”.

Reli­gij­ność – intry­gu­ją­cy wątek w wier­szach Szy­mo­na Doma­ga­ły-Jaku­cia. Ta, o któ­rej nale­ży sądzić, że może być oso­bi­sta, na pół mistycz­nie naka­zu­je mu wyznać: „Jeśli jestem łotrem z pra­wej stro­ny, Zba­wi­ciel pomo­że mi napi­sać bra­ku­ją­ce Sło­wo”, ale też na pół szy­der­czo stwier­dzić: „Zba­wi­ciel ma twarz Megan Fol­lows.” Bluź­nier­cze gesty wyko­ny­wa­ne w zamie­rze­niu uchwy­ce­nia odda­la­ją­ce­go się stwór­cy, czy wprost: spro­wo­ko­wa­nia go? Cał­kiem moż­li­we. Nato­miast ta, któ­rą poeta obser­wu­je, skła­nia go do żar­li­wych i dra­ma­tycz­nie brzmią­cych stwier­dzeń: „Rzym kar­mi się przy­ga­szo­ną żywi­cą, od lewa się żegna z praw­dzi­wym Bogiem, / chce prze­żyć na ple­cach naro­du, któ­ry co nie­dzie­lę zja­da swo­je­go Boga / i pra­wa usta­la kopy­ta­mi osłów.”

Szy­mon Doma­ga­ła-Jakuć potra­fi mówić rów­no­cze­śnie iro­nicz­nie i odważ­nie: „Jan Paweł II dopie­ro po śmier­ci stał się czło­wie­kiem praw­dzi­wie posą­go­wym. / Papież-czło­wiek. Papież-kalen­darz”. Aku­rat tu wyga­sa­ją sło­wa, któ­re mógł­by wykrzyk­nąć w furii napra­wiacz reli­gii czy kon­te­sta­tor moral­no­ści, a zaczy­na się zim­ne sza­co­wa­nie rze­czy­wi­sto­ści. Zresz­tą: Szy­mon Doma­ga­ła-Jakuć kwe­stia­mi moral­ny­mi zaj­mu­je się dość pre­cy­zyj­nie, na przy­kład pod wzglę­dem topo­gra­fii: „w Pol­sce, kra­ju ludzi moral­nych i obsra­nych traw­ni­ków” oraz poli­ty­ki: „panie pre­zy­den­cie zabra­kło mi drob­nych na lewa­ty­wę / lekarz zaka­zał wle­wać do trze­wi łzę / wyda­lać kątem oka jak przyj­dą z kame­rą”. Ten ostat­ni frag­ment zna­lazł się w wier­szu pod zna­czą­cym tytu­łem Pre­zy­dent lot i – cze­go moż­na było ocze­ki­wać, a co czas wyraź­nie poka­zał – pod wie­lo­ma wzglę­da­mi oka­zał się traf­ny.

Zda­rza się, że Szy­mon Doma­ga­ła-Jakuć ści­sza głos i wymy­ka­ją mu się zwro­ty kon­fe­syj­ne: „dom ma być cichy spa­da­ją­cy w górę” lub ero­tycz­ne: „dro­ga do miło­ści wie­dzie przez nasie­nio­wód aż do kaplicz­ki w mig­dał­kach”. Według mnie – bez wzglę­du na to, czy przez tego poetę prze­ma­wia gniew czy spo­kój – war­to go posłu­chać.