Poeci na nowy wiek. Rocznik 2000

Orga­ni­zo­wa­ny przez Biu­ro Lite­rac­kie pro­jekt Poeci na nowy wiek ma za zada­nie przy­po­mnie­nie naj­waż­niej­szych debiu­tów upły­wa­ją­cej deka­dy. Każ­da jego odsło­na zosta­ła przy­pi­sa­na kolej­ne­mu roko­wi, poczy­na­jąc od 2000. W każ­dej wybio­rę książ­ki – moim zda­niem – wyjąt­ko­wo waż­ne dla dane­go roku. Waż­ne oczy­wi­ście tak­że dla mnie, ale rów­nież – mam taką nadzie­ję – dla liry­ki i dla czy­tel­ni­ków. Oto pierw­sza odsło­na pro­jek­tu. Rok 2000 i pięć wybra­nych prze­ze mnie tomi­ków.

Wojciech Brzoska, Blisko coraz dalej

Woj­ciech Brzo­ska pisał powścią­gli­wie, przy ogra­ni­czo­nym rekwi­zy­to­rium, poru­szał się w okrę­gu o krót­kim pro­mie­niu, zasad­ni­czo był nie­go­ścin­ny w wier­szach, stąd tak nie­wie­le zapra­szał tam osób, wyko­ny­wał nie­wie­le gestów, za to kon­se­kwent­nie je powta­rzał. Nie była to ani poza, ani znak nie­mo­cy. Że okre­ślo­ne, prze­waż­nie pro­za­icz­ne czyn­no­ści zamie­rza w ten spo­sób prze­mie­nić w rytu­ał – to był dla mnie trop zbyt uchwyt­ny, lek­tu­ro­wa recep­ta zbyt pod­ręcz­ni­ko­wa, żeby dała mi satys­fak­cjo­nu­ją­ce roz­wią­za­nie tajem­ni­cy upo­rczy­wej wier­no­ści Brzo­ski pew­nym gestom, zdra­dzi­ła sekret jego suro­we­go osa­cze­nia, przy­szpi­le­nia do wyzna­czo­ne­go miej­sca i cza­su. „Sie­dem razy wspi­nasz się na słup tele­fo­nicz­ny” – zapi­sy­wał, „nie­dłu­go / w tym samym miej­scu / gra zosta­nie wzno­wio­na” – zapo­wia­dał, „pią­te­go kwiet­nia punk­tu­al­nie o dru­giej w nocy” – pamię­tał. Nie wyda­ło mi się to obse­syj­ne, obse­sja – tak jak pod­pis – nigdy nie powta­rza się w ten sam spo­sób. Widzia­łem w jego wier­szach coś sta­bil­niej­sze­go i pew­niej­sze­go. Coś, co mogła stwo­rzyć mecha­ni­ka.

Była to mecha­ni­ka gnie­wu i wście­kło­ści – tak zoba­czy­łem ten debiut wte­dy i tak widzę go tak­że teraz. „Szu­ka­ją­cy schro­nie­nia przed / ogłu­sza­ją­cym zgieł­kiem mia­sta / przy­ła­pa­ni w tram­wa­jo­wej pętli” – kil­ka razy szki­co­wał Woj­ciech Brzo­ska podob­ne obra­zy, odbie­ra­ne osob­no mogły suge­ro­wać pościg czy bez­ce­lo­wy ruch, widzia­ne razem wyra­ża­ły stan obez­wład­nie­nia, nasu­wa­ły na myśl zakoń­czo­ny poraż­ką rezul­tat zma­gań z potęż­niej­szym. Było to odczu­cie nie­mal­że fizycz­ne, i może dla­te­go nasy­co­ne furią: to regu­lar­nie poja­wia­ją­ce się w wier­szach Brzo­ski mia­sto, ta gama zwy­kłych cyklicz­nych czyn­no­ści to „nóż / w któ­rym jeste­śmy zamknię­ci”. Ostrze tego noża – bez­ce­re­mo­nial­nie, wprost, mło­dzień­czo – otwo­rzy­ło się w całym tomie wyłącz­nie raz, w wier­szu „po tym”: „kie­dy zmie­nia­jąc ner­wo­wo kana­ły tele­wi­zo­ra / pytasz czy nie paso­wa­ło­by teraz zapa­lić / zasta­na­wiam się co masz na myśli – / pod­trzy­ma­nie tego ognia / czy pusz­cze­nie wszyst­kie­go z dymem”. Jak widać, pre­tek­stem była czyn­ność doszczęt­nie pro­za­icz­na.

