Recykling miłości

Oso­bi­ste doświad­cze­nia zawsze mają wpływ na pisa­nie, co nie zna­czy, że Dosto­jew­ski w ramach rese­ar­chu musiał zamor­do­wać sta­rusz­kę, a Nabo­kov sypiać z dzieć­mi. Nawet repor­taż jest prze­two­rze­niem. To, co czy­ta­my, sta­je się czę­ścią nas. Z kolei to, jak żyje­my, wpły­wa na to, jak czy­ta­my. Nie ma wyraź­nej gra­ni­cy mię­dzy życiem a wyobra­że­niem życia, egzy­sten­cją a fabu­łą, krwią a tek­stem. Zwłasz­cza dziś, gdy świat real­ny zni­ka, a zastę­pu­je go świat o wyso­kiej roz­dziel­czo­ści. O tym przede wszyst­kim jest Bez­bron­na kre­ska.

Głów­ną inspi­ra­cją dla tej książ­ki były kobie­ty, a wła­ści­wie okre­ślo­ny typ kobiet, któ­re­go nie odna­la­złem dotych­czas w nowej pol­skiej pro­zie. Oczy­wi­ście, pozna­wa­łem też męż­czyzn o takiej kon­struk­cji men­tal­nej, ale w nich nie byłem w sta­nie się zauro­czyć… Jed­ną z ich cech cha­rak­te­ry­stycz­nych jest świa­do­mość, że życie to tekst, któ­ry moż­na ciąć i prze­kle­jać, że miłość jest tyl­ko „reto­ry­ką miło­ści”, cier­pie­nie „reto­ry­ką cier­pie­nia”, a śmier­ci nie ma. Że życie to gra cyta­tów, w któ­rej zwy­cię­ża lepiej oczy­ta­ny. Przy czym gra nie toczy się o praw­dę, tyl­ko o przy­jem­ność pły­ną­cą z fak­tu, że kon­tro­lu­je się nar­ra­cję. Ist­nie­je coraz wię­cej związ­ków albo raczej rela­cji, któ­rych moto­rem jest nihi­li­stycz­na este­ty­za­cja życia, poj­mo­wa­ne­go jako gra w moral­ność i nie­mo­ral­ność, wier­ność i nie­wier­ność, oraz testo­wa­nie w ten spo­sób gra­nic swo­jej wytrzy­ma­ło­ści. Nawet ero­tyzm wyzu­ty został z tre­ści, nie tyl­ko go odta­bu­izo­wa­no, lecz tak­że pozba­wio­no spon­ta­nicz­no­ści i dzi­ko­ści, ludzie czę­sto upra­wia­ją seks z nudy i pra­gnie­nia wła­dzy. Wła­dzę ma ten, kto jest poza dobrem i złem, poza poczu­ciem wsty­du, kto trak­tu­je swo­je cia­ło jak przed­miot. Nie­co gene­ra­li­zu­ję, ale tak widzę podej­ście do sek­su­al­no­ści w spo­łe­czeń­stwach boga­tych, naje­dzo­nych, zbu­do­wa­nych na kul­cie indy­wi­du­ali­zmu, któ­ry szyb­ko prze­ro­dził się w ego­izm.

Boha­ter mojej powie­ści posta­no­wił napi­sać książ­kę z dość niskich pobu­dek: chciał mieć ostat­nie sło­wo w grze, w któ­rą – jak sądzi – wkrę­ci­ła go mło­da archi­tekt­ka Megan. A więc w naj­więk­szym skró­cie: zemsta! Pisze, aby zamie­nić swo­je źle zain­we­sto­wa­ne uczu­cie i ura­żo­ną ambi­cję w papier, w fik­cję. Z dru­giej stro­ny ta fik­cja mie­wa na nie­go więk­szy wpływ niż rze­czy­wi­stość. Pisząc, nie tyl­ko prze­pra­co­wu­je roz­cza­ro­wa­nie i ból, lecz tak­że bie­rze udział w dość wyra­fi­no­wa­nej i cynicz­nej zaba­wie, eks­pe­ry­men­cie na ludziach, rodza­ju insta­la­cji. Lub – jak kto woli – w tele­no­we­li.

Nie prze­pa­dam za swo­imi boha­te­ra­mi, choć cza­sem myślę, że jest w nich gigan­tycz­na potrze­ba czu­ło­ści, któ­ra nie potra­fi prze­bić się przez język i iko­no­gra­fię miło­ści utrwa­lo­ne w popkul­tu­rze. Bo tyl­ko nowy język by ich urzą­dzał, a na ten język – są o tym prze­ko­na­ni – nie ma szans. Nie­mniej na koń­cu pożą­da­nia i popę­du kieł­ku­je czu­łość; odno­szę wra­że­nie, że nawet por­no­gra­fia bie­rze jakimś cudem udział w recy­klin­gu miło­ści, że o miłość upo­mi­na się samo cia­ło, gdy docho­dzi do ścia­ny upo­ko­rze­nia. Cia­ło bywa mądrzej­sze od nas, potra­fi poru­szyć sumie­nie.

Chcia­łem napi­sać rzecz, któ­ra będzie jed­no­cze­śnie poetyc­ka i roz­ryw­ko­wa. Czy­tel­nik dosta­nie ode mnie tyle, na ile w danej chwi­li ma ocho­tę i na ile zasłu­gu­je. Dla jed­nych moja ksią­żecz­ka będzie roman­sem lub komik­sem, dla innych por­tre­tem ludzi i uczuć po nihi­li­zmie, gdy radość, ból, potrze­ba bli­sko­ści i bez­pie­czeń­stwa, szcze­rość i zaufa­nie zosta­ły zamie­nio­ne w licz­man, a ety­kę zastą­pio­no este­ty­ką przy­jem­no­ści i pod­da­no dyk­ta­to­wi gry. Dla jesz­cze innych – wszyst­kim tym naraz.