recenzje / IMPRESJE

Pies z poezją w pysku, czyli o wierszu XVI. z Imienia i znamienia Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego

Marcin Jurzysta

Esej Marcina Jurzysty towarzyszący premierze książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

The Black Dog Runs At Night
Angelo Badalamenti

Wybieranie jednego, określonego wiersza z bogactwa całej książki to zadanie niełatwe, zwłaszcza, gdy mamy do czynienia z poezją Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego – poezją, która nie poddaje się łatwo rozczłonkowywaniu, a jeśli nawet, to tylko i wyłącznie na własnych warunkach, czego dowodem jest chociażby wybór Rzeczywiste i nierzeczywiste staje się jednym ciałem.

Czy jutro albo pojutrze wybrałbym ten sam wiersz z Imienia i znamienia? Być może nie, być może inny kąsek skutecznie zwiódłby mnie na pokuszenie. W dniu dzisiejszym wybieram jednak właśnie wiersz “XVI. [dokarmiam wszystkie wyimaginowane/psy]”.

Świeżo w pamięci mam koniec sierpnia i wystawę psów rasowych, na której się znalazłem jako postronny obserwator (jak najbardziej niezaangażowany w cały ten konkursowo-medalowy zgiełk, tudzież szukanie reproduktorów dla suczek-championów). Chodząc między namiotami, w których właściciele szczotkowali, czesali, czyścili, prostowali i sposobili swoje jak najbardziej realne psy, myślałem raczej o tych wałęsających się gdzieś samopas, wymykających się hyclom, którym nie w smak jest psia (a może i ludzka) imaginacja. Zdaje mi się, że myślałem wtedy właśnie o wyimaginowanych psach z wiersza Dyckiego. O tak! To były właśnie wyimaginowane psy, dokarmiane przez bohatera wiersza. Dokarmiane samymi wierszami.

Pies, z jednej strony najwcześniej udomowione zwierzę, drapieżnik, który stał się towarzyszem człowieka, symbolem wierności i przyjaźni. Z drugiej strony w grze w kości, która pierwotnie miała znaczenie rytualne, najgorszy rzut nazywano “psem”, a oznaczał on śmierć. Wygrywającego nazywano zaś “zabójcą psa”. Cóż ma wspólnego pies z wierszem? Wydaje się, że jednak dużo. I jednemu i drugiemu zdarza się ujadać do księżyca. I jeden i drugi ma naturę włóczęgi. I jeden i drugi nieustannie coś (lub kogoś) tropi.

Nigdy nie miałem własnego, realnego psa, miałem i mam za to całe mnóstwo psów wyimaginowanych. Dokarmianie wyimaginowanych psów, o którym pisze Tkaczyszyn-Dycki, to kolejna odsłona tajemnicy, o której autor Imienia i znamienia pisał już nieraz, tak jak działo się to w wierszu “Tumor linguae”. Poezję dokarmia się wierszem, a więc samym sobą, i to właśnie w tym “ubywaniu siebie” czuje się wolność. Bowiem wyimaginowanych psów nie ma się na własność, one po prostu przychodzą, oswajają się z naszym zapachem i pozwalają się dokarmiać, dopóki same mają na to ochotę. Wiersz, też przecież wyimaginowany, staje się trwalszym schronieniem niż wszystkie budy Violetty Villas razem wzięte. To tu mogą zamieszkać wszystkie “obce i nieobce sierściuchy których nikt nie chciał”. Jednocześnie nie sposób dopuścić do siebie wszystkich wyimaginowanych psów, całej poezji. To niemożliwe, a jeśli już, to niezwykle ryzykowne, opłacone ceną ostateczną. Można jednak oswoić wiersz i pozwolić, by on oswoił nas. Można dopuścić do siebie wiersz, tego “jednego małego zaropialca”.

O AUTORZE

Marcin Jurzysta

Urodzony 23 grudnia 1983 roku w Elblągu. Literaturoznawca, poeta, krytyk literacki, członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Autor tomów poetyckich: ciuciubabka (2011), Abrakadabra (2014), Chatamorgana (2018) oraz Spin-off (2021) wydanych przez Dom Literatury i łódzki oddział Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Laureat Konkursu im. Haliny Poświatowskiej w Częstochowie, Rafała Wojaczka w Mikołowie oraz Międzynarodowego Konkursu „OFF Magazine” w Londynie.

Excalibur

nagrania / TransPort Literacki Filip FEJZJESTM Łuszcz Filip Łobodziński Marcin Jurzysta Piotr (Magik) Łuszcz Resina

Spotkanie z udziałem Filipa Fejzjestma Łuszcza, Marcina Jurzysty, Arkadiusza Wilmana, Hirka Wrony, Filipa Łobodzińskiego w ramach festiwalu TransPort Literacki 28. Muzyka Resina.

Pies z poezją w pysku, czyli o wierszu XVI. z Imienia i znamienia Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego

Marcin Jurzysta

O AUTORZE

Marcin Jurzysta

powiązania

Excalibur

Brzmienie oraz autentyczność…

Teraz go zarymuję…

Historia jednego wiersza: Nie ma mnie dla nikogo

The Soft Parade

Jak linoskoczek…

„Uderz w stół, a nożyce się odwdzięczą…”

Nie bądźmy durniami, czyli podsumowanie debaty "Krytyka krytyki"

Artur Burszta biegnie na setkę, czyli 100 wierszy polskich stosownej długości

I ja tam byłem, miód i wino piłem, a o reszcie cicho sza…

“Nóż ma być długi i bardzo prosty”. Powązki Tadeusza Pióry

Kiedy byłem małym chłopcem hej…

2013 – S.O.S dla tekstów piosenek

Wiersz powinien zasłużyć na papier

Blisko, coraz bliżej

tuż-tuż, czyli coraz bliżej i coraz dalej

Kto się boi słowika?

W życiu, być może nie daje się żyć bez duchów

Rok 2011 – poezja w czasach zarazy?

Idiom i tajemnica

Głowa pełna zakładek. Wokół Księgi zakładek Jacka Gutorowa

Palimpsest na marginesach, czyli Mariana Stali Niepojęte: Jest. Urywki nie napisanej książki o poezji i krytyce

Samotność i wspólnota. Na marginesie Nigdy samotniej… Gottfrieda Benna

Dlaczego wciąż Wojaczek?

Dobry wieczór, czyli zasada trzech jedności

Alt + a i inne polskie znaki Wojciecha Bonowicza

Co ma kosmos do poezji – czyli “Poeci na nowy wiek”

Widzenie księdza Romana? Antologia Poeci na nowy wiek

Najciekawsze książki czytane są pod ławką

To miejsce to jest neutralny teren…

Najważniejsze to nie dać się zwariować…

Całkiem smaczna kanapeczka

Piękne imię własne

Piękne imię własne

Pochwała poezji polskiej w warunkach zagrożenia

Poeta współczesny, uwikłany

Nowe imiona

Myśli o powrocie do domu

Eu(geniusz)

Wnuk rezuna, syn banderówki

Pokątny pastuszek

Eheu jak gwałtem obrotne obłoki!

Świat podminowany

Idiom i tajemnica