Ale mecha­ni­ka to nie wyłącz­nie powta­rzal­ność i siła. Ozna­cza tak­że spro­wa­dze­nie spraw­stwa na zie­mię, pomię­dzy ludzi. „Wie­rzę, że może jed­nak mamy nad sobą jakąś tam nie­bie­ską wła­dzę” – dekla­ro­wał Woj­ciech Brzo­ska. W jego Bli­sko coraz dalej zna­la­zły się tak­że wier­sze mają­ce odmien­ny cha­rak­ter niż ten, któ­ry pozwo­li­łem sobie wzmoc­nić przez pro­fil mojej lek­tu­ry. Bywa Brzo­ska deli­kat­ny, bywa iro­ni­stą, bywa auto­rem wier­szy, któ­re zna­la­zły się w debiu­cie wyłącz­nie dla­te­go, że był to debiut. Ale przy­po­mi­nać go nie trze­ba. Pole­cam.

Julia Fiedorczuk, Listopad nad Narwią

Lek­tu­ra Listo­pa­da nad Narwią Julii Fie­dor­czuk była dla mnie przede wszyst­kim obco­wa­niem z chro­nicz­nym poczu­ciem bez­dom­no­ści. Z per­ma­nent­ną nie­osią­gal­no­ścią trwa­łej przy­na­leż­no­ści do miej­sca, pró­bo­wa­łem – dla uprosz­cze­nia, choć nie bez pew­nych obwa­ro­wań – nazy­wać je domem. Była przy­go­dą ze ska­za­ną na nie­usta­ją­cą odtwa­rzal­ność – poru­sza­ją­cą nie­moż­no­ścią zamiesz­ka­nia. Załóż­my – byłem tego pewien – że nie ma sen­su posą­dza­nie autor­ki o dosyć zgra­ny flirt z czy­tel­ni­kiem i skło­nie­nie go, aby zasta­na­wiał się, gdzie i kie­dy ta jej aba­na­sis się zakoń­czy, więc waż­niej­sze zda­wa­ło się mi spoj­rze­nie nie na mapę, ale na poru­sza­ją­cy się obiekt. Jako bez­dom­ny, musiał posia­dać atry­bu­ty domu przy sobie i praw­do­po­dob­nie były waż­niej­sze niż sam dom. Ale czy w ogó­le zamie­rzał miesz­kać? Czy pra­gnął ustać w podró­ży? Wąt­pi­łem.

Nie dawa­ła mi spo­ko­ju ani ta figu­ra domu, ani ta postać – nie­ustę­pli­wa w świa­do­mo­ści nie­moż­li­we­go, a rów­no­cze­śnie dopra­sza­ją­ca się bez­dom­no­ści, nie­ustan­ne­go wygna­nia: „pusto wypuść mnie / na pusty­nię. Na miej­scu / dni podzie­lą się zno­wu / po kil­ku dniach miej­sce będzie domem” – zapi­sy­wa­ła Fie­dor­czuk. Dom sta­wał się miej­scem – wyda­wa­ło się prost­sze do zlo­ka­li­zo­wa­nia, prze­no­śne, ale znacz­nie trud­niej­sze w oswo­je­niu. Okre­ślo­ny punkt zmie­niał się w abs­trak­cyj­ny obszar. O ile może­my okre­ślać dom jako miej­sce zamiesz­ka­nia, w przy­pad­ku wier­szy Fie­dor­czuk zna­cze­nie tego związ­ku zosta­je zni­we­czo­ne i bez­pow­rot­nie roz­dzie­la się na dwa osob­ne sło­wa, zawsze poprze­dzo­ne ambi­wa­lent­nym: albo-albo.

