Pokrętna rewolucja

Powieść Dzwo­ny Ein­ste­ina powsta­ła w 1991, a rok póź­niej zosta­ła opu­bli­ko­wa­na przez bra­ty­sław­skie wydaw­nic­two Kal­li­gram. Dotych­czas prze­ło­żo­no ją na języ­ki sło­wac­ki, nie­miec­ki, fran­cu­ski, wło­ski i – ostat­nio, w 2013 – na buł­gar­ski. W 2007 we Wło­szech w Castel Gof­fre­do otrzy­ma­ła [uzna­wa­ną za naj­bar­dziej demo­kra­tycz­ną nagro­dą lite­rac­ką świa­ta – M.W.] Pre­mio Let­te­ra­rio Giu­sep­pe Acer­bi, nato­miast w 2013 w Bala­ton­füred odby­ło się semi­na­rium prze­kła­do­we, na któ­rym zaj­mo­wa­li się nią tłu­ma­cze z Hisz­pa­nii, więc nie wyklu­czo­ne, że zosta­ła już prze­ło­żo­na rów­nież na hisz­pań­ski. Być może nie jest to moje naj­wy­bit­niej­sze dzie­ło, ale z pew­no­ścią naj­po­pu­lar­niej­sze.

Dzwo­ny Ein­ste­ina są powie­ścią paro­dy­stycz­no-saty­rycz­ną na temat zmia­ny ustro­jo­wej w Cze­cho­sło­wa­cji. Sta­wiam w nich tezę, że przej­ście z socja­li­zmu do kapi­ta­li­zmu było jed­nym wiel­kim szal­bier­stwem. Rewo­lu­cji doko­na­li bowiem bene­fi­cjen­ci poprzed­nie­go sys­te­mu, komu­ni­ści.

Fran­ci­szek Rzeź­nik, jej głów­ny boha­ter i pira­mi­dal­na fuja­ra w jed­nej oso­bie, poj­mu­je za żonę cór­kę wpły­wo­we­go par­tyj­nia­ka, wzbu­dza podej­rze­nia taj­nej poli­cji oraz uczest­ni­czy albo i nie uczest­ni­czy w tak zwa­nej rewo­lu­cji ’89 roku. Nad poszcze­gól­ny­mi sce­na­mi z jego życia uno­si się duch Istvána Örkénya i cze­skiej gro­te­ski. W 1991 wie­dzia­łem już, że zmia­na, jakiej ocze­ki­wa­li­śmy, powio­dła się, mówiąc oględ­nie, jedy­nie czę­ścio­wo. Byłem zły, bo prze­cież sam w nią wie­rzy­łem i bra­łem w niej udział. Lite­rac­kim śla­dem tej zło­ści są wła­śnie Dzwo­ny Ein­ste­ina.

Książ­ka odnio­sła duży suk­ces, recen­zo­wa­no ją mię­dzy inny­mi we fran­cu­skim Le Mon­de. Tyl­ko na Węgrzech przy­ję­to ją dość nie­uf­nie, lecz to już zupeł­nie inna histo­ria.

Prze­ło­żył Miłosz Wali­gór­ski