Poezja z nagrodami: Po sobie

W jakich oko­licz­no­ściach nagro­dzo­na zosta­ła książ­ka? 

W dobrych. Współ­lau­re­ata­mi Julii Szy­cho­wiak w pierw­szej edy­cji Nagro­dy Poetyc­kiej Sile­sius byli Andrzej Sosnow­ski (nagro­da za książ­kę roku) oraz Tade­usz Róże­wicz (za cało­kształt). Zestaw dla debiu­tant­ki ponie­kąd sym­bo­licz­ny: Sosnow­ski, czy­li inno­wa­tor poezji pol­skiej, moc­no w niej obec­ny od (wte­dy) kil­ku­na­stu lat, oraz Róże­wicz, nie­kwe­stio­no­wa­ny kla­syk prze­cież, cią­gle inten­syw­nie dys­ku­to­wa­ny.

Jak waż­na w twór­czo­ści auto­ra jest wła­śnie ta książ­ka?

Jasne, że debiut zawsze jest dla autora/autorki waż­ny. W wypad­ku Po sobie war­to pod­kre­ślić, by tak rzec, abso­lut­ną doj­rza­łość tej książ­ki; nie gro­zi jej zre­du­ko­wa­nie do kate­go­rii juwe­ni­liów, w któ­rych poet­ka musia­ła­by po latach moc­no prze­bie­rać, szy­ku­jąc wyda­nie obszer­ne­go zbio­ru swo­ich wier­szy.

Czy dzi­siaj ta książ­ka jest wciąż aktu­al­na? Czy wów­czas tra­fi­ła na swój czas?

Ojej, tra­fić w swój czas… Mówi się o tym nie­bez­piecz­nie łatwo, ale może lepiej wspo­mnieć Koła­kow­skie­go, któ­ry twier­dził, że tkwiąc w jakiejś cywi­li­za­cji – a więc też w jakimś kon­kret­nym cza­sie – nie potra­fi­my wska­zać jej naj­waż­niej­szych wyróż­ni­ków. Owszem, tom Po sobie tra­fił w swój czas, sko­ro zdo­był parę waż­nych nagród. Tak, jest aktu­al­ny, jak każ­da świet­na książ­ka. Może nawet dziś jesz­cze bar­dziej – i mówię o szu­mie cza­su, nie zaś o jego nie­ja­snej dziś isto­cie – bo tyle się mówi o poezji, za prze­pro­sze­niem, zaan­ga­żo­wa­nej, tym­cza­sem Julia Szy­cho­wiak zapro­po­no­wa­ła pięk­ne wier­sze, w któ­rych cho­dzi wła­śnie o poezję. I o egzy­sten­cję.

Twój ulu­bio­ny wiersz z tej książ­ki i dla­cze­go aku­rat ten?

Trud­no wybrać, ale jeśli już, to może „Nie tak”? Zna­ko­mi­cie opi­sa­ne doświad­cze­nie wewnętrz­ne z kapi­tal­nym poin­tu­ją­cym wyra­że­niem „i pusto mi po sobie” (jakie to „i” jest tu waż­ne, jak wspo­ma­ga dobry wiersz, cały cytat jest połów­ką wer­su). Ile się w tym krót­kim, pię­cio­wer­so­wym utwo­rze dzie­je! „Sier­pień w kolo­rze żela­za” – zaczy­na się od nie­spo­dzie­wa­ne­go i moc­ne­go, nie­po­ko­ją­ce­go przed­sta­wie­nia sytu­acji. Dalej: „kie­dy krzy­że, / krzy­że obej­mu­ją cie­bie”. Powtór­ka dobrze robi pro­zo­dii, do tego antro­po­mor­fi­zu­ją­ca odwrot­ka, do pomy­śle­nia. „Two­je ryby są głod­ne, Panie, ze szkła usy­pa­ne”. Naj­pierw ryby jako iro­nicz­ne wspo­mnie­nie jed­ne­go z osła­wio­nych moty­wów kon­wen­cji poetyc­kich lat sześć­dzie­sią­tych, ale zaraz „Panie”, więc jasne: iko­no­gra­fia chrze­ści­jań­ska. No i, sko­ro szkło, to szkla­na ryba, więc zagra­nie przy­sło­wio­wym kiczo­wa­tym przed­mio­tem. Te ryby „leżą w ciem­nym pia­sku, tak­że moje sło­wa” – wiersz odsła­nia się więc jako auto­te­ma­tycz­ny, autor­ka mówi o swo­im pisa­niu z nie­pew­no­ścią, powąt­pie­wa­jąc, ale ani na gło­skę, ani na prze­ci­nek nie prze­sta­je mówić tego w for­mie świet­ne­go wier­sza. I koń­ców­ka: „Ode­szłam na moment i pusto mi po sobie”. Dużo trze­ba wie­dzieć o życiu i poezji, żeby tak napi­sać.

Któ­ra z nomi­no­wa­nych wów­czas ksią­żek jest wciąż waż­na i dla­cze­go?

Inny­mi nomi­no­wa­ny­mi debiu­tan­ta­mi byli Mar­cin Per­kow­ski i Krzysz­tof Bąk. Ten pierw­szy, jeśli się nie mylę, nic póź­niej nie wydał, przy­naj­mniej dotąd, dru­gi zaś cał­kiem nie­daw­no opu­bli­ko­wał swój dru­gi tom. Jeśli zaś idzie o nomi­no­wa­nych w kate­go­rii książ­ka roku, to poza Sosnow­skim: Julian Korn­hau­ser, Urszu­la Kozioł, Ewa Lip­ska, Zbi­gniew Machej, Piotr Mit­zner, Adam Wie­de­mann. Ho, ho, ho! Żyć, nie umie­rać i czy­tać.