Dom-kon­struk­cja i dom-abs­trak­cja – pomy­śla­łem. Ślad pierw­sze­go był pra­wie do nie wychwy­ce­nia w jej wier­szach; dru­gi punkt – pra­wie w każ­dym wier­szu obec­ny, cza­sem sub­tel­nie zazna­czo­ny, cza­sem moc­ny, dotkli­wy. Cza­sem poja­wiał się w wier­szach Julii Fie­dor­czuk dom bliż­szy powszech­ne­mu rozu­mie­niu, ale wte­dy natych­miast był wpro­wa­dza­ny do nie­go ele­ment obcy, sam miesz­ka­ją­cy zapra­szał intru­za, wno­sił brud, zuży­cie, tok­sy­ny: „Taka jest ta podróż: wra­ca­my bie­giem do domu / Z ręka­mi peł­ny­mi zwię­dłych liści, zim­nych jabłek, / pia­chu”.

Prze­miesz­cza­nie się, poru­sza­ją­ce i pięk­ne wygna­nie, cza­sem meta­fi­zycz­nie poważ­ne, cza­sem dosma­czo­ne kro­to­chwil­nym zapi­sem – to mnie prze­ko­ny­wa­ło do wier­szy Fie­dor­czuk. Poeta nie ma domu, jego pere­gry­na­cja nie ma celu. Choć­by zda­wa­ło się, że kres tego podró­żo­wa­nia może ist­nieć. Że – jak zapi­sa­ła sama poet­ka – „jak­by wresz­cie sam śro­dek”. Ale co oka­za­ło się owym środ­kiem? Trzmiel.

Krzysztof Gedroyć, Kim

Ocza­ro­wa­ła mnie ta książ­ka. Auto­ra doszczęt­nie nie zna­łem, tom został wyda­ny w biblio­te­ce bia­ło­stoc­kich Kar­tek w szy­kow­nej, bia­łej obwo­lu­cie ze skrzy­deł­ka­mi. W środ­ku rów­nież – biel i wywa­że­nie. I czy­stość mowy Gedroy­cia, przej­rzy­stość jego suge­styw­ne­go, jak­by przy­pad­ko­wo rzu­ca­ne­go spoj­rze­nia na świat. I spo­koj­na wie­dza, któ­rą się z tego świa­ta wyno­si. Że nawet, jeśli pod­da­je się zro­zu­mie­niu, to owo zro­zu­mie­nie nie upraw­nia nas do nicze­go. Do żad­ne­go ide­olo­gi­zo­wa­nia, do żad­ne­go roz­wa­ża­nia, może nawet do żad­ne­go dzia­ła­nia. „Rze­czy naj­waż­niej­sze dzie­ją się same / nie zmie­nię ich naj­więk­szą kom­pe­ten­cją” – zapi­sy­wał Gedroyć i tkwił w jego sło­wach ten typ pocie­sze­nia, któ­ry zda­je się ofe­ro­wać wyłącz­nie samot­ność, świa­do­mie wybra­na i upra­wia­na: „życia i śmier­ci nie ma / W ludziach nie mam uko­je­nia, ani w cier­pli­wych / zwie­rzę­tach domo­wych”.

Jak­by świat nie doma­gał się nazwy, nie pra­gnął sta­ra­nia, nie potrze­bo­wał wokół sie­bie żad­nej krzą­ta­ni­ny. Jak gdy­by nazy­wa­nie tak­że dla same­go Gedroy­cia było zada­niem dotkli­wym, osta­tecz­nie wyklu­cza­ją­cym. Nie ofe­ro­wa­niem, ale pozba­wie­niem. „- Kim jestem?” – pytał w tytu­ło­wym wier­szu i odpo­wia­dał – „J e s t e m nie potrze­bu­je Kima, Kim prze­szka­dza, / Kim zabi­ja j e s t e m”.

Stąd w liry­ce Gedroy­cia zamiast defi­nio­wa­nia domi­nu­je patrze­nie, ogrom­nie pre­cy­zyj­ne, cza­sem wyra­żo­ne w ska­li tak nie­uchwyt­nej, że zda­ją­ce się już na wyobraź­nię: „Pyłek kurzu wpadł do nosa, / nie zauwa­ży­łem – a on upadł obok / inne­go pył­ka, któ­ry był tu już wcze­śniej”. Ujmo­wa­ła mnie ta łagod­ność, zwłasz­cza że defi­nio­wa­nie w liry­ce nie­kie­dy zmie­rza ku auto­te­licz­no­ści, niwe­czą­cej i sens pytań o fak­tycz­ny stan pod­mio­tu, czy­li owo „jestem”, i este­tycz­nie, cza­sem tak­że inte­lek­tu­al­nie, demo­lu­ją­cej czy­tel­ni­ka. Krzysz­tof Gedroyć ponad zaglą­da­nie w wiersz zda­wał się szczę­śli­wie przed­kła­dać patrze­nie na świat: „Oglą­dam powie­trze, / w praw­dzi­wą podróż zabrać nicze­go nie mogę”.

