Placówka postępu: komentarz

Joseph Con­rad był zda­nia, że Pla­ców­ka postę­pu to jego naj­lep­sze opo­wia­da­nie. I nawet jeśli w pierw­szej chwi­li przy­cho­dzą nam na myśl raczej inne tytu­ły auto­ra Nostro­mo, to jed­nak  przy­naj­mniej czę­ścio­wo nie spo­sób się z nim nie zgo­dzić. Do dziś tekst ten, napi­sa­ny w 1897 roku, a więc dokład­nie 120 lat temu, ude­rza swo­ją świe­żo­ścią.

Dosko­na­le zna­na jest zło­wiesz­cza sym­bo­li­ka Jądra ciem­no­ści, fascy­nu­ją­ca pre­cy­zja, z jaką opi­sa­ne w nim zosta­ły halu­cy­na­cje euro­pej­skie­go ducha w dorze­czu Kon­ga. Powszech­nie przyj­mu­je się, że Pla­ców­ka postę­pu była dla Con­ra­da swo­istym poli­go­nem, na któ­rym po raz pierw­szy zmie­rzył się z demo­na­mi kolo­nia­li­zmu – praw­dzi­wym prze­ło­mem na dro­dze do wykre­owa­nia mrocz­nej przy­po­wie­ści, jaką sta­no­wią dzie­je Kurt­za. Ale Pla­ców­ka postę­pu to prze­cież peł­no­krwi­sty, samo­dziel­ny tekst, któ­ry do dziś może zachwy­cić zwię­zło­ścią kom­po­zy­cji, wyra­zi­stym rysun­kiem posta­ci, nie­zrów­na­ny­mi opi­sa­mi nie­prze­nik­nio­nej, mil­czą­cej dżun­gli.

Opo­wia­da­nie po raz pierw­szy uka­za­ło się w mię­dzy­na­ro­do­wym maga­zy­nie lite­rac­kim „Cosmo­po­lis”. Wymow­ny to tytuł, gdy zna­my już losy Car­lie­ra i Kay­ert­sa. Czy­taj­my więc Pla­ców­kę postę­pu i wra­caj­my do Jądra ciem­no­ści (oraz innych tek­stów sygno­wa­nych przez jej auto­ra), nie tyl­ko w Roku Jose­pha Con­ra­da.