Urszula Kozioł, Fuga (1955 do 2010)

Naj­ob­szer­niej­sza edy­cja liry­ki Urszu­li Kozioł, jed­nej z naj­wy­bit­niej­szych poetek pol­skich dru­giej poło­wy XX wie­ku, któ­rej nazwi­sko wymie­nia­my jed­nym tchem z nazwi­ska­mi Wisła­wy Szym­bor­skiej, Julii Har­twig czy Kry­sty­ny Miło­będz­kiej. Ten opa­sły tom zawie­ra wier­sze z wszyst­kich zbio­rów ogło­szo­nych przez poet­kę, poczy­na­jąc od Gumo­wych kloc­ków, wyda­nych w roku 1957, koń­cząc na ogło­szo­nym w roku 2010 zbio­rze Hor­ren­dum. Mamy tu więc wier­sze z tomu W ryt­mie korze­ni (1963), któ­ry zwró­cił uwa­gę na mło­dą wów­czas poet­kę nie tyl­ko kry­ty­ki lite­rac­kiej, ale tak­że czy­tel­ni­ków; mamy wier­sze ze zbio­ru W ryt­mie słoń­ca (1974), któ­re­mu autor­ka w dużej mie­rze zawdzię­cza wyso­kie miej­sce w histo­rii pol­skiej lite­ra­tu­ry współ­cze­snej.

Czy­ta­jąc wier­sze Urszu­li Kozioł, napi­sa­ne w cią­gu 55 lat!, nie spo­sób nie porów­ny­wać wier­szy star­szych z nowy­mi, a więc utwo­rów ogło­szo­nych w latach sześć­dzie­sią­tych w książ­kach Smu­ga i pro­mień oraz Lista obec­no­ści, z utwo­ra­mi, jakie poet­ka napi­sa­ła w cięż­kich latach osiem­dzie­sią­tych, a zebra­nych w gło­śnym w owym cza­sie Żal­ni­ku (1989), a tak­że z wier­sza­mi z lat dzie­więć­dzie­sią­tych ze zbior­ków Wiel­ka Pau­za (1996) czy W płyn­nym sta­nie (1998), nie mówiąc już o utwo­rach z ksią­żek naj­now­szych skła­da­ją­cych się nie tyl­ko na Hor­ren­dum, ale rów­nież nie­co wcze­śniej­sze Supli­ki (2005) i Prze­lo­tem (2007).

Porów­nu­jąc wier­sze sta­re z nowy­mi, doj­dzie­my nie­chyb­nie do wnio­sku, ze liry­ka Urszu­li Kozioł budzi respekt i podziw. Z jed­nej stro­ny zachwy­ca swo­im ogro­mem, z dru­giej roz­le­gło­ścią tema­tycz­ną i arty­stycz­ną. Nie ule­ga wąt­pli­wo­ści, że autor­ka Fugi to poet­ka nie­zwy­kle uta­len­to­wa­na i nad wyraz pra­co­wi­ta. W swo­ich wier­szach umia­ła pogo­dzić wie­dzę z wyobraź­nią, dzię­ki cze­mu każ­dy jej wiersz to dla czy­tel­ni­ka doświad­cze­nie jed­no­cze­śnie inte­lek­tu­al­ne i emo­cjo­nal­ne.

Tej książ­ki nie da się prze­czy­tać jed­nym tchem, za jed­nym zama­chem. Fuga wyma­ga od czy­tel­ni­ka cza­su, spo­ko­ju i sku­pie­nia, jak każ­da ory­gi­nal­na poezja, któ­rą poezja Urszu­li Kozioł jest ponad wszel­ką wąt­pli­wość.