Ważne dokumenty

Zauwa­ży­łem kie­dyś, że o poezji i warsz­ta­cie poety współ­cze­sne­go z Boh­da­nem Zadu­rą czło­wiek sobie raczej nie poroz­ma­wia, ponie­waż co pisarz miał na ten temat do powie­dze­nia – napi­sał. Dwu­to­mo­we Szki­ce, recen­zje i felie­to­ny, któ­ry­mi wro­cław­skie Biu­ro Lite­rac­kie zamy­ka edy­cję dzieł zebra­nych auto­ra Sta­rych zna­jo­mych, poka­zu­ją, że się nie myli­łem (mam jedy­nie nadzie­ję, że mylę się co do tego „zamknię­cia edy­cji”, bo będą pew­nie jesz­cze tomy następ­ne).

Te dwie potęż­ne księ­gi zawie­ra­ją jeden z cie­kaw­szych kur­sów twór­cze­go pisa­nia, z jakim przy­szło mi się zetknąć. Wie­le z tych tek­stów czy­ta­łem na bie­żą­co w pra­sie i książ­kach; z wie­lu – podob­nie jak inni młod­si od Zadu­ry auto­rzy – naj­zwy­czaj­niej w świe­cie uczy­łem się pisać, a przy­naj­mniej pró­bo­wa­łem. W ten cał­kiem natu­ral­ny spo­sób przez dwie deka­dy mia­łem oka­zję obser­wo­wać, jak nie­któ­re z tych tek­stów żyją, wpły­wa­ją na innych i powo­lut­ku sta­ją się kla­sy­ką, bez któ­rej nie było­by dużych frag­men­tów kil­ku waż­nych anto­lo­gii naj­now­szej poezji pol­skiej.

Jest w tych tek­stach tak­że spo­ro mate­ria­łu dla histo­ry­ków nie tyl­ko lite­ra­tu­ry. Od począt­ku swo­jej dłu­giej karie­ry pisar­skiej Zadu­ra cał­kiem spo­ro pisał o innych. Więk­szość tek­stów skła­da­ją­cych się na tom dru­gi Szki­ców… to recen­zje, któ­re nie były wcze­śniej prze­dru­ko­wy­wa­ne w książ­kach. Zebra­ne w jakąś całość, obok opi­su nowo­ści wydaw­ni­czych z lat 70. czy 80. ubie­głe­go wie­ku, dają nam coś w rodza­ju dzien­ni­ka pisa­rza, któ­ry chcąc nie chcąc reagu­je na rze­czy­wi­stość spo­łecz­ną i poli­tycz­ną tam­tych cza­sów. Wyłu­ski­wa­nie śla­dów tej reak­cji jest pod­czas lek­tu­ry Szki­ców… przy­jem­no­ścią samą w sobie.

Mil­cze­nie Boh­da­na Zadu­ry jest już legen­dar­ne (pod­czas mojej pierw­szej wizy­ty w redak­cji „Twór­czo­ści” dało mi się to mil­cze­nie bar­dzo we zna­ki). Przy­du­sze­nie pisa­rza do zwie­rzeń – choć­by warsz­ta­to­wych – gra­ni­czy z cudem. W tej sytu­acji tyl­ko lek­tu­ra Szki­ców, recen­zji i felie­to­nów jest w sta­nie uczy­nić poważ­niej­szą i atrak­cyj­niej­szą cichą roz­mo­wę czy­tel­ni­ka z wier­sza­mi auto­ra, jego prze­kła­da­mi, opo­wia­da­nia­mi i powie­ścia­mi, któ­re wypeł­ni­ły pięć wcze­śniej­szych tomów.