Adam Pluszka, z prawa z lewa

Debiu­tanc­ki tom Ada­ma Plusz­ki, wyda­ny nakła­dem łódz­kie­go Sto­wa­rzy­sze­nia im. K.K. Baczyń­skie­go począt­ko­wo wyda­wał mi się zbyt sys­te­ma­tycz­ny. Nie­przy­stęp­ny. Oka­za­ło się, że było to powierz­chow­ne wra­że­nie towa­rzy­szą­ce pierw­szej lek­tu­rze. Świat Plusz­ki jako ste­ryl­ny w wyglą­dzie i emo­cjach przed­sta­wiał się wyłącz­nie pozor­nie. Przy bliż­szym pozna­niu, czy­li z każ­dym następ­nym czy­ta­niem uka­zy­wał swo­ją głę­bię, wol­ną od sta­tycz­no­ści i upo­rząd­ko­wa­nia, któ­re – wie­dzio­ny może nowo­ścią lek­tu­ry, a może czy­tel­ni­czą nie­po­rad­no­ścią – byłem skłon­ny mu przy­pi­sy­wać. Tam, w owej głę­bi, czy­ha­ła obez­wład­nia­ją­ca samot­ność, doświad­cze­nie czy prze­czu­cie pust­ki tak depre­syj­nie, że pro­wa­dzą­ce dalej niż zamilk­nię­cie, dalej niż brak dzia­ła­nia – do zanie­by­cia.

To pra­gnie­nie – nie­da­ją­ce się porów­nać chy­ba z żad­nym pro­ce­sem, może implo­za była­by tu bli­skim sko­ja­rze­niem, ale i tak nie dość odpo­wied­nim, jako wyma­ga­ją­ca okre­ślo­nej siły – prze­ma­wia­ło nie­mal w każ­dym ele­men­cie tego na pozór wywa­żo­ne­go świa­ta, było jak tok­sycz­na zawar­tość sfe­ry, posia­da­ją­cej – zda­wa­ło­by się – dość gład­ką i – może tak to nazwę – wspól­ną powierzch­nię. Plusz­ka, świa­do­my moż­li­wo­ści tego pusto­szą­ce­go demo­na, chwy­tał się deta­li i pry­wat­no­ści: „to wszyst­ko, co umy­ka, niby nic, a jed­nak / naj­cie­kaw­sze”. Sku­piał się na dro­bia­zgach waż­nych i zna­czą­cych zwłasz­cza wte­dy, kie­dy tra­ci­my zaufa­nie w sens ist­nie­nia pew­nych sys­te­mów, czy też po pro­stu pod­wa­ża­my zasad­ność każ­de­go porząd­ku, któ­ry może­my dzie­lić z inny­mi. Przy­swa­jał to rekwi­zy­to­rium powo­li, jak­by ze spo­ko­jem uświę­co­nym pew­no­ścią, że rezy­gna­cja zawsze bie­rze górę nad gorącz­ką. „Żebym się sobą wypeł­nił. // I nie napi­sał o tym sło­wa” – zapi­sy­wał.

Prze­ko­ny­wa­ła mnie – zja­wi­sko w liry­ce dzi­siej­szych mło­dych auto­rów spo­ra­dycz­ne – szcze­rość Ada­ma Plusz­ki. Że tego swo­je­go świa­ta nie pudro­wał, nie przy­chy­lał go do czy­tel­ni­ka. Że tkwił tam – w swo­jej pojem­nej, choć uta­jo­nej pust­ce – sam. Że pisał – tak jak nale­ży pisać – pięk­nie: „Ale naj­bar­dziej chciał­bym żyć tyl­ko po to, / żeby umrzeć w fote­lu, cicho w nocy przed / tele­wi­zo­rem, trzy­ma­jąc dłoń zmar­łej żony, / i żeby tlił się jesz­cze papie­ros”.

Anna Podczaszy, danc

danc, debiu­tanc­ki tom Anny Pod­cza­szy gwa­ran­to­wał opo­wieść – w moim odbio­rze – dość spe­cy­ficz­ną. Czy­ta­łem go jako dowód na nie­obra­bial­ność two­rzy­wa, dia­gno­zę uwię­zie­nia w sło­wie jako mate­ria­le wyjąt­ko­wo – z całą pro­sto­tą tego stwier­dze­nia i rów­no­cze­śnie przy porów­na­niu do odmien­nych dzie­dzin twór­czo­ści – nie­wdzięcz­nym. Według tego zało­że­nia poezja wyda­je się być opre­sją, sło­wo odma­wia posłu­szeń­stwa, sta­wia warun­ki, przej­mu­je część pre­ro­ga­tyw zasad­ni­czo przy­pi­sa­nych do mówią­ce­go. Autor­ka przyj­mu­je ten bunt – war­to zauwa­żyć – bez zasko­cze­nia, choć nie bez emo­cji, poja­wia się tu nawet sar­ka­stycz­ny rewan­żyzm: „I prze­śla­du­je mnie myśl o nie­unik­nio­nym / zwy­cię­stwie, o tym, że bez bólu odwró­ci­my się kie­dyś / od goto­wych słów, całym tym bogac­twem obda­rza­jąc / stu­den­tów mozol­nie dobie­ra­ją­cych przed­rost­ki”. Nara­sta obo­jęt­ność poet­ki do – jak sama pisze – „legend, któ­re powsta­ną się bez wzglę­du / na to, w jakim języ­ku wyszep­ta­ne zosta­nie zaklę­cie: abra­ka­da­bra, hokus pokus”.

„Muzy­ka” – zapi­su­je Anna Pod­cza­szy – „odwza­jem­nia mi ukłon”. Sło­wo nie zawsze tak robi. To mogło­by pod­pie­rać tezę o języ­ku jako two­rzy­wie nie­obra­bial­nym tak­że dla­te­go, że oka­zu­je się nie­uchwyt­ne. „Jadę w abso­lut­nej, rozu­miesz?, ciszy” – mówi Pod­cza­szy, a zaraz potem prze­strze­ga: „gaś / żar w ustach, roz­gryź ten orzech, któ­ry mi rośnie / jak nie­po­trzeb­ny ząb, jak nie­chcia­na mądrość, / do któ­rej nie doro­słem”. Oto wyzwa­nie i tra­gizm zara­zem: zosta­je­my zmu­sze­ni do posłu­gi­wa­nia się sys­te­mem, któ­ry praw­do­po­dob­nie sam posia­da wła­dzę nad nami. Pro­blem to nie pio­nier­ski, choć w tomie Pod­cza­szy dość ożyw­czo pod­ję­ty.

Mowa jako nie­odzow­ny intruz? Być może. Moż­li­wość poro­zu­mie­nia lub choć­by samej arty­ku­la­cji po lek­tu­rze danc moż­na by porów­nać do przy­mu­su obco­wa­nia z cia­łem obcym, ale nie­zbęd­nym. Nie­za­stą­pio­nym. Odczy­ta­nie wier­szy Anny Pod­cza­szy w ten spo­sób zde­cy­do­wa­ło o moim wska­za­niu na jej tom. Obfi­tu­ją­cy w istot­ną wie­lo­znacz­ność, cza­sem w czcze zaba­wy w two­rzy­wie może i posłusz­nym, ale za to poważ­nym. Moż­na i tak. W koń­cu – zapi­sa­ła to sama autor­ka – „pły­nie­my w kil­ku kie­run­kach naraz”.

Już jutro doko­nam wybo­ru tomu – w moim odczu­ciu – naj­istot­niej­sze­go spo­śród tu omó­wio­nych. Jego autor zosta­nie zapro­szo­ny do udzia­łu w anto­lo­gii Poeci na nowy wiek, wyda­nej nakła­dem Biu­ra Lite­rac­kie­go. Znaj­dą się w niej wier­sze wybra­nych prze­ze mnie auto­rów, debiu­tu­ją­cych w latach 2000–2010.

Wiersze nominowanych autorów

Woj­ciech Brzo­ska

spowiedź bez słów. po przejściach

J.P.

mgła rano i wie­czo­rem, szept morza, któ­re
ostrze­ga wprost do ucha, a ja nie chcę mówić,
nie chcę słu­chać. codzien­nie spo­ty­kam inne
stwo­rze­nia, ale to wszyst­ko dzie­je się jak­by

za szy­bą, za mgłą. mam świat na wycią­gnię­cie
ręki zła­ma­nej w łok­ciu, mam świat na
wycią­gnię­cie nóg w szpi­ta­lu albo w
sana­to­rium pod przy­cze­pą z napi­sem:

kobie­tom wstęp wzbro­nio­ny.
dobrze pamię­tam – moja twarz w two­ich
meta­lo­wych zębach, w two­jej tan­det­nej
zemście na mojej płci. sama widzisz, że

nawet teraz łączą nas tyl­ko rany:
pocię­ta skó­ra i ten nie­szczę­sny tydzień.
przy­je­cha­łem tu żeby wresz­cie odpo­cząć,
żeby dobrze się zaba­wić.

wyjeż­dżam żeby wresz­cie się wyle­czyć,
żeby dobrze się zabliź­nić.

Julia Fie­dor­czuk

Październik nad Narwią

rzę­dy okien i krze­seł i pada­ło
jakiś czas temu
te sza­lo­ne domy
jak dra­bi­ny
w słoń­cu
kie­dy o tym myślę
tro­chę tra­wy i znów
prze­czu­wam wspo­mnie­nia
uprosz­czo­ne jak las.

ten dzień jest dobry w doty­ku
i chcia­ła­bym zawsze
być wyspa­na i tro­chę głod­na
i przejść po lodzie
na dru­gą stro­nę Narwi
gdzie kie­dyś roze­grał się
twój sen
i byli­śmy boso
na śnie­gu.

Krzysz­tof Gedroyć

[W moim ogrodzie wyrosły głowy]

W moim ogro­dzie wyro­sły gło­wy
przy­ja­ció­łek, przy­ja­ciół. Prze­chy­lam
konew­kę – a one
z roz­dzia­wio­ny­mi usta­mi piją
piją mru­żąc oczy.
Nie wyry­wam ich,
sami wycho­dzą z zie­mi nocą,
wiem o tym
po skrzy­pie­niu furt­ki.

Adam Plusz­ka

Stało się

Prze­ży­łem tyle, co trzej pierw­szo­kla­si­ści,
rów­ny bagaż doświad­czeń, rów­na mia­ra
war­to­ści, prze­mno­żo­na przez trzy i bar­dziej
cynicz­ne spoj­rze­nia na te same zabaw­ki.

Chciał­bym, żeby nic się nie zmie­ni­ło,
żebym mógł zno­wu spo­tkać tę kobie­tę,
tak jak w fil­mie, i ści­skać ją bar­dzo za
rękę pod­czas napi­sów koń­co­wych.

Żebym mógł mieć pod­ręcz­ni­ko­wych
przy­ja­ciół i nie­praw­dzi­wych wro­gów.

Ale naj­bar­dziej chciał­bym żyć tyl­ko po to,
żeby umrzeć w fote­lu, cicho w nocy przed
tele­wi­zo­rem, trzy­ma­jąc dłoń zmar­łej żony,
i żeby tlił się jesz­cze papie­ros.

Anna Pod­cza­szy

Pomiędzy

Mam wszyst­ko, by żyć: mia­sto, szu­mią­ce gło­śniej
od morza, ludzi roz­sy­pu­ją­cych się jak pacior­ki
samo­cho­dów, uli­ce peł­ne zakrę­tów, świa­tła,
któ­ry­mi moż­na się kie­ro­wać.

Wpa­tru­ję się w zie­leń: gład­ka prze­strzeń posma­ro­wa­na tra­wą.
ści­na­na regu­lar­nie, rów­niut­ko. Rośnie. Idę.

Minął tydzień. Nie zapo­mnia­łam gestów wyuczo­nych
w ojczyź­nie. Moje kro­ki rów­no odmie­rza­ją prze­strzeń.
Oswo­iłam kil­ka miejsc, doty­kam gład­kich powierzch­ni
pole­ro­wa­nych dłoń­mi poko­leń, czy­li cza­su.
(Big Ben is wat­ching.)

Mię­dzy śla­da­mi moich stóp są puste miej­sca, w któ­re
nie wdep­nę­łam. świa­tła raz się zbli­ża­ją, raz odda­la­ją;
nie umiem (nie chcę?) objąć tego mia­sta uskrzy­dlo­ny­mi
ramio­na­mi, zga­sić.